پرسش. شرايط پذيرفته شدن نماز چيست؟

در آيات و روايات، شرايط و مراحل پذيرش عبادت‏ها، شش چيز بيان شده كه عبارتند از: شرط اعتقادي؛ شرط ولايي؛ شرط اخلاقي؛ شرط اقتصادي؛ شرط اجتماعي و شرط بهداشتي.

1. شرط اعتقادي

نمازگزار بايد به خدا ايمان داشته باشد. قرآن مي‏فرمايد: «عمل صالح از زن و مرد با ايمان است كه موجب زندگي پاك مي‏شود.»        ( ن.ك: نحل، آيه 97. )   در جاي ديگر مي‏فرمايد: «نداشتن ايمان، مايه تباهي اعمال است».   ( ن.ك: مائده، آيه 97.)  

2. شرط ولايي

شرط ولايي؛ يعني بهره‏ مندي از ولايت و رهبري انسان‏هايي آسماني، هم چون امام علي بن ابي‏طالب عليه ‏السلام و فرزندان آن حضرت كه همه، بندگان خالص خدا هستند. اين اعتقاد، نماز حج و جهاد را در مسير الهي قرار مي‏ دهد و به آنها جهت شايسته مي ‏بخشد. امام باقر عليه ‏السلام فرمود: «كسي كه به‏ خدا ايمان دارد و عبادت‏ هاي طاقت‏ فرسا انجام مي‏دهد، ولي امام لايقي از سوي خدا ندارد، تلاشش بي‏ فايده است».   (وسائل الشيعه، ج 1، ص 90.)

 
3. شرط اخلاقي (تقوا)

خداوند عبادت و نماز را تنها از اهل تقوا مي‏پذيرد:     «إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللّه‏ُ مِنَ المُتَّقِينَ»    (ن.ك: مائده، آيه 27.)    بدين معنا كه بايد نماز و اسباب آن، برآمده از تقوا باشد. اگر لباس، مكان و غذا از مسير تقوا و حلال فراهم نيامده باشد، نمازي بدون تقواست كه شايسته پذيرفته شدن در درگاه خداوند نيست.

4. شرط اقتصادي (اداي حق مردم)

گاهي پذيرفته شدن عبادت، به اداي حقوق محرومان بستگي دارد. پرداخت زكات با داشتن درآمد مشروع، از اين نمونه است. امام رضا عليه ‏السلام فرمود: «هر كسي نماز بخواند؛ ولي زكات نپردازد، نمازش پذيرفته نمي‏شود».    (بحارالانوار، ج 96، ص 12.)

خيرخواهي در حق ديگران، حفظ پيوندهاي اجتماعي و برادري ميان مسلمانان و روابط شايسته و نيكو ميان پيروان اسلام، در اين زمينه بسيار اهميت دارد.

 
6 . شرط خانوادگي

خوش‏ رفتاري در امور خانوادگي و رعايت حقوق متقابل زن و شوهر، فرزند، پدر و نيز همسايگان چنان مهم است كه بي‏ توجهي به آنها گاهي موجب باطل شدن عبادت‏ ها مي‏شود. امام صادق عليه‏ السلام در اين باره مي‏فرمايد: «نماز فرزنداني كه با خشم به پدر و مادر خود نگاه مي‏كنند، پذيرفته مي‏شود، گرچه والدين در حق آنان كوتاهي و ظلمي كرده باشند.»  پيامبر اسلام نيز فرمود: «هر كس زن بدرفتار و اذيت ‏كننده داشته باشد، خداوند نماز و كارهاي نيك آن زن را نمي‏ پذيرد؛ مرد نيز چنين است».   ( وسائل الشيعه، ج 14، ص 116.) 
ما زماني مي‏توانيم از نردبان نماز به معراج برويم كه پايه‏ هاي آن بر زمين محكمي قرارگرفته باشد، ولي اگر روي يخ لغزنده يا زمين سست قرار داده‏ شود، بالا رفتن مشكل يا غير ممكن مي‏گردد. پس قبولي نماز با شرايط و مراحل ذكر شده امكان‏پذير است.             ( برگرفته از كتاب پرسمان نماز به قلم محسن محمدي.)