پرسش . چگونه عزرائيل مي‏تواند در يك لحظه جان هزاران انسان را بگيرد؟

پاسخ: در پاسخ دو نكته قابل ذكر است: اوّل اينكه ملك الموت براي خود اعوان و انصاري دارد كه به او در گرفتن جانها كمك مي‏كنند. نكته دوّم: اينكه دور بودن يا نزديك بودن مربوط به مكان است كه از ويژگي‏هاي امور مادي است؛ در حالي كه فرشتگان الهي مجرد بوده و از محدوديت‏ها و قيود مادّي رها مي‏باشند. بنابراين آنان به همه مكانها احاطه و اشراف دارند، همچنانكه به همه زمانها اشراف دارند و مجموعه عالم مادّه همانند سكّه‏اي در اختيار آنان است كه هرگونه بخواهند در آن تصرف كرده و آن را زير و رو مي‏كنند.

در روايتي آمده است: سئل ابوعبداللّه عليه السلام عن ملك الموت، يقال: الارض بين يديه كالقصعة يمدّ يده منها حيث يشاء؟ فقال: نعم. (بحار ج 6 ص 144 حديث 12 و كافي ج 3 ص 256.)    از امام صادق عليه السلام درباره ملك الموت پرسيدند، كه گفته مي‏شود زمين در دستان او همانند كاسه‏اي است كه به هر جاي آن بخواهد دست خود را مي‏كشد، آيا صحيح است؟ حضرت فرمود: بلي.  

در حديث ديگري از حضرت صادق عليه السلام درباره كيفيت كار فرشته مرگ آمده است: «از ملك الموت سؤل شد چگونه در يك زمان ارواح را قبض مي‏كني در حالي كه بعضي آنها در غرب و بعضي در شرق عالمند؟ گفت: آنها را مي‏خوانم مرا اجابت مي‏كنند. آنگاه افزود: دنيا در مقابل من مانند كاسه‏اي است كه در پيش يكي از شما باشد و از هر جاي آن بخواهد غذا مي‏خورد. تمام دنيا نزد من همانند سكّه‏اي در دست يكي از شما است كه هر طور بخواهد پشت و روي آن را مي‏نگرد.   ( همان ص 144. )   در حديث ديگر از امام صادق عليه السلام در پاسخ همين پرسش فرمودند: «خداوند تبارك و تعالي براي ملك الموت دستياراني از فرشتگان قرار داده است كه آنان ارواح را قبض مي‏كنند. چنانكه رئيس نگهبانان براي خود دستياراني دارد و آنان را براي نيازهاي مختلف بكار مي‏گيرد. بنابراين فرشتگان جان اين اشخاص را مي‏گيرند و فرشته مرگ علاوه بر آنهائي كه خود قبض روح مي‏كند افرادي را كه فرشتگان دستيارش توفي كرده بودند تحويل مي‏گيرد و خداوند عزوجلّ نيز آنها را از ملك الموت دريافت مي‏دارد.»    (همان. )   از اين حديث نكته ديگري نيز استفاده مي‏شود كه طولي بودن نقش فرشتگان و ملك الموت و خداي تعالي در قبض روح افراد مي‏باشد.

قمّي در تفسير خود از هشام از امام صادق عليه السلام نقل كرده است كه فرمود: « قال رسول اللّه(ص) لما أسري بي الي السماء رايت ملكاً من الملائكة بيده لوح من نور لا يلتفت يميناً و لا شمالاً مقبلاً عليه نفسه كهيئة الحزين. فقلت من هذا يا جبرائيل؟ فقال: هذا ملك الموت مشغول في قبض الارواح. فقلت: أدنني منه يا جبرائيل لأكلّمه فادناني منه فقلت له: يا ملك الموت أكلّ من مات او هو ميت فيما بعد أنت تقبض روحه؟ قال: نعم؛ قلت: و تحضرهم بنفسك؟ قال نعم؛ الدنيا كله عندي فيم سخّراللّه لي و مكنني منه الّا كدرهم في كف الرجل يقلبه كيف يشاء و ما من دار في الدنيا الّا و أدخلها في كل يوم خمس مرات و أقول اذا بكي أهل البيت علي ميتهم: لا تبكوا عليه فانّ لي بكم عودة و عودة حتي لا يبقي منكم احد»    (بحار الانوار، ج 6 ، ص 141. )پيامبر(ص) فرمود: هنگامي كه در شب معراج مرا به آسمان بردند فرشته‏اي از فرشتگان را ديدم كه لوحه‏اي از نور در دست دارد. هرگز به راست و چپ توجه نمي‏كند. فقط به لوح توجه دارد و حالتي اندوهگين دارد. گفتم: اي جبرئيل! اين كيست؟ گفت: اين فرشته مرگ است كه مشغول گرفتن جانها است. گفتم: مرا به نزديك او ببر تا با او سخن گويم. پس مرا نزديك او برد. گفتم: اي ملك الموت! آيا هر كسي را كه مرده است و يا بعد از اين مي‏ميرد قبض روح مي‏كني؟ گفت: بله. گفتم: و شخصاً بر بالين همگي حاضر مي‏شوي؟ گفت: آري؛ دنيا به سبب سلطه و قدرتي كه خداوند به من بخشيده است نزد من بيش از يك سكه در دست يك مرد نيست كه هر گونه بخواهد آن را زير و رو مي‏كند و منزلي در دنيا نيست مگر اينكه روزي پنج بار وارد آن مي‏شوم و هنگامي كه اهل خانه بر مرده خود مي‏گريند، به آنها مي‏گويم: بر او گريه نكنيد. زيرا تحقيقاً براي من بازگشتي خواهد بود؛ تا آنكه هيچ يك از شما باقي نمانيد.