دلايل و قراين قطعي گواهي ميدهد كه اصليترين منشأ دين، فطرت پاك انساني است. در اينجا مراد از فطرت مفهوم جامع آن است كه عقل را نيز در بر ميگيرد؛ زيرا فطرت ـ چنان كه خواهيم گفت ـ اعم از «فطرت دل» يا «معرفت حضوري و شهودي» و «فطرت عقل» يا «معرفت حصولي» است.
ادامه مطلب
توجه به مباحث گذشته و اثبات فطري بودن دين و همچنين نياز انسان به دين، روشن ميكند كه دين گريزي در برخي انسانها، به معناي اصالت نداشتن دين نيست، بلكه علت يا علل ديگر دارد و بايد آن را در فراسوي فطرت و عقل پاك انساني جست و جو كرد.
ادعاي تعدد صراط مستقيم نيز به كلّي بياساس است؛ زيرا به موازات وجود وحدت كامل ميان موجودات نظام تكوين و يكتايي و يگانگي خالق هستي، و نيز وحدت جوهره اديان و مكاتب الهي در ظرف تحققشان، به ناچار شاه راه هدايت و «صراط مستقيم» هم يكي بيش نيست، و آن نيز تسليم و انقياد در برابر ذات پاك خداوندي است، كه توسط همه پيامبران الهي تبليغ و تبيين شده است.
ادامه مطلب
: سخن مزبور درباره پيروان ساير اديان و مكاتب نيز صادق است؛ زيرا اين كه گفته شد، دين حق يكي و آن نيز «اسلام ناب محمدي صلي الله عليه و آله » ميباشد و بس، هرگز بدين معنا نيست كه «پيروان اديان و مكاتب ديگر همگي بر باطل و گمراهي محض بوده، سزاوار كيفر و عذاب جاودانه دوزخاند» تا اشكال شود كه در اين صورت صفت «هادي» خدا بروز نكرده است.
شكي نيست كه «جامعيت و كمال» از امتيازهاي دين اسلام است و با توجه به اهميت اين مسئله و نيز شبهاتي كه درباره آموزههاي اسلام مطرح شده است (ر.ك. آزادي يا توطئه: نگاهي به كارنامه مطبوعات شبهه افكن، به اهتمام جمعي از فضلا و روحانيان حوزه علميه قم.)ضرورت دارد كه بيشتر و مستدلتر به آن پرداخته شود.
ادامه مطلب
برهان عقلي از راه فطرت اقامه ميشود؛ زيرا هم اسلام دين فطرت است و هم فطرت انسان، خداجو و دينطلب. دين و فطرت هر دو از پديده هاي الهي و برخاسته از آن ذات پاك و بي همتا (دين پديدهاي تشريعي الهي و فطرت پديدهاي تكويني ربوبي) است. از اين رو، با يكديگر كمال هماهنگي و سازگاري را دارد؛ چرا كه ناسازگاري در افعال مختلف آفريدگار دانا و توانا و حكيم، محال و نشدني است.
ادامه مطلب
معرفت شناسي يا نظريه شناخت، به بحث درباره معرفت بشر در حوزه هاي گوناگون فكري و فرهنگي مي پردازد و مسائلي چون مبادي معرفت، ابزار شناخت، ارزش و اعتبار معرفت، معيار صدق و كذب در معرفت و غير آن را بررسي ميكند. درباره مفهوم معرفت شناسي و رسالت آن، گفته اند: يكي از مهمترين شاخه هاي فلسفه «شناخت شناسي» است.
عقل در دين اسلام از جايگاه بسيار بلندي برخوردار است تا جايي كه اسلام را «دين عقل و فطرت» ميگويند. گواه روشن بر عقل گرايي آيين اسلام، وجود صدها آيه از قرآن كريم و صدها حديث از پيشوايان معصوم عليهم السلام درباره عقل و نقشها و كاربردهاي گوناگون آن در اصول و فروع دين اسلام است.
بر اساس جهان بيني اسلام ميان علم و دين هيچگونه تعارض و تضادي نيست، بلكه اين دو با هم كاملاً مرتبط هستند و از سازگاري لازم برخوردارند، و نتيجه اين تفكر اسلام ناب كه از جامعيت و كمال آن سرچشمه ميگيرد اين است كه اگر زماني تعارضي ميان علم و دين پيش آمد، امري فرا ديني و عارضي بر اين دو تحميل شده است و بايد به شكل منطقي و قابل قبول آن را از ساحت مقدس علم و دين زدود.
ادامه مطلب
ـ مرگ در حقيقت، مبدأ ورود به عالم برزخ است. اين مطلب در آيات قرآن و روايات اهلبيت(ع) نيز ذكر شده است. بنابراين، تمام انسانها بعد از مرگ، در برزخ به سر ميبرند تا با شروع قيامت، وارد مرحله جديدي گردند. از طرفي پرونده دنيوي انسانها بعد از مرگ بسته ميشود و هريك وضعيتي متناسب با اعمالي كه در دنيا انجام دادهاند، خواهند داشت
هرچند بشر به دليل محدوديتهاي فراوان، توانايي فهم و درك درست نظام حاكم بر عالم برزخ و قيامت را ندارد ـ همانند جنين در رحم كه قادر به درك دنياي خارج نيست ـ امّا با اتكا به وحي و سخنان معصومين(ع) ميتواند تا حدّي از آن جهان شناخت به دست آورد. بر همين اساس، برخي از ويژگيهاي عالم برزخ و قيامت را از منظر قرآن و روايات بيان ميكنيم تا فرق آن دو از يكديگر روشن گردد:
بر اساس رواياتي كه از امامان(ع) رسيده است، همه مردگان (مؤمنين و كفار) از اعمال زندگان و بستگانشان خبر دارند. البته اين ارتباط و آگاهي يك طرفه است؛ به اين معنا كه زندگان از وضعيّت مردگانشان بيخبرند، اما مردگان به افراد زنده توجّه دارند و از مسائل آنان آگاهند. در اينباره به نقل روايتي از امام صادق(ع) اكتفا ميكنيم:
رجعت به معناي بازگشت است و در اصطلاح، اعتقاد به بازگشت امامان(ع) به اين جهان بعد از ظهور حضرت ولي عصر(عج) ميباشد كه در روايات متواتري به اثبات رسيده است. در ضمن آيه 82 سوره نمل، اين روايت وارد شده كه مقصود از «دابّة الارض» حضرت علي(ع) است كه در آستانه قيامت ظاهر ميشود.
وقتي مقام امامت والاتر و بالاتر از مقام نبوت باشد، هنگام قياس در مورد امام، ديگر به مقام پايينتر توجه نميشود؛ زيرا «چون كه صد آمد، نود هم پيش ماست.» بنابراين، وقتي حضرت ابراهيم(ع) هم پيامبر است و هم امام، در مقايسه با امامان معصوم(ع) كه امام هستند، ولي مقام نبوت را [بهدلايلي] ندارند، نبايد اين توهم ايجاد شود كه حضرت ابراهيم(ع) چون داراي مقام نبوت هم ميباشد، بالاتر از امام(ع) است.
ادامه مطلب
