پرسش . گواهان دادگاه عدل الهي چه كساني هستند؟ 

پاسخ: گواهان اين محكمه همچون خود دادگاه بي نظيرند. زيرا:
الف. در راس و مافوق همه، خود خداوند است. يعني خود حاكم و قاضي شاهد نيز مي‏باشد. قرآن مي‏فرمايد: «    ... فَإِلَيْنَا مَرْجِعُهُمْ ثُمَّ اللَّهُ شَهِيدٌ عَلَي مَا يَفْعَلُونَ» (يونس: 46) بازگشت همه آنها به سوي ماست. آنگاه خداوند بر آنچه انجام مي‏دهند گواه است. در دعاي كميل آمده است «و كل سيئه امرت باثباتها الكرام الكاتبين الذين وكلتهم بحفظ ما يكون مني و جعلتهم شهوداً علي مع جوارحي و كنت انت الرقيب علي من ورائهم و الشاهد لما خفي عنهم...» خدايا از تو مي‏خواهم كه مرا ببخشي؛ هر زشتي كه انجام داده‏ام و به كرام الكاتبين امر كرده‏اي كه آن را نوشته و ثبت كنند. كرام الكاتبين كساني هستند كه آنان را موكل فرموده‏اي تا آنچه را از من صادر مي‏شود حفظ كنند و آنان را همراه اعضا و جوارحم گواهاني بر اعمال من قرار داده‏اي و تو خود بالاتر از آنها و از وراء آنها مراقب من هستي و شاهدي بر آنچه از آنها پنهان بماند.    

   
د. فرشتگان: فرشتگان نيز چنانكه از فراز نقل شده از دعاي كميل روشن شد از جمله گواهان اعمال انسان هستند. فرشتگان نيز در قيامت بر آنچه انجام شده است گواهي مي‏دهند «    وَجَاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَعَهَا سَائِقٌ وَشَهِيدٌ» (ق: 21) هر كسي وارد صحراي محشر مي‏شود در حالي كه همراه او سوق دهنده و شاهدي وجود دارد. اميرالمؤمنين عليه السلام درباره اين فرشتگان مي‏فرمايد: «سائق يسوقها الي محشرها و شاهد يشهد عليها بعملها»    (نهج البلاغه خطبه 85 .)    راننده‏اي كه شخص را به سوي محشرش مي‏راند و گواهي كه بر اعمال او گواهي مي‏دهد.   

ه . اعضا و جوارح انسان: يكي از امور عجيب در اين محكمه اين است كه اعضا و جوارح شخص بر عليه او شهادت مي‏دهند. در دعاي كميل به اين گواهان نيز اشاره شده است و قرآن نيز مي‏فرمايد: «    يَوْمَ تَشْهَدُ عَلَيْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَأَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُم بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ  يَوْمَئِذٍ يُوَفِّيهِمُ اللَّهُ دِينَهُمُ الْحَقَّ وَيَعْلَمُونَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبِينُ» (نور: 24 و 25) روزي كه زبانها و دستها و پاهايشان بر ضد آنها نسبت به آنچه انجام مي‏دادند، گواهي مي‏دهد در آن روز خداوند جزاي حقيقي آنان را بي‏كم و كاست مي‏دهد و مي‏دانند كه خداوند تنها حق مبين است.    
هنگامي كه مجرم به جوارح خود اعتراض مي‏كند و از آنها مي‏پرسد چرا بر عليه ما شهادت داديد؟ مي‏گويند: همان خدايي كه هر چيزي را به سخن آورده ما را نيز گويا كرده است: «وَقَالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدتُمْ عَلَيْنَا قَالُوا أَنطَقَنَا اللَّهُ الَّذِي أَنطَقَ كُلَّ شَيْءٍ وَهُوَ خَلَقَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ» (فصلت: 21) آيات ديگري نيز بر اين مطلب دلالت دارد