پرسش. در مناطق قطبي چگونه بايد نماز خواند؟
پاسخ: فقهاي بزرگ ما اين مسئله را در كتابهاي فقهي خود كه بحث از جزئيّات دستورات عملي اسلام در آن ميشود عنوان كرده اند.مثلاً، مرحوم آيت اللّه سيّد محمّد كاظم يزدي كه يكي از بزرگان فقهاست، در كتاب «عروة الوثقي» (در كتاب صوم، طريق ثبوت الهلال، مسئله 10.) عين اين مسأله را عنوان نموده و تأييد ميكند كه «چنين اشخاصي موظّفند نماز و روزه خود را بر طبق مناطق معتدله انجام دهند».
يعني بايد ملاحظه كنند طول شب و روز در چنان فصلي (بطور متوسّط) در مناطق معتدله چه اندازه است وبرطبق آن روزه بگيرند ونمازهاي پنجگانه خودرا به جا آورند.
اين موضوع را ميتوان به تعبير ديگري كه هر گونه ابهام و ايرادي را برطرف ميسازد، چنين توضيح داد:در مناطق قطبي كه شبها و روزهاي طولاني دارد و گاهي تا شش ماه خورشيد در آسمان هست و غروب نميكند، در هر بيست و چهار ساعت يك مرتبه دور افق (البتّه مطابق حسّ ما) گردش مينمايد.
در اين گونه مناطق، حركت خورشيد به دور افق هميشه يكنواخت نيست، يعني در همان بيست و چهار ساعت كه يك مرتبه دور افق ميگردد گاهي اوج ميگيرد و بالا ميآيد و گاهي پايين ميآيد و در حضيض واقع ميشود و به اين ترتيب گاهي هوا روشنتر و گاهي كمنورتر خواهد بود.
اين وضع در هر شبانه روز تكرار ميگردد و اگر عكسهايي را كه از حركت آفتاب به دور افق از آن نقاط برداشتهاند ملاحظه كنيد، اين موضوع را بخوبي مشاهده خواهد فرمود.ساكنان مناطق قطبي (منظور از مناطق قطبي، نقاطي است كه بالاتر از مدار 67 درجه واقع شده است، قسمتي از اين نقاط مسكوني و قسمتي غير قابل سكونت ميباشد. ) هنگامي كه آفتاب در آسمان بالا ميآيد، آن را «روز» ميخوانند و به كار و زندگي مشغول ميشوند و هنگامي كه آفتاب پايين ميآيد و خورشيد به افق نزديك و كمنور ميشود «شب» ميگويند و استراحت مينمايند.
بايد توجّه داشت هنگامي كه آفتاب در افق آنجا پايين ميآيد، در مناطق معتدلهاي كه روي همان نصف النّهار قرار دارند «شب حقيقي» وجود دارد.روي اين حساب، تشخيص شب و روز در آنجا آسان ميشود: اگر شاخصي را روي زمين نصب كنيم، هنگامي كه سايه آن به حدّاقل رسيد «ظهر» و هنگامي كه به حدّاكثر رسيد «نيمهشب» خواهد بود و به اين ترتيب مشكل به دست آوردن ظهر و نيمه شب حل ميگردد.
حال اگر مقدار شب و روز مناطق معتدله را در آن موقع از سال بدانيم، مثلاً بدانيم در اوّل تابستان روزها بطور متوسّط چهارده ساعت و شبها ده ساعت است،تكليف نمازهاي پنجگانه و روزه كاملاً روشن خواهد گرديد. (دقّت كنيد)
بنابراين، تكليف نماز و روزه در روزهاي طولاني روشن گرديد. امّا اوقاتي كه شبهاي طولاني وجود دارد بايد توجّه داشت كه هوا در بيست و چهار ساعت يكنواخت نيست، گاهي تاريك و گاهي تقريباً روشن است؛ زيرا گاهي خورشيد به افق نزديك ميگردد و هوايي مانند بين الطّلوعين يا كمي تاريكتر پيدا ميكند و گاهي خورشيد دور ميشود و هوا تاريك ميگردد. (علّت علمي اين تغيير اوضاع در شبها يا روزهاي طولاني قطبي اين است كه «محور» زمين بر «مدار» آن عمود نيست و تقريباً بيست و سه درجه تمايل دارد. )
در اين شبها، از وضع حركت ستارگان و فاصله آنها با افق و همچنين از وضع تاريكي و روشني هوا، «نيمه شب» و «ظهر» را ميتوان تشخيص داد و با در نظر گرفتن مقدار متوسّط شب و روز مناطق معتدله، وظايف شرعي را بهجا آورد.
با توضيحاتي كه داده شد، روشن گرديد كه احكام اسلام از جمله وظيفه نماز و روزه، اختصاص به محيط معيّني ندارد و در همه مناطق قابل اجراست. ( برگرفته از كتاب پاسخ به پرسشهاي مذهبي بقلم آيات مكارم ـ سبحاني.)
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید