پرسش. آيا در آخرت از خواندن نماز شب سؤال مي‏شود؟ با توجه به تأكيدهاي فراواني كه به خواندن نماز شب شده است، آيا كساني كه از خواندن نماز شب محرومند امري جايگزين آن وجود دارد؟

شرافت مؤمن در نماز شب اوست.

ومِنَ الَّيلِ فَتَهَجَّد بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسي اَن يَبعَثَكَ رَبُّكَ مَقامـًا مَحمودا (اسراء:79)  

اما كسي كه نمي‏تواند شب بلند شود و عذر دارد، مي‏تواند بعداً نماز شب را قضا كند يا مي‏تواند شب قبل از خوابيدن به اميد قبولي بخواند. البته بين اين دو راه حل، بهتر آن است كه قضا بخواند تا اين كه به جلو بيندازد و قبل از خواب بخواند. شيخ صدوق در كتاب من لا يحضره الفقيه بابي را تحت عنوان « قَضاء صلاةِ اللَّيْل» باز كرده است. 

اگر هيچكدام از اين دو نشد مي‏تواند به موارد ديگري كه گفته جايگزين نماز شب مي‏شود، بپردازد؛ از جمله نماز وتيره يعني همان دو ركعت نماز نافله عشا كه به صورت نشسته خوانده مي‏شود. البته اين نماز در صورتي جبران نماز شب را مي‏كند كه او به قصد بيدار شدن و خواندن نماز شب خوابيده ولي نتوانسته بلند شود. براي بيدار شدن نماز شب خواندن دو آيه پاياني سوره كهف (كهف: 109 ـ 110) مؤثر است ؛ چنان كه در روايت آمده است بعد از خواندن اين دو آيه بگو: اللهم أيْقَظَني لِعِبادَتِكَ من وقتِ كذا (زمان بيدار شدن را به جاي آن بگذار) پس (انشاء اللّه‏) در همان ساعت بيدار خواهي شد.( اعلام الدين، حسن ديلمي، قم، مؤسسه آل البيت، 1408ق، ص 263.)       

نكته ديگر آنكه اگر كسي بخواهد براي نماز شب بيدار شود، بايد از روز قبل خودش را آماده كند. از گناه بپرهيزد تا توفيق نماز شب پيدا كند. به وضعيت جسمي خود برسد؛ مثل خواب قيلوله ميان روز، زود خوابيدن سرشب، خوردن غذاي سبك وضو گرفتن، و دو ركعت نماز قبل از خواب در سبكباري روحي مؤثرند.