پرسش . آيا ادعاي تعدد صراط مستقيم درست است؟
پاسخ: ادعاي تعدد صراط مستقيم نيز به كلّي بياساس است؛ زيرا به موازات وجود وحدت كامل ميان موجودات نظام تكوين و يكتايي و يگانگي خالق هستي، و نيز وحدت جوهره اديان و مكاتب الهي در ظرف تحققشان، به ناچار شاه راه هدايت و «صراط مستقيم» هم يكي بيش نيست، و آن نيز تسليم و انقياد در برابر ذات پاك خداوندي است، كه توسط همه پيامبران الهي تبليغ و تبيين شده است؛ چنان كه قرآن در سوره حمد بر آن تصريح و تأكيد ورزيده است:
اِهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقيمَ صِراطَ الَّذينَ اَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لاَ الضّالّينَ(حمد: 6 و 7)
ما را به راه راست هدايت كن، راه كساني (پيامبران) كه آنان را مشمول نعمت خود ساختي، نه كساني كه بر آنان غضب كرده اي و نه گمراهان.
ما را به راه راست هدايت كن، راه كساني (پيامبران) كه آنان را مشمول نعمت خود ساختي، نه كساني كه بر آنان غضب كرده اي و نه گمراهان.
الف و لام در كلمه «الصراط» براي جنس يا عموم نيست، بلكه براي عهد است، يعني همان صراط مستقيم معهود توحيد و يكتاپرستي، كه همه انبيا و اوصيا عليهمالسلام بر آن راه بودهاند.
از عواملي كه ممكن است موجب شود كه از «صراط مستقيم» تعدد و كثرت برداشت شود، خلط ميان صراط و سبيل است؛ چرا كه صراط در قرآن پيوسته به صورت مفرد آمده ولي سبيل بيشتر به صورت جمع (سُبُل) استعمال شده است. اين تفاوت استعمال از آن روست كه اين دو با هم تفاوت دارند؛ زيرا «سُبُل» متعدد است و همان راههاي فرعي ميباشد كه هر كس به حسب استعداد و درك و توان جسمي و روحي آن را ميپيمايد تا به آن شاهراه هدايت «صراط مستقيم» كه همان توحيد و يكتا پرستي و انقياد كامل در برابر خداست، برسد؛ و اين مسيري است كه قرآن تعيين و به آن تصريح كرده است:
وَ الَّذينَ جاهَدُوا فينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا(عنكبوت: 69 )
و آنها كه در راه ما (با خلوص نيت) جهاد كنند، قطعاً به راههاي خود، هدايتشان خواهيم كرد.
از عواملي كه ممكن است موجب شود كه از «صراط مستقيم» تعدد و كثرت برداشت شود، خلط ميان صراط و سبيل است؛ چرا كه صراط در قرآن پيوسته به صورت مفرد آمده ولي سبيل بيشتر به صورت جمع (سُبُل) استعمال شده است. اين تفاوت استعمال از آن روست كه اين دو با هم تفاوت دارند؛ زيرا «سُبُل» متعدد است و همان راههاي فرعي ميباشد كه هر كس به حسب استعداد و درك و توان جسمي و روحي آن را ميپيمايد تا به آن شاهراه هدايت «صراط مستقيم» كه همان توحيد و يكتا پرستي و انقياد كامل در برابر خداست، برسد؛ و اين مسيري است كه قرآن تعيين و به آن تصريح كرده است:
وَ الَّذينَ جاهَدُوا فينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا(عنكبوت: 69 )
و آنها كه در راه ما (با خلوص نيت) جهاد كنند، قطعاً به راههاي خود، هدايتشان خواهيم كرد.
بنابراين، استفاده تعدد صراط مستقيم از آيات با الگوگيري از «پلوراليسم ديني» دور از واقع و باطل است. (آقاي سروش مدعي است: «قرآن پيامبران را بر صراطي مستقيم (علي صراط مستقيم)، يعني يكي از راههاي راست، و نه تنها صراط مستقيم (الصراط المستقيم)، ميداند». ر.ك. فصلنامه كيان، شماره 36، ص 9.)
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید