پرسش. اگر والدين فرزندشان را به نماز ترغيب كنند ولي او به اين وظيفه گردن ننهد، آيا از گردن آنها ساقط است؟ لطفاً آثار نماز را بيان فرماييد؟

1ـ ضعف و سستي اعتقادات؛ اگر فرزند، خداوند، معاد، پيامبران الهي، پيامبر اسلام صلي‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله و نيز حقيقت نماز را به درستي بشناسد و باورهاي او به اين امور و امر مقدس نماز به درستي پايه‏ريزي شده باشد، درجه سستي نسبت به نماز به سمت صفر خواهد رفت.

2ـ تأثير محيط؛ محيطي كه فرزند با آن برخورد مي‏كند اگر نامناسب باشد؛ دوستان ناباب، محيط مدرسه و حتي پدر و مادر اگر به نحوه درستي عمل نكنند، تأثير منفي بر روحيه او خواهد گذاشت. براي نمونه، پدر و مادري كه فرزند خود را به نماز توصيه مي‏كنند اما خود در امر نماز سهل‏انگارند، نمي‏توانند در فرزند خود تأثير شايسته داشته باشند. گاهي اتفاق مي‏افتد كه اقوام نزديك با نماز ميانه خوبي ندارد و تأثير موعظه‏ هاي پدر و مادر را از بين مي‏برند. پس بايد محيط را براي فرزند سالم كرد و او را از الگودهي نادرست و نيز از الگوهاي نامناسب دور نمود.

3ـ سرخوردگي فرزند از دين و ديانت؛ عدم فهم درست دين و نيز برخي برخوردهاي نامناسب افراد متدين باعث سرخوردگي مي‏شود؛ براي نمونه تنبيهات و سخت‏گيري‏هاي نابجا و گاه بيش از حدّ موجب مي‏شود كه فرزند نسبت به عبادات و به ويژه نماز حساسيت پيدا كند. بايد به فرزند نشان داد كه نماز خواندن امري لذت‏بخش است تا حدي كه در روايت آمده است: رسول گرامي اسلام صلي ‏الله‏ عليه ‏و‏ آله نماز را نور چشم خود مي‏دانست و مي‏فرمود: من از دنياي شما سه چيز را برگزيدم كه برترين آنها نماز است؛    (بحارالانوار، ج79، ص 233.)    همان نمازي كه معراج مؤمن است. آشنا كردن فرزندان با جاذبه ‏هاي نماز به جاي تشر رفتن و اذيت كردني كه موجب انزجار از نماز شود و نيز اشاره به آثار نماز و عواقب ترك نماز، مي‏تواند در ترغيب فرزندان به خواندن نماز مؤثر باشد. براي نماز آثار متعددي ذكر شده است كه به چند مورد آن اشاره مي‏شود:

 
نماز دوركننده از فحشا و منكر

    اِنَّ الصَّلوةَ تَنهي عَنِ الفَحشاءِ والمُنكَرِ (عنكبوت: 45)    
يعني همانا نماز از فحشا و منكرات جلوگيري مي‏كند.
هر انساني فطرتا دوست دارد از فحشا و منكر دور شود و مرتكب عمل زشت نشود. اگر انسان بنا به طبع خودش مي‏خواهد از ارتكاب امور زشت دور باشد، چاره‏اي ندارد جز اينكه اهل نماز باشد. نماز مانند چشمه‏اي است كه انسان پنج بار در شبانه‏روز خودش را در آن شست و شو مي‏دهد. در نتيجه چنين روحي كه با پاكي عجين شده است، به امور ناپاك آلوده نخواهد شد و گرد و خاك پليدي بر او نمي‏نشيند؛ چنان‏كه در روايت به همين عبارت آمده است. (مستدرك الوسائل، ج3، ص 12.)

نماز موجب آمرزش الهي

مَنْ أَتَي الصلاةَ عارفا بحقِّهِ غُفِرَ لَهُ. (الخصال، شيخ صدوق، قم، انتشارات جامعه مدرسين، 1403ق، ج 2، ص 628 )      
هر كس كه نماز را ادا كند در حالي كه به حق نماز معرفت داشته باشد، مورد آمرزش قرار گيرد.
نماز موجب آمرزش گناهان است. در روايات آمده است كه هر كس نماز واجبش را به جاي آورد يك دعاي مستجاب دارد؛ چنان‏كه مي‏فرمايد:
دعا در چهار موضع مستجاب است [يكي] در نماز وتر و [دوم] بعد از [طلوع ]فجر و [سوم] بعد از [زوال] ظهر و [چهارم] بعد از [نماز] مغرب. ( الكافي، ج3، ص 343.)
يكي از دعاهايي كه در اين اوقات و بعد از نمازهاي يوميه به اراده الهي مستجاب است، دعا براي غفران و آمرزش گناهان است. در روايت است كه اگر كسي بعد از نماز فريضه، تسبيحات حضرت فاطمه زهرا عليه السلام بگويد و بعد از آن لا اله الا اللّه‏ بگويد، خداوند او را مي‏آمرزد.   ( همان، ص 342. ) 
ـ در روايت مفصلّي آثار نماز شمارش شده است كه به آن اشاره مي‏شود:
همانا براي هر چيزي زينتي است و زينت اسلام، نمازهاي پنج گانه است و براي هر چيزي ركني است و ركن مؤمن، نمازهاي پنج‏گانه است و براي هر چيزي چراغي است و چراغ قلب مؤمن، نمازهاي پنج‏گانه است و براي هر چيزي قيمتي است و قيمت بهشت، نمازهاي پنج‏گانه است و... .    (جامع الاخبار، تاج الدين شعيري، قم، انتشارات رضي، 1363ش، ص 72ـ 73. )
از آثار نماز كه بگذريم، عواقب ترك نماز نيز فراوان است؛ از جمله:
ـ حبط اعمال ديگر؛ ترك نماز، ثواب اعمال ديگر انسان را از بين مي‏برد؛ چنان‏كه در روايت است:
مَنْ تَرَكَ صَلاتَهُ حَتّي تفوتَهُ مِنْ غَيْرِ عذرٍ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ.    (مستدرك الوسائل، ج3، ص 44 ـ 45.)   
كسي كه نمازش را بدون عذر ترك كند تا اينكه بميرد، به‏تحقيق عملش حبط شده است.
ـ عذاب دوزخ؛ در روايت است كه تارك نماز وارد جهنم مي‏شود، او را وارد وادي ويل مي‏كنند كه يك وادي از جهنم است؛    (همان، ص 98. )   چنان كه در قرآن آمده است:
فَوَيلٌ لِلمُصَلّين اَلَّذينَ هُم عَن صَلاتِهِم ساهون  (الماعون: 4 ـ 5)    
و نيز در قرآن آمده است:
ما سَلَكَكُم في سَقَر قالوا لَم نَكُ مِنَ المُصَلّين (مدثر: 42 ـ 43)    
چه عملي شما را به عذاب دوزخ درافكند؟ گفتند كه ما از نمازگزاران نبوديم.
رسيدن به مرحله كفر؛ در روايت است كه تفاوت بين مسلمان و كافر در ترك عمدي نماز واجب است.(الكافي، ج 2، ص 279.)البته مراد كافر فقهي نيست بلكه منظور كسي است كه عهدش را با خداوند نقض كرده است.(همان، ص 287. ) پس اگر كسي عمدا نماز را ترك كند، در واقع كافر است.
با وجود چنين عواقبي در ترك نماز چنين آثاري بر اقامه نماز، آيا مي‏ارزد كه انسان مسلماني از اين امر صرف‏نظر كند و در اداي نماز سهل انگاري كند؟