اهداف معنوی قابل دفاع و جانبازی، ضرورتاً، لازم نیست، عیناً، اهداف دینی باشد. معنویات قابل دفاع در چهار چوب‌های ایدئولوژی غیر دینی نیز قبل فهم است. نباید تصور کرد که معنویات در انحصار ادیان و یا ادیان رسمی می‌باشند.
ادامه مطلباز تبلیغ تشیع با سرمایه گذاری و امکانات انگلیس تا تعرض به سفارت ایران و تماشای پلیس سادق شیرازی کیست؟
ادامه مطلبمسئله ای که هست این است که چرا با وجود بنیان های دینی همچون اسلام برخی عرفان های کاذب و پوچ در کشور ما باید بعضی افراد را درگیر خود کند مسئله ای است که در مورد آن باید توجه شود..
ادامه مطلبآنچه امروز به عنوان یک مطالبه حداکثری مطرح می شود آن است که که نیروهای نظامی و امنیتی مهر و عطوفت خود را کنار گذاشته و با چنین اخلالگران امنیتی با شدت برخورد نمایند . نباید اجازه داد که گروهی به اسم آزادی بیان این چنین جامعه را به اغتشاش بکشاند و حافظان امنیت را از دم تیغ خود بگذراند...
ادامه مطلبدر روح هر ديني در کنه وجود آن \ حقيقت\ نهفته است، \ نه شريعت\ و اين فصل مشترک همه اديان الهي بدون استثناء است. چون شريعت هر ديني با دين ديگر فرق مي کند، پس نمي تواند از نفس مشترک اديان ناشي شده باشد و چنان که قرآن دين خدا را به صورت مفرد به کار مي برد که راز آن در همين اهميت نفس مشترک شان نهفته است که چيزي نيست جز حقيقت.
ادامه مطلبواژه معنويت معمولا به كار مى رود ، گرچه تعريفِ آن دشوار است. در نتيجه، معنويت به عنوان يك موضوع ميان رشته اى مطرح شده كه با ساحتى از وجود انسان ارتباط دارد كه به نحو خاصى «روحانى» است.
ادامه مطلب1. نسبت اديان با يكديگر اديان از ديد كلى به دو مجموعه تقسيم مى شوند: توحيدى و غيرتوحيدى. مجموعه اديان توحيدى (شامل يهوديت، مسيحيت، آيين زردشت و اسلام) به سه اصل توحيد، نبوت و معاد قائلند، ولى اديان غيرتوحيدى هيچ يك از اين سه اصل را قبول ندارند: آن اديان به جاى توحيد، از شرك و به جاى نبوت، از حكمت[1] و به جاى معاد، از تناسخ سخن مى گويند.
ادامه مطلب"اين پدر توحيد و بت شکن جهان به ما و همه انسانها آموخت که قرباني در راه خدا، پيش از آن که جنبه توحيدي و عبادي داشته باشد، جنبه‌هاي سياسي و ارزش‌هاي اجتماعي دارد. به ما و همه آموخت که عزيزترين ثمره حيات خود را در راه خدا بدهيد و عيد بگيريد. خود و عزيزان خود را فدا کنيد، و دين خدا را و عدل الهي را برپا نماييد. "(1)
ادامه مطلبروح هر ديني در کنه وجود آن \ حقيقت\ است، \ نه شريعت\ و اين فصل مشترک همه اديان الهي بدون استثناء است. چون شريعت هر ديني با دين ديگر فرق مي کند، پس نمي تواند از نفس مشترک اديان ناشي شده باشد و چنان که قرآن دين خدا را به صورت مفرد به کار مي برد که راز آن در همين اهميت نفس مشترک شان نهفته است که چيزي نيست جز حقيقت. مسلم نيز چنان که قرآن به کار مي برد، کسي نيست که پدر و مادرش مسلمان باشد يا حتي شهادتين را گفته باشد، مسلم يعني کسي که تسليم حق باشد.
ادامه مطلبآدمي همواره چشم به راه است و چيزي را مي‌جويد که بالفعل نزد او حاضر نيست. البته مطلوب او هميشه يکسان نيست و بسته به وضع روحي و معنوي و زمينه‌هاي اعتقادي او متفاوت ميشود. اين، حکايت از بُعد نامتناهي او دارد. بشر بي‌آينده، مأيوس و سرخورده، گويي خود را از موهبت عالمي بهتر و روشن‌تر محروم مي‌سازد و عملاً از استعداد و امکانات آتي به دور مي‌ماند. شايد نتوان در ميان اديان و آيين‌هاي موجودـ اعم از آسماني و غير آن ـ نمونه‌اي را يافت که از اميد به آينده و تحولات آن تهي باشد و مستقيم يا غيرمستقيم به اصلاح و بهبود وضع بشر و تحقق آرمان‌هاي وي در آينده‌اي دور يا نزديک نظر نداشته باشد.
ادامه مطلبويلفرد کنتول اسميت (Wilfred cantwell smith) (کانادا ازمحققان و انديشه وران و دين پژوهان بزرگ قرن بيستم است با دانش گسترده در حوزه هاى مختلف علوم انسانى. اسميت گذشته از تحقيق و تدريس در قلمرو وسيع دين پژوهى و تاريخ اديان و مذاهب، به صورت خاص و تخصصى درزمينه فرهنگ و انديشه اسلامى کارکرده است. چنانکه از آثارش پيداست از جمله آثار مشهورى چون اسلام در تاريخ معنى و غايت دين - که جان هيک از آن به عنوان اثرى کلاسيک ياد مى کند)، اعتقاد و ايمان و اعتقاد و متن مقدس چيست؟ ( محققى ژرف کاو بود. به بيش از زبان تسلط داشت و مشهور است که حجم پانوشت ها و توضيحات فنى کتاب هايش گاه به اندازه يا حتى بيشتر ازحجم متن اصلى کتاب هايش مى شده است.
ادامه مطلببيشک صلح و امنيت در پرتو همزيستي مسالمت‌آميز بشريت به ارمغان خواهد آمد. با توجه به اهميت اين موضوع در مقاله‌ي حاضر به بررسي ديدگاه يهود، مسيحيت و اسلام درباره‌ي همزيستي مسالمت‌آميز با پيروان ديگر پرداخته شده است. يقيناً همه اديان آسماني و پيامبران الهي مروج توحيد و منجي بشريت و منادي صلح، امنيت و رفتار محبت‌آميز نسبت به پيروان ديگر مذاهب مي‌باشند.
ادامه مطلبفراگيربودن مسئله شر در دين‌هاي ايران باستان نشان‌دهنده‌ي اين است که در مسالک و مذاهب و نحله‌هاي وابسته به ايران باستان، زردشتي، مهرپرستي، مانويت و زرواني و گنوسي بن‌مايه‌ي اعتقادي مشترکي وجود داشته است. در ترجمه‌ي حاضر، مسئله‌ي ثنويت در دين زردشتي با مقايسه بين صفات شر و خير که هر دو با بسامد بسيار گسترده‌اي در زبان‌هاي اوستايي، فارسي باستان و پهلوي به کار رفته بررسي شده است. راه حلي کلي دين زردشتي براي مسئله شر اين است که دو مينوي شر و خير از ازل و بيرون از اين جهان وجود داشته است؛ نيروي شر به سبب گزينش نادرست، شر گرديد و خير به دليل گزينش درست، خير شد.
ادامه مطلبعليرغم تماس‌هاي گسترده‌اي که مسلمين از قرن گذشته تاکنون با جهان غرب داشته‌اند و هنوز هم دارند، خيلي کم درباره‌ي دين در غرب مطالعه کرده‌اند. همچنانکه پيشتر گفته شد، عده‌ي محققان و علماي مسلماني که زبان‌هاي کهن غرب را به اندازه‌اي که براي مطالعه تاريخ دين عمده‌ي غرب، يعني مسيحيت کافي باشد بدانند، نيز عده‌ي مسلماناني که عميقاً به مطالعه در کلام و انديشه‌ي ديني مسيحيت پرداخته باشند، بسيار اندک است.
ادامه مطلب«چنانکه ابراهيم به خدا ايمان داشت و براي او عدالت محسوب شد. پس آگاهيد که اهل ايمان فرزندان ابراهيم هستند... بنابراين اهل ايمان، با ابراهيم ايمان‌دار، برکت مي‌يابند». (رساله پولس رسول به غلاطيان، 9 و 7 ـ 6: 3)(1) در گذر تاريخ فرزندان ابراهيم، به سه سنت متفاوت تقسيم شدند: يهوديت، مسيحيت و اسلام.
ادامه مطلبحجاب و پوشش در تمام اديان و مذاهب، داراى جايگاه خاصّى است، و يکى از دلايل اساسى آن اين است که حجاب و عفاف، يک امر فطرى است. داستان حضرت آدم و حوّا نيز فطرى بودن پوشش را اثبات مى کند. در تورات (کتاب مقدس يهوديان که براى مسيحيان نيز مقدّس است)
ادامه مطلباسلام راهبردهاي روشني براي زمان آغاز جنگ وچگونگي انجام جنگ از لحاظ اخلاقي ارائه داده است. جنگ در زمان دفاع از خود، زمان حمله ديگر کشورها به کشور اسلامي و زماني که ديگر کشورها به مسلمانان خود ستم روا دارد واجب است. جنگ بايد به شکلي منظم، با اجتناب از صدمه زندن به غير نظاميان، استفاده ازحداقل نيروي لازم، بدون وجود خشم و رفتار انساني با اسراي جنگي صورت گيرد.
ادامه مطلبتمام اديان بر عشق و صلح تاکيد کرده اند اما تقريباً تمام آنها در طول تاريخ به نوعي در گير جنگ و علت جنگ قلمداد شده اند. برخي از جنگ هاي امروزي را به دين نسبت مي دهند اما در حقيقت مي توان گفت جنگ هاي معدودي هستند که علت اصلي آنها دين باشد. دين براي افراد و گروه هاي بسياري مولفه مهم هويت شخصي و گروهي تلقي مي شود، اما الزاماً هر جنگي که با نام دين انجام مي شود جنگ ديني نيست.
ادامه مطلبيکي از نقدهايي که در سطح گسترده بر کتاب مقدس وارد ميشود و بخشي از ساير نقدهاي کتاب مقدس را هم به خود اختصاص داده است، تناقضات کتاب مقدس است. تعدد نويسندگان کتاب مقدس در کنار عوامل ديگر، خطاهاي بسياري را در اين کتاب وارد کرده است و در بسياري از موارد سخن را به تناقض گويي کشانده است.
ادامه مطلبخداوند متعال در قرآن کريم مى فرمايد: (واَنزَلنا اِلَيکَ الکِتـبَ بِالحَقِّ مُصَدِّقـًا لِما بَينَ يَدَيهِ مِنَ الکِتـبِ ومُهَيمِنـًا عَلَيهِ...)؛[1] اين کتاب {قرآن} را به حق بر تو فرو فرستاديم، در حالى که کتاب هاى پيشين را تصديق مى کند و حافظ و نگاهبان آنهاست.
ادامه مطلب«تأويل» در لغت از «اَوْل» به معناى «بازگرداندن» مى آيد. اين واژه 17 بار در قرآن مجيد وارد شده و مقصود از آن تحقق امورى است كه مقدمات آن قبلا فراهم شده است; مانند فرا رسيدن وعده هاى قرآنىِ ثواب و عقاب،[6]«تأويل» در اصطلاح مفسران عبارت است از صرف نظركردن از معناى ظاهرى الفاظ متن مقدس و پيشنهاد معناى تازه اى كه در اولين برخورد، از ظاهر آن الفاظ فهميده نمى شود.[7]
ادامه مطلباين مقاله با رويکرد تحليلي و بررسي اسنادي به صورت تطبيقي مفهوم « اسباط» را در قرآن و عهدين بررسي مي کند. دلايل و قراين متعددي نشان مي دهد که اغلب ديدگاه ها درباره اسباط دريافت کننده ي وحي، به ويژه تطبيق آنان بر پسران دوازده گانه حضرت يعقوب(ع) ناصواب و ناشي از تحريفات کتاب مقدس و اثرپذيري مفسران مسلمان از آن است. اسباط ياد شده، افراد معين و برگزيده اي از ميان نوادگان حضرت يعقوب (ع)بوده اند که افزون بر استمرار نژادي، به اعتبار جانشيني آن حضرت، مريدان و پيروان معنوي او نيز به شمار مي رفته اند. اين جانشينان و رهبران الاهي، پس از حضرت يوسف(ع) و پيش از حضرت موسي (ع)در مصر و ميان بني اسرائيل رسالت داشته اند.
ادامه مطلبما انسانها از وى وو وى 1، يا "عمل بيعملىِ"، لائودزو2ىِ شاعر و حكيم تا جهاد، يا "جنگِ مقدّسِ"، محمّدِ (صلّي الله عليه و آله و سلّم) پيامبر و جنگاور راه درازى پيموده ايم. در ميان اين دو، موساى مقاوم و آزاديبخش را، عيسى را، همان نجّارى را كه منجى و پادشاه منتظَرِ يهوديان شد، شاهزاده اى را كه از دنيا كناره گرفت تا روشن شدگى بيابد، يعنى گوتَمَه بودا3 را، و گردونه رانى را كه صورت متجسّد خدا بود يعنى كريشنه4 را ديده ايم
ادامه مطلبپروتستانتيزم حرکتي بود که نظام اروپايي ايجاد شده تحت اقتدار کليساي کاتوليک را ويران ساخت. همراه با پروتستانتيزم دين از مفهوم حقيقي خود جدا شده، به کاتاليزوري اجتماعي تبديل شد که اهداف نظام فکري سکولار را تقديس نمود و بدين ترتيب پيشاهنگ حرکتي گرديد که حيات دنيوي را به اساسي‌ترين هدف انسان بدل ساخت.
ادامه مطلباين مقاله با رويكرد نظري و تحليلي، برخي از ويژگي‌هاي نوشتاري تورات، انجيل و قرآن را بررسي كرده است. ابتدا بحث كلمه، كلام و انسان كامل (واسطة دريافت كتاب آسماني) و پس از آن، بحث كتاب و تأويل آن مطرح ميشود. سپس مباحثي مانند انسجام و يك‌پارچگي، وحي يا الهام، تدوين كتاب مقدس و قرآن كريم، سبك نگارش، تدوين كتاب‌هاي جانبي، برتري قرآن بر كتاب مقدس، تحريف قرآن و كتاب مقدس، حجيت و اعتبار، و اوصاف قرآن و كتاب مقدس از نگاه آيات قرآن مطرح ميشود. در اين مقال، تلاش شده است كه مطالب به‌صورت تطبيقي، و به اختصار، بيان شود.
ادامه مطلببه گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايکنا)، موضوع شيطان و موجود شرور در همه اديان، مذاهب و فرقه‌ها به نوعي مطرح است. هر آئين مطابق با برداشت‌هاي خود، در اين ارتباط مطالبي را ارائه کرده است. آيا اين موجودات واقعي هستند و يا صرفا تجسمي بيش نيستند؟ و بسياري مسائل ديگر ... . اما در اين مقاله صرفا موضوع تنوع رفتاري و گستره عمل شيطان بررسي شده است.
ادامه مطلبجامعه شناسان دين و دين پژوهان اصولا رغبتى از خود در ارائه پيش بينى نشان نمى دهند. مع الوصف در اين نوشتار سه پيش بينى جامعه شناختى مطرح شده: 1. سكولاريسم محتمل ترين سناريوى دينى پايان قرن بيستم است كه همچنان در شكل سكولاريسم كيفى ادامه دار است، اگرچه از سكولاريسم كمّى (آمارى) كاسته خواهد شد و جوامع دست كم در ظاهر ديندار خواهند شد و البته رشد دين دارى با رشد دين مساوى نيست
ادامه مطلبآيا به راستي مي‌توان دنيايي بدون ايدئولوژي ساخت و يا حتي تصور نمود؟ اگر ايدئولوژي را طرحي براي حيات جسمي و روحي انسان بدانيم، آيا انساني فاقد ايدئولوژي مي‌تواند، به صحنه روزگار پاي گذارد؟ اگر نگاهي از سر تامل به نمودار تمدن انسان بر روي زمين بياندازيم، درمي‌يابيم؛ که انسان سال‌ها و قرن‌هاي بسياري را بدون علوم دقيق، صنايع و ابزار مدرن سپري کرده است، اما نتوانسته لحظه‌اي را بدون آرمان و اميد به ايده‌اي بگذراند.
ادامه مطلب. اديان توحيدى «وحى - مدار» هستند. به بيان ديگر بنيان اصلى اين اديان تجربه خداوند توسط انسان است. در سنت اديان توحيدى مهمترين تجلى گاه خداوند، کلام وى است; خداوند با انسانها گفت و شنود دارد و از اين طريق خويشتن را بر انسان، به بهترين نحو، آشکار مى کند.
ادامه مطلببرنارد لوئيس در دانشگاه لندن تحصيل کرده و از مدرسه مطالعات شرقي در آن دانشگاه ليسانس و سپس در رشته تاريخ اسلام دکترا گرفته است. در همان رشته در دانشگاه پرينستن در آمريکا تدريس مي کرد و اکنون استاد ممتاز مطالعات خاور نزديک در پرينستن است. لوئيس يکي از سرشناس ترين متخصصان امروزي تاريخ اسلام و صاحب تاليفات متعدد در آن زمينه است، از جمله «زبان سياسي اسلام»، «اسلام و غرب»، «عرب ها در تاريخ»، «تعارض فرهنگ ها» و اخيراً کتابي به نام «کار از کجا خراب شد؟». آثار او به بيش از بيست زبان، از جمله فارسي و عربي و ترکي و اندونزيايي، ترجمه شده است.بخش نخست اين مطلب را امروز مي خوانيد.
ادامه مطلببراى رسيدن به وصال الاهى راه هاى زيادى طرح شده است و هر يك از عرفا به فراخور فرهنگ و سنتى كه در آن زيست مى كرده اند طرق مختلفى را پيموده و يا ارايه كرده اند. ترزا آويلايى از عارفان برجسته مسيحى در قرن شانزدهم ميلادى است. او دو راه براى رسيدن به اين وصال طرح كرده كه يكى از آنها كاخ درون است. اين كاخ در هفت عمارت بررسى شده است
ادامه مطلبقرمطيان شاخه اي از شاخه هاي درخت تناور اسماعيليان اند. اينان پس از قيام مشهور صاحب الزنج ( 264 هـ 877 م )، در سمت جنوبي بين النهرين ظهور کردند. اختلاف ايشان به عنوان يک فرع (با اسماعليليان به عنوان اصل) در برخي مسائل درجه ي دوم است، اما در جنبه هاي اساسي با هم اشتراک دارند.
ادامه مطلباز گذشته تا به امروز همواره اعتقادات و باورها، آداب و رسوم، نحوه ي نيايش و پرستش هر مردمي در شکل گيري معابد ونيايشگاه هاي ايشان نقشي اساسي ايفا کرده است. اين در حالي است که در دنيا مدرن و فرامدرن امروز نيايشگاه ها نيز همچون ساير بناها يکي پس از ديگري به صورت کاملاً جدا از باورها و انديشه هاي مردمانشان شکل مي گيرند. در اين جاست که دانستن چگونگي شکل گيري کالبد خدايان در کهن روزگار، ما را به باورهاي پايه هر ملت و در عين حال به تفاوت ها، برتري ها و اصالت هاي موجود مي رساند.
ادامه مطلبدرک معنايي که فلسفه در غرب دارد و نقشي که در شکل دادن به تمدن جديد و به ويژه در شکل دادن به پديده‌اي ايفا کرده که به مدرنيسم يا تجددطلبي مشهور است، براي جوان مسلمان و به واقع هر جواني که در هر فرهنگ غيرديني ديگري رشد کرده باشد، در ابتدا دشوار است.
ادامه مطلبپيروان مختار بن ابو عبيده ثقفى بودند، او نخستبراى پيشرفت كار خود دعوت به على بن الحسين(ع) سپس دعوت به محمد حنفيه مىكرد. البته كار او مبتنى بر اعتقاد وى به اهل بيت نبود بلكه مىخواست از آن بهرهبردارى سياسى كرده باشد و چون كارش بالا گرفتخود دعوى دريافت وحى از خداوند كرد و عباراتى مسجع و مقفّى به تقليد قرآن به زبان مىراند.
ادامه مطلبقاديانيه فرقه دست ساخته استعمار انگليس است که براي تضعيف قدرت مسلمانان در جهان خصوصا منطقه هند و پاکستان و به منظور انحراف افکار مسلمانان و به يغما بردن منابع طبيعي آنها به وجود آمد. همان طور که خواهد آمد هدف اين فرقه جز خدمت به استعمار انگليس و وادارکردن مردم آن خطه به تمکين در برابر خواسته هاي آنها نيست .
ادامه مطلبنهضت اصلاح گرايي در عقايد اهل سنت در قرن چهارم توسط سه شخصيت آغاز شد، كه ابو جعفر طحاوى يكى از آنان بود. وى احمد بن محمد بن سلامة الازدى الحجرى مكنى به ابو جعفر و ملقب به طحاوى (متوفاى 321 ه) است. وى در قريه طحا از قراى مصر عليا به دنيا آمد. نويسندگان تراجم ولادت او را سالهاى 229، 230، 238، 239 نقل كردهاند.
ادامه مطلبحروفيان به دارندگان مذهبي مي گويند که پايه آن بر افکار خرافي علم الحروف نهاده شده است . "حروفيگرى" به دست "فضل اله استرآبادى" متخلص به نعيمى (740 تا 796) پديد آمد و در مدت كمى از شمال خراسان وحاشيه خزر تا فارس و اصفهان و از آذربايجان تا عراق و سوريه و آناتولى گسترش يافتو حتى به اروپا (منطقه بالکان) رسيد.
ادامه مطلبنياز معنوي انسان امروز بازار گرمي براي مروجان و مدعيان مرام هاي معنوي و مكاتب عرفاني ايجاد كرده است. يكي از مشاهير اين عرصه لي هينگجي بنيان گذار روشي نوظهور به نام فالون دافا است، كه با تبليغات وسيع و حمايتهاي بين المللي، در حال گسترش در جهان است. اين مكتب با شعار راستي، دوستي و بردباري (جِن، شَن و رِن) تزكيه همزمان جسم و ذهن را آموزش مي دهد.
ادامه مطلبيزيديان و اهل حق دو فرقهاي هستند كه در غرب ايران و كشور عراق سكونت دارند. وجود عناصري چون اهوره‌مزدا، امشاسپندان، كستي، سدره، و همچنين نوع جشن‌ها و مراسم عبادي اين دو فرقه، باعث شده است محققان آنها را از فرقه‌هاي زردشتيان به حساب آورند. اما اين دو فرقه مشابهت‌هاي بسيار زيادي با عقايد و افكار ايران باستان دارند
ادامه مطلبميگويند براي درک هر ناله‌يي در هند بايد به سراغ کاست (نظام اجتماعي) صاحب ناله رفت. هندوستان به عنوان يکي از خاستگاه‌هاي تمدن بشري و هم عصر با سومريان، پس از حمله آرياييان شاهد تقويت نظام قشربندي شد که پايه‌هاي آن را دين هندو استوار کرده بود. هرچند ريشه پيدايش قشرهاي اجتماعي را بايد در متغيرهايي همچون سن، جنس و مازاد توليد جست‌وجو کرد ولي نظام کاستي فارغ از اين متغيرها، ناشي از «در خود بسته بودن» برهمن‌هاي هندو به عنوان يک طبقه ديني و با يک موجوديت کاملا قانوني است.
ادامه مطلبشهرستاني از متكلمين و فلاسه قرن ششم هجري است. در 479 ه ق در «شهرستانه» خراسان متولد و در 548 ه ق در موطنش سر به خاك مي گذارد اثر الملل و النحل است. به تعبيري مي توان آن را تاريخ دين و فلسفه ناميد. او در اين كتاب به تشريح آرا فلاسفه يونان و اسلام و انديشه هاي ديني عرب جاهليت و هند و ايران باستان و صابئني مي پردازد بخش مربوط به صابئين، تحت عنوان «صابيان»، از مهمترين مباحث كتاب شهرستاني است
ادامه مطلببه رغم اين که بحث در مورد صابئين، بحث تازه اي نيست و سابقه تحقيق کلاسيک پيرامون آنان به قرن هفدهم ميلادي مي رسد، اما آن چه پس از يک بررسي اجمالي در اين باره به نظر مي رسد، تشتت آرا و سردرگمي محققين قديم و جديد است. مانع عمده در راه تحقيق پيرامون اين موضوع، کمبود منابع و اطلاعات و نيز مغشوش بودن اطلاعات موجود مي باشد
ادامه مطلبهندوگرايي، هندوئيسم يا آئين هندو ديني با سه هزار سال ديرينگي و ميليون ها پيرو است. هندوگرايي سومين دين بزرگ جهان است. اين آيين تغيير يافته آيين ودايي هند است. دين اريايي هاي مهاجر به هند که متون آن اشتراکات بسياري با اوستاي زردشت دارد. باور هاي اقوام بومي هند، مانند تمدن دره? موهنجودارو، در خداياني مانند رودره تجلي يافت که در دوران بعد در قالب خدايان اصلي آيين هندو متجلي شد.
ادامه مطلبنخستين بنيانگذار آيين سيك «نانك» است، كه در سال م از پدر و مادرى هندويى متولد شد. در يك جو دينى هندويى ـ اسلامى زندگى كرد. او اولين كسى نبودكه دست به تلاش‌هايى اصلاح طلبانه مى‌زد بلكه قبل از او فردى به نام «كبير» (1440 - 1518) كه از ميراث هندوئيسم وقرآن كريم اثر پذيرفته بود، به اين كار اقدام كرده بود.
ادامه مطلبقاسم بن ابراهيم، معروف به قاسم رَسّى، از نوادگان امام حسن مجتبى(عليه السّلام) و بزرگ ترين متكلم و نظريه پرداز كلام و فقه زيديه است. وى در سال 169ق در مدينه متولد شد و در سال 246ق در همان جا از دنيا رفت. قاسم رسّى در آثار گوناگون خود به تبيين امامت زيديه پرداخته و در نقد ديدگاه مخالفان زيديه كوشيده است.
ادامه مطلباسماعيليه معتقدند: ذات بارى تعالى برتر از وهم و عقل و فكر است، خداوند بالاتر از حد صفات استبا هيچ صفتى و يقين و حدى چه به سلب و چه به ايجاب از وى سخن نتوان گفت آفريدگار نه چيز است و نه ناچيز نه محدود و نه نا محدود و نه موصوف و نه نا موصوف و نه در مكان و نه در نامكان، به همين دليل تنزيه در مسئله صدور اشياء از بارى تعالى براى آن كه مشكل صدور كثير از واحد پيش نيايد، اعتقاد دارند كه از امر بارى تعالى با كلمه ابداع، عقل كل يا عقل اول در وجود آمد
ادامه مطلبگاه امور دينى و اجتماعى آنقدر به هم پيچيده مى شوند كه تمايز آنها از همديگر مشكل بلكه ناممكن مى گردد. نظام كاست در آئين هندو و فرهنگ هند كه در سنت بومى با واژه هايى همچون ورنه و جاتى از آن تعبير مى شود، همين گونه است. نظام طبقاتى كاست كه به طور كلى شامل چهار طبقه برهمنان ، كشتريه ها ، ويشيه ها و شودره ها است و در درون خود نيز صدها دسته بندى دارد، از يك طرف آثار اجتماعى خاصى دارد كه محروميت از امتيازهاى اجتماعى و اختصاص آنها به طبقه خاص، از بارزترين آنها است
ادامه مطلبروحيه ي خوارج، روحيه ي خاصي است. آنها ترکيبي از زشتي و زيبائي بودند و در مجموع به نحوي بودند که در نهايت امر در صف دشمنان علي قرار گرفتند و شخصيت علي آنها را «دفع» کرد نه «جذب». ما هم جنبه هاي مثبت و زيبا و هم جنبه هاي منفي و نازيباي روحيه ي آنها را که در مجموع روحيه ي آنها را خطرناک بلکه وحشتناک کرد ذکر مي کنيم:
ادامه مطلباز شما مي خواهم ابتدا اين چند بند را بخوانيد تا باقي ماجراي اشو را هم برايتان بگويم: "اوشو تعليماتش را تنها در قالب کلمات ادا نميکرد، بلکه زندگي او سرمشقي از تعاليم و اعتقاداتش بود. او زندگي را به حد تمام و کمال تجربه کرد؛ زندگي وي آکنده از عشق، شجاعت، وقار و شوخ طبعي خاصي بود که از طريق آن به قلب ميليونها نفر از مردم دنيا راه يافت؛
ادامه مطلباشاره هيچ كس نمى تواند نقش و تأثير تصوف را در گسترش اسلام و بسط معنويت ناديده بگيرد. با اين همه ، همواره اين رويكرد و اين نحوه سلوك بحث ها و چالش هاى بسيارى را برانگيخته است. آن نقش آفرينى و اين بحث انگيزى ما را بر آن مى دارد كه اين قلمرو را نه يكسره فروگذاريم و نه يكسره پذيرا شويم.
ادامه مطلبامروزه چندين هزار مجوز از سازمان تربيت بدني براي کلاس هاي يوگا را شاهد هستيم، يوگا گرچه در ابتدا يک ورزش به نظر مي رسد اما صرفا ورزش نيست پشت آن عقايد ديني نهفته است يعني وقتي يوگا مي رويد کم کم تناسخ را بايد بپذيريد، به تدريج ديگر به پيامبر و نماز هم احساس نياز نمي کنيد چرا که به گفته مربيان يوگا تمرکز مورد نيازتان را از طريق يوگا کسب کرده ايد و نهايتا به جايي مي رسد که يوگا بديل دين مي نشيند.
ادامه مطلبدر بازکاوي انديشه حيات پس از مرگ انسان، در آثار آيين هندو مشاهده مي کنيم که در « وداها» تمايز بين جسم و روح امري قطعي است؛ به اين معنا که در انسان يک حقيقت ماندگار وجود دارد که با فساد بدن فاسد نمي شود. مثلاً در برخي از آيات وداها، از روح خواسته شده که به بدن درآيد. يا در برخي ديگر آمده که شخص پس از مرگ، روحش به آسمان و چشمش به خورشيد و دمش به هوا مي رود. يا اين مطلب که ارواح به غرب در سرزمين يمه( انسان خداي اوليه که بعد از مرگش خداي سرزمين اموات شد) مي روند.
ادامه مطلببسياري با يوگا به عنوان نوع خاصي از حرکات تمرکز بخش آشنايي دارند. اما غافلند از اينکه يوگا يکي از نظام هاي مهم فلسفي هند است که در طول زمان با زوج ديگري به نام « سانکهيه» ترکيب شده و نظام خاصي را به وجود آورده است. از اين رو، هيچ يک از اين حرکات بدون آن پشتوانه و مباني فکري نيست و بدون توجه به آن هم عمل به آن صحيح نمي باشد.
ادامه مطلباساس گيتا عبارت است از ديدن خداوند در همه چيز و همه چيز در خداوند، گيتا اولين توسعه و وسعت بينش روحاني و دروني بشر است. اين کتاب انجيل همه است و سمفوني نور، عشق الهي، زندگي و عمل، همراه با ديد روحاني است و اينکه تمام اعمال و افکار عشق انسان بايد براي خداوند در رضاي او باشد.
ادامه مطلبدين هندوئيسم مجموعه اي است ، وسيع و نامتجانس از نوشته هاي آسماني و آراء گوناگون نظري ، مکاتب فلسفي ، افسانه هاي مقدس و اساطيري که نظم و ترتيب خلل ناپذير آن عليرغم پيچيدگي و تعدد و تنوع مطالب ، شگفت آور و در خور ستايش است .هندوان به تعريفات کلي و قضاياي مطلقه براي دين خود ترجيح نهاده اند ؛ بر حسب اقوال خودشان ، هندو عبارت است از مجموعه اعتقادات و سازمانهاي بي شمار و در هم آميخته که از زمان پيدايش آثار و کتب مقدس ودائي به ظهور رسيده و تا کنون ادامه دارد (1)
ادامه مطلباوشو، عارف و فيلسوف معاصر هندى است. وى در 11 دسامبر 1931 در روستاى كوچك و دورافتاده كوچ وادا در ايالت مادهيا پرادش بدنيا آمد. و از همان آغاز كودكى بيشتر تحت تاثير پدربزرگ و مادربزرگ مادرى خود بود. وى علاقه وافرى نسبت به آنان داشت.در سن هفت سالگى پدربزرگ مادرى اش را از دست داد و به گفته خويش اين واقعه تاثير عميقى بر زندگى درونى او گذاشت و پنجره اى شد براى ايجاد اراده اى در جهت كشف حقايق عرفانى او .
ادامه مطلبمرجئه نام فرقه اي است که در پايان نيمه اول قرن يک هجري پديد آمدند. لغت مُرجئه از مُرجِي به معناي تأخير افکنده مي آيد؛ بدين معنا که آنان کسي را که گناه کبيره مرتکب شده باشد مخلد در آتش نمي دانستند، بلکه کار او را به خدا واگذار مي کردند و به همين دليل مُرجئه نام گرفتند.
ادامه مطلبدر ميان مراكز و حوزه هاي حديثي جهان اسلام، مدرسه حديثي يمن يكي از با سابقه ترين و تأثير گذارترين مراكز اهل سنت است كه سهم بزرگي در نقل و نشر احاديث پيامبر داشته است. از اين رو مقاله حاضر عهده دار بررسي فعاليت اين مدرسه حديثي در دو قرن نخست هجري است.
ادامه مطلبدر مطالعه يك دين همان گونه كه نمى توان فقط بر پايه بررسى و تحليل متون مقدسِ دين به شناخت كاملى از آن رسيد، بدون مطالعه متون نيز نمى توان ادعا كرد كه دينى را شناخته ايم. متون مقدس، اصلى و حتّى كلاسيك[1] هر دين از مهم ترين منابع مطالعه آن دين است. آموزه هاى اساسى هر دين در متونِ آن طرح مى شود و از طرفى، اين برداشت ها و تفسيرهاى مختلف از متن مقدس است
ادامه مطلباز آنجا كه اين مقاله متناسب با فضاى فكرى آيين هندو نوشته شده است، براى فهم بهتر مطالب، نخستبه طور گذرا به معرفى گيتا، عوامل معقوليت، ويژگى و سبك نگارش گيتا و اهداف آن و همچنين توضيح مفاهيمى چون درمه مىپردازيم . آيين هندو مشتمل بر آيينهاى محلى و سنتهايى اعتقادى و عبادى است، اما نه به گونهاى كه چون دينى آسمانى، داراى پيامبرى مشخص و آيين عبادى واحدى باشد .
ادامه مطلبنوشته حاضر كه براى نخستين بار به زبان فارسى عرضه مى شود، داستان اَحيقار حكيم و اندرزهاى اوست. در اين داستان، اَحيقار وزير اعظم سَنحاريب (سَناخريب) پادشاه آشور معرفى مى شود. سَنحاريب در سال 705 قبل از ميلاد به پادشاهى رسيده و نام وى در كتاب عهد عتيق (كتاب دوم پادشاهان 18:13 و...) و نوشته هاى تاريخى آمده است.
ادامه مطلبدين شينتو خدايان بيشماري داشته و خداي واحدي ندارد. براي همين اين آيين را «راه خدايان» يا «طريق روان هاي پاك» نامگذاري كرده اند. در آئين شينتو عالم فيزيكي را سه بخش مي دانستند: آسمان اثيري در بالا، جهان در سطح زمين و مناطق پست سايه گون در بطن خاك، در اين عالم خدايان بيشماري بودند كه همه را با هم، «كامي» مي ناميدند كه در لغت به معناي «بالا» يا «مهتر» است.
ادامه مطلبيکي از آفاتي که گريبانگير اديان و مذاهب آسماني در طول تاريخ شده غلو و افراط گرايي برخي از پيروان آنها درباره ي بيان گذاران و پيشوايان خود مي باشد. پديده ي غلو موجب ترسيم چهره اي آلوده و تحريف شده ازدين و مذهب شده اصل آن را زير سؤال مي برد و در نهايت راه تکامل و پيشرفت مورد نظر دين را مسدود مي کند. از اين رو امامان شيعه به طور جدي با جريان غلو مبارزه کرده عقايد صحيح را بيان نموده اند. آنها با افشاگري درباره ي رؤساي غاليان و سرانجام صادر کردن فرمان قتل بعضي از آنانم تلاش عظيم و پرثمري را در راه نابودي و اضمحلال اين پديده انجام داده اند؛ به گونه اي که نظير اين تلاش را از سوي آنان در برخورد با هيچ يک از مذاهب ديگر اسلامي و حتي اديان غير اسلامي سراغ نداريم. غلو در لغت به معناي تجاوز و بالاتر رفتن هر چيز از اندازه ي خود معرفي شده است.
ادامه مطلبامامان در بعضي از دوره ها مستور و در بعضي ديگر آشكار هستند . به اعتقاد اسماعيليان ، در دوره ستر ( ياغيبت امام ) دعات موظف اند كه ابلاغ امر كنند . در اين دوره ، فقط باب و نخبگان قادر به رويت امام هستند . فرقه " اسماعيليه " از فرق منشعب مذهب شيعه است . ظهور اين فرقه ، نتيجه اختلاف در امامت اسماعيل با برادرش حضرت موسي بن جعفرالكاظم ( عليهما السّلام ) بوده است .
ادامه مطلباِباضيـه، يا اَباضيـه، فرقهاي از خوارج منسوب به عبداللـه بن اباض تميـمي و از کهنترين فرق پيدا شده در بين مسلمانان هستند. با اين که اين فرقه در برابر اکثريت عظيم امت اسلامي گروه کوچکي بهشمار ميآيند، ولي از لحاظ تاريخي و شناخت اعتقادات فرق و مذاهب داراي اهميت بسيار هستند.
ادامه مطلبيکي ديگر از فرقه هاي منسوب به تشيع اسماعيليه است که معتقد به امامت اسماعيل فرزند بزرگ امام صادق عليه السلام هستند. او در زمان پدرش از دنيا رفت؛ با اين حال پس از شهادت امام صادق عليه السلام گروهي به امامت وي معتقد شدند. البته اسماعيليه در مورد سرنوشت امامت پس از اسماعيل اتفاق نظر ندارند؛ بعضي که اسماعيليه ي خالص ناميده مي شوند، قائل شدند اسماعيل نمرده بلکه غيبت کرده است؛ او نمي ميرد تا فرمانرواي زمين شود و او همان قائم موعود است. گروه ديگري که مرگ اسماعيل را باور داشتند گفتند امامت حق اسماعيل بود و با مرگ او به پسرش محمد انتقال يافت. آنان پيروان مبارک غلام اسماعيل بن جعفرند و مبارکيه ناميده مي شوند.
ادامه مطلبفالون دافا يا فالون گونگ روشي است که ادعاي تزکية ذهن و بدن را دارد . فالون دافا به معناي « تمرين چرخ قانون » است. اين روش در سال 1992 ميلادي به وسيله شخصي به نام لي هُنگجي در چين مطرح شد. فالون دافا بر پاية سه اصل بنيادين به نام حقيقت ، نيک خواهي و بردباري بنا نهاده شده است و براي تزکية ذهن و بدن پنج نوع تمرين دارد. او مي گويد : انسان در بدو خلقت ، داراي آن سه اصل بنيادين است و فطرتي حقيقت جو ، نيک خواه و بردبار دارد ، اما بعد در اثر تعاملات اجتماعي و تغذيه و تربيت هاي خاصي ، فطرت انسان آلوده مي شود .
ادامه مطلبدر دنياى اسلام فرقههايى پديد آمدهاند كه درباره پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله يا ائمه اهل بيت عليهم السلام راه غلو را پيموده و علماى اسلامى- اعم از شيعه و اهل سنت- آنان را مرتد و كافر دانستهاند. مؤلف كتاب «الفرق بين الفرق» باب جداگانهاى از كتاب خود را به غاليان اختصاص داده و گفته است: «باب چهارم از ابواب اين كتاب در بيان فرقههايى است كه به اسلام نسبت داده شدهاند، ولى در واقع از امت اسلامى نيستند» ، آنگاه بيست فرقه از آنان را نام برده است. (1) اسفرايينى نيز باب سيزدهم از كتاب خود را به ذكر فرقههاى غلات اختصاص داده است. (2)
ادامه مطلبغاليان گروه هاى بسيارى اند كه درباره سران و پيشوايان خود اختلاف دارند. «غلو» در اصل به معناى بالارفتن است و اگر كسى سخن را از حد بگذراند و از مرز آن تجاوز كند، گفته مى شود: او در سخن خود غلو كرد. در قرآن كريم نيز آمده است: «يا اهل الكتاب لاتغلوا فى دينكم و لاتقولوا على الله الا الحق انما المسيح عيسى بن مريم رسول الله... و لا تقولوا ثلاثه انتهوا خيراً لكم انما الله اله واحد سبحانه ان يكون له ولد.» [1] در اين آيه، خداوند اهل كتاب را مورد خطاب قرار داده است؛زيرا سخن گزافه اى بر زبان آوردند و گفتند: خداوند سومىِ سه تاست. از اين رو خداوند خطاب به آنها مى فرمايد: و نگوييد ]خداوند [سه گانه است.
ادامه مطلبددراين مقاله روايات موسوم به روايات تحريف از زاويه تاثير جريان هاي فکري غاليانه، مورد بررسي قرارمي گيرند. در ابتدا، مراد از روايات تحريف بيان گرديده، تعريفي از غلو و غاليان ارائه مي شود. در ادامه حضور آسيب زاي اين طيف فکري در جريان هاي علمي حديثي نشان داده مي شود و آن گاه، اين حضور در مورد اسناد روايات تحريف، موشکافي خواهد شد. نتيجه اين دقت سندي، استخراج اسامي سيزده نفر از راويان متهم به غلو از زنجيره اسناد اين روايات است که در ادامه، شرح حال رجالي آنها از منابع متقدم رجالي خواهد آمد
ادامه مطلبدلهاي پريشان وناآرام مردم سرزمينهاي دور و نزديک به دنبال آرامش ونشاط اند ، به دنبال گمشده اي مي گردند ، تشنگاني که له له زنان به هواي آب در پي هرسرابي مي دوند ، اما پس از اندکي آنچه حاصل مي شود تشنگي بيشتر است . مردمان غرب مدت مديدي است از معنويات دور نگه داشته شده اند .واکنون مانند گرسنگاني که روزهاي متعدد از غذا دور مانده باشند به هر آنچه که نشاني از معنويت داشته باشد چنگ مي زنند .
ادامه مطلبذن شکلي از آيين بودايي مهايانه است که تاکيد فراواني بر تفکر لحظه به لحظه و ژرف نگري به ماهيت اشيا به وسيله تجربه مستقيم دارد. اين مکتب معمولاً تعاليم خود را به صورت‌هايي تناقض‌آميز و فرامنطقي بيان مي‌دارد. ذن را مي‌توان مراقبه‌اي ( مدتيشني ) ناظر بر چهار لايه شرح داد: لايه نخست شاهد بودن بر محيط اطراف شامل صداها، بوها، نورها واحساس سرما وگرما است لايه دوم ناظر بودن بر ذهن است.
ادامه مطلبعرفان سرخ پوستي از نوع عرفان هاي طبيعت گر است؛ به اين معنا که متعلق شهود در آن، وحدت روح طبيعت و فناي نهايي سالک در نيروي طبيعت است. طبيعت گرايي از آنجا آغاز شد که انسان دعوت انبياء را فراموش و به انديشه منهاي وحي و اين جهاني خود تکيه کرد و کوشيد تا نياز خود را به قدسيت و پرستش ارضا کند؛ از اين رو چون روزي، نعمت و نيز بلا و محنت زندگي خويش را در طبيعت ديد، ايمان آورد و پنداشت که طبيعت داراي نيرويي برتر، ناشناخته، رمز آلود و مستقل است که مي توان با آن، معنويت گرايي خدا خواهي فطري را پاسخ گفت.
ادامه مطلبجهان از حدود يکي و دو دهه پيش، بستر ظهور و پيدايش چشم گير و روز افزون مکاتيب و فرقه هاي معنويت گراي انحرافي و عرفانهاي کاذب نوظهور هست؛ در اين بين کشور ايران نيز از جريان اين پروسه (يا به عبارتي پروژه) جهاني عقب نمانده و شاهد ظهور صدهها مدعي تاسيس و بنيان نهادي عرفاني و معنوي بوده است.
ادامه مطلبمقالة حاضر گزارش مختصرى است از سير تأويل نزد اسماعيليان از آغاز تا دورة معاصر. نويسنده اين سير را به پنج دوره تقسيم مى‌كند: دورة اوليه که تأويل هنوز به شرح نظام‌مندي دست نيافته است، دورة فاطميان که ويژگي‌اش حفظ تعادل ميان ظاهر و باطن است، دورة الموت که در آن ارزش باطن بالا رفت اما ظاهر همچنان گام نخست در تشرف تلقي مي‌شد، دورة گنانى که در آن تأويل قرآن با دستورات اخلاقي و ديني همراه بود و دورة جديد که بر رويکرد عقلي به قرآن تأکيد ميشود. لحن مقاله جانبدارانه است و نويسنده در طى مقاله با اسماعيليان همدلى نشان مي‌دهد. نويسنده شهرستاني و خواجه نصير طوسي را در شمار اسماعيليان آورده ولي مذهب اين‌دو مورد اختلاف است.
ادامه مطلبآيين بودايى در منابع اسلامى به نام هاى گوناگونى خوانده شده است، اما ظاهراً اين آيين بيش از همه به چهار عنوان نزد مسلمانان نامبردار بوده است; مذهب صابئين ، مذهب حنفا ، شكمانيون و سُمنيه يا شُمنيه. در مقاله پيش رو ، نگارنده پس از ذكر نمونه هايى چند در رابطه با مدعاى فوق ، مستقلا به بررسى فرقه سمنيه يا شمنيه، كه ظاهراً معروف ترين عنوان براى بودايى ها در جهان اسلام بوده است ، مى پردازد.
ادامه مطلبآيين بودايى در منابع اسلامى به نام هاى گوناگونى خوانده شده است، اما ظاهراً اين آيين بيش از همه به چهار عنوان نزد مسلمانان نامبردار بوده است; مذهب صابئين ، مذهب حنفا ، شكمانيون و سُمنيه يا شُمنيه. در مقاله پيش رو ، نگارنده پس از ذكر نمونه هايى چند در رابطه با مدعاى فوق ، مستقلا به بررسى فرقه سمنيه يا شمنيه، كه ظاهراً معروف ترين عنوان براى بودايى ها در جهان اسلام بوده است ، مى پردازد.
ادامه مطلبحسين بن حمدان جنبلائى خصيبى از راويان مهم و به نظر نويسنده مقاله بنيانگذار مذهب نُصيرى/ علوى است. اطلاعات كتاب هاى كهن رجالى ما از وى از چند سطر تجاوز نمى كند كه در كتاب هاى اخير نيز همان مطالب تكرار شده است. (براى نمونه بنگريد: معجم رجال الحديث خويى، ج5، ص224 و قاموس الرجال شوشترى، ج3،440ـ441) از وى تا آن جا كه اطلاع دارم دو كتاب به چاپ رسيده است. 1ـ ديوان خصيبى با تحقيق س. حبيب (مؤسسة الاعلمى للمطبوعات 1421/2001) 2ـ الهداية الكبرى (مؤسسة البلاغ بيروت، الطبعة الرابعة 1411/1991). كتاب اخير درباره زندگى و شرح حال 14 معصوم(عليه السلام) است و در منابع شيعى از جمله بحارالانوار از آن نقل قول شده است.
ادامه مطلبسنّت هندو از چند جهت براى فلسفه دين حائز اهميّت است. اول اين كه، چون به فلسفه دين اغلب به شيوه اى غربى مى پردازند، يك سنّت غير غربى جذّابيتى ذاتى دارد. اين مرا1 وامى دارد تا از معرفى اجمالى تاريخ انديشه هندو آغاز كنم. دوم اين كه، در آيين هندو، چنان كه در اين همه خداى نرينه و مادينه مطرح در علم الاساطير، آيينها و ديانت آن منعكس است، تصورات در خور توجهى از خدا وجود دارد.
ادامه مطلبدگرگونى انديشه ها و عقايدْ لازمه قوه تفكّر انسان است، و آن جا كه محور معيّنى وجود نداشته باشد، اين دگرگونى ممكن است تا بى نهايت ادامه پيدا كند، به گونه اى كه با تولّد هر فرد انسانى، بايد منتظر ظهور عقيده اى تازه باشيم. اما ظهور اديان و مذاهب و مكاتب مختلف، افكار بشرى را حول محورهاى خاصّى به گردش درآورده اند و از پراكندگى بيش از حدّ جلوگيرى كرده اند.
ادامه مطلباز آن جا كه اين مقاله متناسب با فضاى فكرى آيين هندو نوشته شده است، براى فهم بهتر مطالب، نخست به طور گذرا به معرفى گيتا، عوامل معقوليت، ويژگى و سبك نگارش گيتا و اهداف آن و همچنين توضيح مفاهيمى چون درمه مى پردازيم.
ادامه مطلبميگويند براي درک هر ناله‌يي در هند بايد به سراغ کاست (نظام اجتماعي) صاحب ناله رفت. هندوستان به عنوان يکي از خاستگاه‌هاي تمدن بشري و هم عصر با سومريان، پس از حمله آرياييان شاهد تقويت نظام قشربندي شد که پايه‌هاي آن را دين هندو استوار کرده بود. هرچند ريشه پيدايش قشرهاي اجتماعي را بايد در متغيرهايي همچون سن، جنس و مازاد توليد جست‌وجو کرد ولي نظام کاستي فارغ از اين متغيرها، ناشي از «در خود بسته بودن» برهمن‌هاي هندو به عنوان يک طبقه ديني و با يک موجوديت کاملا قانوني است.
ادامه مطلبيزيديان و اهل حق دو فرقهاي هستند كه در غرب ايران و كشور عراق سكونت دارند. وجود عناصري چون اهوره‌مزدا، امشاسپندان، كستي، سدره، و همچنين نوع جشن‌ها و مراسم عبادي اين دو فرقه، باعث شده است محققان آنها را از فرقه‌هاي زردشتيان به حساب آورند. اما اين دو فرقه مشابهت‌هاي بسيار زيادي با عقايد و افكار ايران باستان دارند و از دين اسلام نيز تأثيرات بسياري را پذيرفته‌اند (يزيديه از اهل سنّت، و اهل حق از شيعه). اين فرقه‌ها افكار و عقايدشان را بيشتر به صورت شفاهي انتقال مي‌داده‌اند؛ از اين‌رو، تا چندي پيش، از افكار و عقايد آنها اطلاعات كافي و درستي در دست نبود؛ اما سرانجام، دانشمندان به چند و چون اين فرقه‌ها پي بردند و كتاب‌هاي آنها را از زبان كردي به زبان‌هاي ديگر جهان ترجمه، و مطالعة افكار و عقايد آنها را باب کردند. مقالة حاضر اثر فيليپ كرين‌بروك، ايران‌شناس آلماني، است كه مقالات و كتاب‌هاي او دربارة يزيديان و اهل حق راهنما و مرجع بسياري از تحقيقات شناخته ميشود.
ادامه مطلبفرقه داووديه يکي از فرقه‌هاي دين مسيحي و منشعب از کليساي ادونتيست است. اين فرقه در سال ???? در آمريکا توسط فردي بنام ويليام ميلر که کشاورزي انگليسي بود، پايه‌گذاري شد؛ او تحصيلات رسمى نداشت، اما كليه نوشته‌هايى را كه به آنها دسترسى داشته خوانده بود و با مطالعه مشتاقانهاى كه روى كتاب مقدس به ويژه كتاب دانيال و مكاشفه انجام داده بود به بازگشت حتمى مسيح قانع شده بود. ويليام ميلر ، بازگشت مسيح را طبق فرازهايى از كتاب مقدس مانند رساله دوم پطروس و دانيال براى سال 1843 ميلادي پيشبينى كرد و در سال 1841 ميلادي اين نظريه خود را منتشر كرد.
ادامه مطلبمصر يكى از كشورهاى بسيار معروف جهان باستان بود. اين سرزمين تمدنى بزرگ حكومت هايى مقتدر داشت . نژاد مصريان قبطى بود و واژه « Egypt » كه در زبانهاى اروپايى براى مصر به كار مى رود، با كلمه قبطى در ارتباط است . مصريان از مراحل مختلف اديان ابتدايى گذر كردند و به خدايان محلى كه معمولا به شكل حيوانات اهلى و وحشى بود روى آوردند. پرستش فرعون ها و خدايان اساطيرى نيز معمول بود.
ادامه مطلبنگاهي کلي به مردم ژاپن همانگونه که سرنوشت هر انساني براي او معماست، سرنوشت يک ملت نيز همين گونه است. روزگاري که نياکان ژاپنيها در گذشتهاي به يادنيامدني در طول ساحل اقيانوس آرام در سرزمين «رو به خورشيد» (1) ميزيستند و از دادههاي بيدريغ طبيعت بهره ميبردند، نه چندان خيالي از جنگ و جدالهاي فرزندانشان، که ميبايست در طي حيات مليشان از ميان آن بگذرند، در سر داشتند و نه پنداري از نتايجي که حاصل مي‌شد.
ادامه مطلبجوان افسرده 34 ساله اي که به خاطر مسائل و نارسايي هاي خانوادگي دچار بحران روحي رواني شد وسايل خود را جمع کرد و عازم تهران شد جواني که حتي موفق به اخذ مدرک ديپلم نشده بود حالا به کمک عواملي، جوان فوق ليسانس و دکتر را با هزار منت به حضور نمي پذيرفت . او خود را نماينده خدا در زمين معرفي کرده بود و به هيچ وجه در محافل ظاهر نمي شد و تنها از طريق مريدان مطامع خود را دنبال مي کرد . استفاده از ادبيات خاص و ادعاي ارتباط با غيب و البته موج سازي اجير کردگان رمز موفقيت ايليا در تحقق افکار و اعمال پليد وي بود .
ادامه مطلبكوئيلو نيز مانند ميليون ها نفر انسان عصر مدرن، آواي روح را در فراق از وطن خويش شنيده و از معدود كساني است كه آن را جدي گرفته وبراي التيام درد هجران كاري كرده است ; ولي اي كاش، او هم مانندميلياردها بشري كه ناله روح را مي شنوند و كاري نمي كنند، خاموش مي ماند و دست به كاري نمي زد; اي كاش، نام خدا و ياد عالم غيب، از راه آثار او به فرهنگ عمومي انسان امروزي باز نمي گشت و اي كاش، نويسنده اي چيره دست نبود يا دست كم از خدا و معنويت نمي نوشت، زيرا اين خدايي كه در آثار كوئيلو زنده شده، همان خداي ناتوان وخطاكاري است كه در آثار نيچه مرد و رابطه با عالم غيبي كه به نام جادومطرح مي كند، همان خرافات و توهماتي است كه در دوران رنسانس، مردمان را از دينداري و معنويت گرايي، ملول و رميده ساخت.
ادامه مطلبجنبش هاى نوپديد دينى» در واقع جنبشهايي است كه به هوادارانش تعليم مى دهد تا خدا را «در درون خويش» بجويند. انديشمندان و محققان در پى آنند تا از اصطلاحات و اسامى خنثى و بى طرف درباره اين گروه ها نظير نهضت هاى نوپديد دينى، MRMS، اقليت ها يا اديان بديل استفاده كنند، ولى رسانه ها و افكار عمومى واژه «فرقه» را به كار مى برند كه داراى اشاره هاى تلويحى مى باشد و اغلب از عقايد عجيب و غريب، اعمال شيطانى و اغوا كننده، كنترل ذهن و اجبار روانى و احتمالا سوء استفاده هاى جنسى و گرايشات مجرمانه حكايت دارد.
ادامه مطلب«ملامتيه» يکي از فرق صوفيه در تاريخ تصوف ايراني - اسلامي است که گسترش و تاثير قابل توجهي در ميان اهل تصوف، نويسندگان عارف مسلک داشته است. انديشه ي ملامت اول بار در نيشابور و از سوي حمدون قصار نيشابوري بروز کرد. ابو عبدالرحمن سلمي که خود در نزد بو عمرو بن نجيد درس خوانده و پيرو طريقه ي ملامتيه بوده است، در کتاب «طبقات الصوفيه» از حمدون قصار نيشابوري و طريقه ي ملامت سخن رانده است و در اين باب مرجعيت بيشتري دارد.
ادامه مطلبمكتب يگه يكي از دَرشَنه‌ها، مكتب‌هاي فلسفي هندو، و از جمله شش مكتب راست‌باور (اَستيكه1= هست‌گو)، است. يگه همچون ساير مكتب‌هاي فلسفي هندويي، يك «مكتب نجات» است. در مكتب يگه، به‌سان عموم مكتب‌هاي فلسفي ـ عرفاني هندو، معضل آدمي جهل و عدم تمييز ميان خود حقيقي و غير خود است: رهايي از اين معضل از طريق معرفت به همين تمايز ممكن ميشود.
ادامه مطلبيكى از آفاتى كه بدون استثنا گريبانگير همه اديان و مذاهب و مكاتب، اعمّ از الهى و غير الهى، در طول تاريخ شده است، پديده غلوّ و افراط گرايى است؛ غلوّ درباره عقايد، بنيانگذاران، قهرمانان و يا پيروان يك دين و مكتب.
ادامه مطلباحمدبن حسين بن عبيداللّه بن ابراهيم غضائرى معروف به «ابن غضائرى» و مكنى به ابوالحسين، يكى از شخصيّت هاى بزرگ رجالى شيعه بوده كه در نيمه دوم قرن چهارم و اوايل نيمه اول قرن پنجم هجرى مى زيسته است. پدرش حسين بن عبيداللّه نيز يكى از علماى بزرگ شيعه بود كه شيخ طوسى و نجاشى نزد او تلمّذ نموده بودند. وفات او در سال 411هجرى واقع شده است.
ادامه مطلبدو سال پيش بود که سر يوگا با او بحث ميکرد. چند ماه بيشتر نگذشت که روزي او را در نمايشگاه کتاب ديدم و درباره يوگا و تناسخ از او پرسيدم. خنديد و گفت: «من ديگه به يوگا معتقد نيستم.»
ادامه مطلباگر جامعه شناسان دين از جمله ماكس وبر بر اهميت تئوديسه ها در جهان پيشامدرن تأكيد داشته اند، متفكرانِ امروزِ جامعه شناسى دين ، از جمله پيتربرگر و بسيارى ديگر ، تئوديسه ها را در جهان مدرن نيز مهم مى دانند. جامعه شناسى دين مى گويد انسان نمى تواند بدون معنا زندگى كند و تئوديسه ها اين نياز انسان را پوشش مى دهند; از اين نظر فرقى ندارد كاركرد تئوديسه ها يك كاركرد اجتماعى باشد يا كاكردى فردى و شخصى.
ادامه مطلبهمه غاليان ــ به رغم اختلافشان درباره زعمايشان و با همه اختلاف هاى اساسى در دين و مذهب، اعم از مسلمان، مسيحى، يهودى و مجوسى ــ در پذيرش تناسخ اتفاق نظر دارند. از فلاسفه و ثنويان نيز دسته اى مى گويند: نسخ ارواح پس از مرگ، در قالب چهار گروهِ نسوخ، مسوخ، فسوخ و رسوخ صورت مى گيرد. نسوخ به روح هايى مى گويند كه در اجساد انسان ها جاى مى گيرند و از بدن فردى به بدن فرد ديگرى منتقل مى شوند و اين همان نسخ است.
ادامه مطلبنويسنده مقاله با اشاره به تمايزى كه در نظر اسماعيليان ميان بُعد ظاهرى و بُعد باطنى دين وجود دارد و نيز تقسيم علوم نزد آنان به علوم ظاهرى و علوم باطنى، يادآور مى شود كه در اين نگاه، همه دانش هاى بشرى در علوم ظاهرى جاى مى گيرند و علوم باطنى مختصّ تأويل است. در ادبيات اسماعيلى چيزى به نام علم تفسير (كه در طبقه بندى علوم جزو علوم ظاهرى است) وجود ندارد.
ادامه مطلبآنچه نويسنده را بر آن داشت تا درباره فرقه هاى خوارج (غير از اباضيه)[2] دست به قلم گرفته و گزارشى دقيق را از تاريخ و عقايد آنان به رشته تحرير در آورد، نبودِ متنى جامع و علمى در اين زمينه به زبان هاى فارسى و عربى است. در موارد متعدد براى ارجاع طلاب و دانشجويان به اثرى كه در عين اختصار ، علمى بوده ، تمام فرقه هاى مهم خوارج را در بر گيرد، راهى جز ارجاع به متون تفصيلى تاريخى يا آثار غيرعلمى وجود ندارد. متون فارسى ، كمتر به صورت تفصيلى به فرقه هاى خوارج پرداخته اند و از آنان به صورت گذرا ، مجمل و گاه با اغلاط فراوان ياد كرده اند. اين مقاله با اين انگيزه به تاريخ و عقايد فرقه هاى خوارج پرداخته تا نشان دهد كه خوارج هر چه تندروتر بوده اند ، زودتر از ميان رفته اند و اباضيه كه امروزه در عمان و ليبى و الجزاير حضور دارند ، از معتدل ترين آنان هستند ، اگرچه خود را از خوارج نمى دانند و در اين زمينه آثارى نيز منتشر كرده اند.
ادامه مطلبتحقيق درباره بعضى از فرق اسلامى كه امروزه در قالب يك گروه از آنها اثرى باقى نمانده است، از مباحث قابل توجه و تأمل است. در مطالعات فرقه شناسى اسلامى عمدتاً چهار ويژگى را بايد مدنظر قرار داد: الف) حيات فرهنگى ـ اجتماعى هر فرقه; ب) ميزان تأثير يك فرقه در تكوين فرقه هاى ديگر; ج) تفسير هر فرقه از اسلام; د) عوامل ضعف و اضمحلال يك فرقه.
ادامه مطلبدر سوره نساء آيه 54 مي‌فرمايد: يهود بدين دليل نسبت به رسول خدا حسادت مي‌کند که ما آن علم مخصوص را به آل ابراهيم (رسول خدا و اهل بيت) داده‌ايم. دشمني و حسادت ريشه‌دار بني اسرائيل نسبت به بني اسماعيل به اين امر برمي‌گردد.
ادامه مطلبدر بررسي علل پيدايش غاليگري توجه به ريشه هاي فکري و همچنين عوامل سياسي و اجتماعي ظهور غاليان ضروري است. بي اعتنايي به هر يک از اين عوامل محقق را با يک حلقه مفقوده در تحقيق مواجه مي سازد. در مورد خاستگاه فکري انديشه هاي غاليان، بايد به تاثيرپذيري آنان از انديشه هاي مسيحي و تفکر گنوستيک اشاره کرد. به عبارت ديگر، مي توان يک منشأ بين النهريني، براي آن قائل شد.
ادامه مطلبفرقه بهره داوودي يكي از مذاهب منشعب از تشيع است كه در سطح جهان چند ميليون نفر پيرو دارد. اساس اين فرقه بر انتخاب داوطلبانه ي آن قرار گرفته است، لذا افراد هر يك از جوامع بهره، آزادانه اين مذهب را پذيرفته‌اند و در قبول و يا رد آن آزادند. در اين مقاله علاوه بر بررسي كلي تاريخ اين فرقه، برخي از اصول اعتقادي و آداب و رسوم شيعيان بهره داوودي به طور مختصر مورد بررسي قرار گرفته، تصويري كلي از وضعيت ديني اين مذهب ترسيم شده است.
ادامه مطلببا توجه به اينکه پيدايش فرقه هاي مختلف اسلامي علي الخصوص در مکتب تشيع و علت آن که انحراف از عقايد حقّه بوده، براي روشن شدن يکي از اين فرقه هاي ضاله که مسمي به خطابيه است، در اين مقاله سعي بر اين شده است که ديدگاههاي اين فرقه علي الخصوص مؤسس آن که فردي به نام ابوالخطاب است (و اين شخصيت به حدي در مکتب اسلامي و مباحث بدعت و تحريف مورد مذمت و اهميت است که در توقيع شريف امام زمان (ع) که به علي بن سمري نوشته شده است ، وقتي اسحاق بن يعقوب در مورد اين فرد از امام زمان سوال مي کند امام (ع) در جواب مي فرمايند: او ملعون و کذاب است و از مجالست با او بپرهيزيد) بپردازيم .و لذا مجموعاً در اين مقاله به بررسي شخصيت رجالي ، اعتقادات ابوالخطاب ، اعتقادات پيروان ابوالخطاب و فرقه ضاله خطابيه ، ديدگاه امام صادق در مورد او و همچنين مواردي از اعتقادات فقهي ابوالخطاب و سرگذشت او و همچنين فرقه هاي منشعب شده از خطابيه، مختصراً بيان نمائيم .
ادامه مطلب[1] آيين ميترا يك دين «باطنى» با ساختارى شبيه به ديگر اديان باطنى است. اين آيين بر مفهوم يك ايزد ، كه در زنجيره پيچيده اى از حوادث دست نخورده باقى مانده، بنياد نهاده شده است. ميترا ريشه هاى ايرانى دارد، همچنان كه مى دانيم ميترا همواره به ايزد ايرانى مهر شهره بوده است. با اين همه ، اين دين در خارج از ايران شكل گرفت، رشد و تحول پيدا كرد و در سراسر امپراتورى روم گسترش يافت. اين آيين به خاطر ديدگاه هاى باطنى اش، كه با مفهوم حيات روح و معراج از راه هفت قلمرو سياره اى پيوند مى خورد، توجه جهان رومى را به خود جلب كرد. هفت مرحله نومريدى، كه راه به بالاترين سطح ستارگان ثابت يا جاودانگى[2] مى برد، نماد اين معراج است.
ادامه مطلبآيين کنفوسيوسي راهي براي زندگي است که در قرن 5-6 قبل از ميلاد،کونگ فو زه، حکيم چيني،با نظم ونسق بخشيدن به آموزه ها وتعاليم کهن،آن را شکل بخشيد. اين آيين از 2500 سال پيش تاکنون به اشکال مختلف در چين وکشورهاي همسايه آن به حيات خود ادامه داده است.براي آشنايي با آيين مذکور مي توان رويکردها و روش هاي گوناگوني را اتخاذ کرد؛امادرابتداي هر بررسي، داشتن تصويري کلي ازاين آيين وبه عبارتي ديگر اتخاذ نگاهي از فراز مي تواند به کاوش در وجوه مختلف آن کمک نمايد و به اجزاي بحث پيوستگي بخشد. برهمين اساس،مقاله حاضر سعي دارد به مهم ترين مباحثي که دراين حيطه مطرح است نظري اجمالي افکند
ادامه مطلبآيين بودايي تنتره‌يانه يکي از فرقه‌هاي بودايي است که در کنار دو سنت عمدة هينه‌يانه و مهايانه جاي دارد. اين سنت بيشتر مکتبي سري و باطني شناخته ميشود و دربردارندة مجموعه‌اي از عقايد و اعمال ديني است که با متون «تنتره» مرتبط است. ظهور اين متون به طور مستقل از حدود قرن سوم ميلادي شروع شد و شمار عظيم آن نشان‌دهندة اهميت اين آيين است. اين آيين با انواع خاصي از مراقبه و آداب و مناسک سر و کار دارد که هم ناظر بر اعمال دنيوي و هم وسيله‌اي سريع براي رستگاري و رسيدن به بوداگي است.
ادامه مطلبآيين هندو در قديم دين برهمايى خوانده مى شد که به برهما، خداى هندوان اشاره مى کرد. هندوئيسم شکل تکامل يافته آنيميسم است و به همين دليل بنيانگذار آن شناخته شده نيست . اين آيين گونه اى فرهنگ ، آداب و سنن اجتماعى است که با تهذيب نفس و رياضت همراه شده و در تمدن و حيات فردى و جمعى مردم هندوستان نقش بزرگى داشته است .
ادامه مطلباين جستار در پى تبيين ديگرى است از عمده ترين آموزه هاى بهَگَوَدگى تا، با تأكيد بر انسان و خدا. انسان در گى تا در فرايندى نزولى با غفلت از خويشتنِ خويش "تفرّد" مى يابد، و در فرايندى معكوس بايد از اين غفلت برهد و يگانگى خويش با واقعيت كل را دوباره دريابد، و با رهايى از جهل، خواهش و نفرت به آرامشِ بى رنج برسد. گى تا سه طريق عمل، معرفت و دلدادگى را، كه به ترتيب بر عملِ بى امل، معرفت رهايى بخش و اخلاص و توكل و عشق به مظهرى از خدا بنا شده اند، تبيين مى كند، امتياز و مقتضاى هر يك را بازمى گويد و بسته به مزاج و استعدادِ سالكان، هر كدام از اين راه ها را راه گروهى خاص مى شمارد.
ادامه مطلبشهر صعده به سبب کثرت وجود علماي زيدي، مساجد، مراکز و حوزههاي علميّة اين مذهب و همچنين آرامگاه امام هادي الي الحق (يحيي بن الحسين، مؤسس حکومت زيدية يمن، اواخر قرن سوم هجري) و ديگر ائمة زيدي، از اهميت ويژهاي براي پيروان اين مذهب برخوردار است. جمعيّت اين شهر حدود پنجاه هزار نفر و جمعيّت استان صعده بالغ بر 600 هزار نفر ميباشد. طبيعت سرسبز در استان صعده موجب شده تا اکثر مردم، کشاورزي را به عنوان پيشة اصلي خود برگزينند.
ادامه مطلبمسئله گرايش به دين و دينباورى همواره يكى از دغدغههاى اصلى بشر بوده است. در طول تاريخ، آيينها و مكاتب گوناگون با باورها و ديدگاههاى متفاوت به وجود آمدهاند كه محققان تنها بعضى از آنها را لايق نام «دين» مىدانند و بقيه را صرفاً يك آيين يا مكتب مىدانند. از طرف ديگر، مسئله كيفيت ارتباط عقل و دين يكى از سؤالات اصلى دينباوران بوده است و مكاتب گوناگونى در ارتباط با اين مسئله پديد آمدهاند.
ادامه مطلبدر زمان رسول اكرم(صلي الله عليه و آله) مردم براى گرفتن پاسخ سؤالات شرعى خويش به ايشان مراجعه مى كردند و آن حضرت نيز در حد لزوم به سؤالات آنان پاسخ مى گفت. پس از ايشان مردم براى گرفتن پاسخ اين سوالات به بزرگان صحابه و تابعين مراجعه مى كردند.از آنجا كه همه تابعين و صحابه، معرفت عميق از دين نداشتند و گاهى در پاسخ به يک سؤال، جوابهاى مختلفى مطرح مى شد، اين اختلاف نظرها به تدريج زمينه را براى ظهور فرق مختلف ايجاد كرد.
ادامه مطلبآيين هندو در قديم دين برهمايي خوانده مي شد که به برهما، خداي هندوان اشاره مي کرد. هندوئيسم شکل تکامل يافته آنيميسم است و به همين دليل بنيانگذار آن شناخته شده نيست . اين آيين گونه اي فرهنگ ، آداب و سنن اجتماعي است که با تهذيب نفس و رياضت همراه شده و در تمدن و حيات فردي و جمعي مردم هندوستان نقش بزرگي داشته است .
ادامه مطلبکنفوسيوس (Confucius) حکيم و سياستمدار چيني آيين تازه اي براي مردم چين آورد که با وجود مقبوليت عامه ، پس از چندي از رونق افتاد و جاي خود را به آيين بودا داد.
ادامه مطلبشينتو(Shinto)يعني طريقه خدايان ، آيين باستاني ژاپن است . اين آيين الهه خورشيد به نام اماتراسو(Amaterasu) را نگهبان سرزمين اجدادي مي داند و خاندان سلطنتي را از نسل اين خدا و تجسم وي مي شمارد.
ادامه مطلبانشعابات تازه تري نيز در آيين هندو وجود دارد که آيين سيک (Sikh) يعني شاگرد، معروفترين آنها است . برخورد اسلام و هندوئيسم در هندوستان در دورانهاي گوناگون مذاهب التقاطي چندي را پديد آورده است . يکي از عرفاي بزرگ مسلمان به نام کبير (1440-1518) توحيد اسلامي را با برخي عقايد هندويي در آميخت و مريدان بي شماري گردآورد. يکي از شاگردان وي نانک (Nanak) بود که پايه گذار بود که پايه گذار آيين سيک و نخستين گورو (Guru) يعني معلم است . پس از وي نه گوروي ديگر، يکي پس از ديگري ، آمده اند. اين فرقه اندک اندک قوت گرفت و به گروهي سياسي مذهبي تبديل شد.(1)
ادامه مطلبآيين هندو مانند درخت کهنسالي است که شاخه هاي نسبتا جوان خود را در سرزمينهاي بزرگي گسترده است . برخي از اين شاخه ها در اوج اقتدار بر همنان و به عنوان اعتراض به سخت گيريهاي آنان پديد آمده است .از جمله شاخه هاي هندوئيسم آيين جين (Jaina) به معناي پيروز است که پنج قرن قبل از ميلاد پايه گذاري شد.
ادامه مطلبمکتب تائو / دائو (Taoism)به لائوتسه (tse_lao) حکيم (متوفاي 517 ق .م ) منسوب است . در اينکه آيا وي وجود خارجي داشته است يا صرفا يک شخص افسانه اي است ، ميان دانشمندان اختلاف وجود دارد. به گونه اي که از سنت به دست مي آيد وي در سال 604 ق .م . در چين به دنيا آمد و مدتي در دربار پادشاه سمت بايگان داشت . وي پس از چندي شغل خود را رها کرد و براي پرداختن به صفاي روح از همه امور حتي کسب علم دست کشيد و در خانه خود ماند. مردم درباره او کنجکاو شدند و براي آگاهي از انيشه هاي وي به ديدار او شتافتند. گفته مي شود کنفوسيوس نيز به ديدار وي رفت .
ادامه مطلبرابطه آزادى و جنسيت از پرنزاعترين مباحثى است كه در طول تاريخ، به دلايل گوناگون، كانون توجه متفكران بوده است. اديان الهى به عنوان برترين مرجع تفسير مفاهيمى مانند آزادى و برابرى ، بهترين ملجأ براى پاسخگويى به مسائل فرهنگى ـ اجتماعى مىباشند كه در هر زمان به صورتى نو مطرح مىگردند و به اقتضاى رخدادهاى جديد، پاسخهاى متفاوتى مىطلبند.
ادامه مطلبعرفان هاي نوظهور اشاره به رونق جريان هاي فكري است كه در چند ده ه گذشته با شكلي متفاوت در دنياي معنوي به راه افتاده است.در بدو فراگيري اين عرفان ها امر بر برخي مشتبه شد كه عرفانهاي نو ظهور، گرايشات معنوي منكر وجود خدا است.حال آن كه در قريب به اكثر عرفان هاي نو ظهور اشاراتي به وجود خداوند رفته است.لكن مسئله بر سر ميزان اعتبار خدا در مصاديق متفاوت اينگونه از عرفانها است.
ادامه مطلبشبه آيين اکنکار که از عرفان هاي نوپديد و نوظهور آمريکايي است، باورهاي بسياري از اديان و عرفان ها را گرد آورده است تا معجوني از همه اديان باشد. معجون بودن اين فرقه موجب شده است تا بنيان گذار آن و نيز جانشينان وي ادعاهايي که اين فرقه را به دين بودن نزديک مي کند، مطرح سازند. اين نوشته بر آن است تا با بيان اوصاف، شگردها و روش هايي که اين شبه آيين را به تعريف دين نزديک مي کند، تناقض دين نبودن ظاهري، و دين بودن آشکار آن را روشن کند. در اين مقاله، با تطبيق باورهاي اکنکار با مؤلفه هاي مهمي که در تعريف هاي دين شمرده شده است، نشانه هايي از ادعاي دين بودن اکنکار ارائه مي شود. سپس با بررسي اهداف معهود سردمداران اين شبه آيين و ويژگي هايي که براي آن برمي شمارند، از باور پنهاني دين بودن اکنکار پرده برداشته مي شود.
ادامه مطلبابومنصور محمّد بن محمّد ماتريدى در اوائل قرن چهارم هجرى در شرق جهان اسلام ظهور نمود و به اتخاذ طريق ميانه در ميان افراط و تفريطى كه از سوى معتزله از يك سو و اهل حديث و حنابله از سوى ديگر اعمال مى شد، همت گماشت. آراء و افكار ابومنصور، به نام خودش، يعنى «مكتب ماتريدى» مشهور شد. وى على رغم عظمت و تأثير علمىِ عميقش بر متكلمان بعد از خود، همچنان ناشناخته مانده و حتى آثار قلمى اش به جز تعدادى اندك، به صورت خطى باقى مانده و به نشر سپرده نشده است.
ادامه مطلبدر ميان ارتباطات چهارگانه انسان (با خود و خدا و انسانهاى ديگر و طبيعت) ارتباط انسان با طبيعت شگفت انگيز و در عين حال پر ابهام است. در عصرى كه توسعه فن آورى و استفاده فزاينده از طبيعت منجر به گسترش آلودگى در آن و از دست رفتن منابع طبيعى و حتّى ايجاد ضايعاتى در فضا (مانند رخنه دار شدن لايه اوزون) شده است، شنيدن نواى دوستى با طبيعت و هماهنگى با آن، از جانب مكاتبى چون آيين دائو مى تواند بسيار دلنشين و در عين حال سؤال برانگيز باشد. چگونه مى توان به طبيعت عشق ورزيد و از آن درس آموخت؟ چگونه مى توان با آن ارتباطى صميمانه و شورانگيز برقرار كرد؟ و همچون قدّيس فرانسواى اسيزى خورشيد را برادر و ماه را خواهر خواند؟ جهانِ امروز در صدد استيلا بر طبيعت است، اما مكاتب عرفانى همسازى با آن و بهره مندى صحيح از آن را به انسان مى آموزند.
ادامه مطلباغلب دين را به عنوان باورى شخصى مطالعه مى كنند. اين كار در ژاپن كه پديده دينى ابعاد بسيارى دارد كه خارج از موضوع ايمان است، همواره ممكن نيست; مثلا جشن هاى شين تويى و شعاير تدفين بودايى عموماً بخشى از دين شخصى تلقى نمى شوند. با اين حال، همچنان ابعادى در بيشتر فرقه ها (شين تويى، بودايى، مسيحى و ...) وجود دارد كه باور شخصى، جوهره آنهاست. باز هم فرقه هاى اندكى (اساساً بودايى) هيچ تأكيدى بر ايمان ندارند و رويكرد «تجربه كن و ببين» را ترجيح مى دهند. «سلوك» يك امر مشترك ميان اين پديده هاى دينى مختلف است.
ادامه مطلبتمام اديان از مؤلفه هاي اخلاقي برخوردارند و رويكردهاي ديني به مسائل اخلاقي از لحاظ تاريخي اخلاق را بر رويكردهاي سكولار چيره كرده است. جستار كوتاه زير نگاهي گذرا به اخلاق در اديان شرقي دارد.
ادامه مطلبدر ميان نحله‌هاي اسلامي، فرقه اسماعيليه، به تأويلات دور و دراز خود شهره است و عالمان اسماعيلي در اين باره آثار فراواني نگاشتهاند. اين آثار تا مدتها در دسترس نبود و محققان تنها در برخي از كتابخانههاي خصوصي توانستند به برخي از اين آثار دست بيابند. نكته ديگري كه تذكر آن خالي از فايده نيست، وجود سنت‌هاي مختلف و انشعابات فراوان در بين اسماعيليه است كه خود عاملي براي حفظ آثار مختلف اين نحله شده است.
ادامه مطلبهنگامي كه جرج اسميت، (1) دانشمند انگليسي و از كاركنان موزه بريتانيا، لوحه يازدهممنظومه گيلگمش (2) را كشف كرد و كليد رمز آن را گشود، معلوم شد كه داستان توفان نوحساخته و پرداخته نويسندگان تورات نبوده است. وي در روز سوم دسامبر 1782م طيبازديدي از انجمن تازه تاسيس يافته «باستانشناسي كتاب مقدس» نطقي ايراد و در آناعلام كرد كه بر روي يكي از لوحههاي كتابخانه كهن آشوربانيپال، (3) پادشاه آشور در قرنهفتم قم، داستان توفاني را خوانده كه شباهتبسياري با داستان توفان در سفر پيدايشدارد.
ادامه مطلباشاره : در ميان نحله‌هاي اسلامي، فرقه اسماعيليه، به تأويلات دور و دراز خود شهره است و عالمان اسماعيلي در اين باره آثار فراواني نگاشتهاند. اين آثار تا مدتها در دسترس نبود و محققان تنها در برخي از كتابخانههاي خصوصي توانستند به برخي از اين آثار دست بيابند. نكته ديگري كه تذكر آن خالي از فايده نيست، وجود سنت‌هاي مختلف و انشعابات فراوان در بين اسماعيليه است كه خود عاملي براي حفظ آثار مختلف اين نحله شده است. ميدانيم كه عالمان اسماعيلي در جريان تكوين اسماعيليه، در برخي از عقايد خود تجديد نظر كردهاند و به تبع اين امر، برخي از آثار عقايد پيشين خود را (به عمد يا غيرعمد) از بين بردهاند و تنها اقبال محققان حوزه مطالعات ملل و نحل اسلامي، وجود همان سنت‌هاي چندگانه است كه بخشي از ميراث قبل از اين تحولات را حفظ كرده است. كتابي كه در اين نوشتار به آن خواهم پرداخت، يكي از اين آثار است. ***
ادامه مطلبتمام اديان از مؤلفه هاي اخلاقي برخوردارند و رويكردهاي ديني به مسائل اخلاقي از لحاظ تاريخي اخلاق را بر رويكردهاي سكولار چيره كرده است. جستار كوتاه زير نگاهي گذرا به اخلاق در اديان شرقي دارد.
ادامه مطلبتحول و تکامل بشر و بعثت رسول اکرم : شخصیت آسمانی پیغمبر گرامی که درست هزار و چهارصد سال قمری پیش از جانب خدای متعال به سمت رسالت و به عنوان رهبر و رهنمای جهانیان، مبعوث گردیده و کتاب آسمانی قرآن را که مجموعه سخنان خدای یگانه و جامع کلیات تعالیم علمی و عملی و معجزه باقیه اوست
ادامه مطلبفرقه هندوئیسم : هندوئیسم مکتبی است که بنیانگذار خاصی ندارد. هندوها فقط اعتقاداتی دارند. که منشأ آنها مشخص نیست. البته اعتقادات هندوها با هم ثابت نیست. تنها موردی که می توان از آن به عنوان اعتقاد ثابت هندوئیسم نام برد، قانون تثلیث یا همان سه گانه پرستی است. که فرق متعدد هندو ها به آن پایبند هستند.
ادامه مطلب
دين بودا برخاسته از آموزش هاي سيدارتا گوتاما است كه 535 سال پيش از ميلاد به ظهور رسيد و بودا نام گرفت .
بودايي‌ها به اصل تناسخ روح و چرخه حيات معتقدند، بدين صورت که هر کس روند تولد، زندگي و مرگ را مي‌پيمايد
توحید ذاتی و توحید در خالقیت مستلزم توحید در عبادت نیست، اعراب جاهلیت از آن نظر غالبا موحد بودند «و لئن سئلتهم من خلق السموات و الارض لیقولن الله»؛ و اگر از این کافران سؤال کنی آن کیست که آسمان ها و زمین را آفرید؟ جواب دهنده خداست (لقمان/25). اگر از آنها پرسیده شود آفریننده آسمانها و زمین کیست خواهند گفت
ادامه مطلب
