پرسش. چرا حضرت علي عليه السلام در نهج البلاغه خطبه 79 (نهج البلاغه با شرح ابن ابي الحديد معتزلي، قم، كتابخانه آيه اللّه مرعشي، 1404 ق، خطبه 79، ج6، ص 214.) زنان را از نظر ايمان، بهره هاي اقتصادي و عقل ناقص دانستند؟
پاسخ: نكته اي كه بايد به آن توجه داشت قضا و شرايط صدور اين روايت است. عنواني كه سيد رضي رحمه الله به اين خطبه زده است، نشانگر تاريخ صدور روايت است. او مينويسد: مِنْ كَلامٍ لَهُ عليه السلام بَعْدَ فَراغِهِ مِنْ حَرْبِ الْجَمَلِ فِي ذَمِّ النِّساءِ؛ از سخنان حضرت علي عليه السلام بعد از تمام جنگ جمل در سرزنش زنان.
حضرت بعد از جنگي كه زني هيزمآور آتش معركه آن بود، بيان فرمود كه چگونه زنان به سبب غلبه احساسات و كمبود عقل، فتنه به پا ميكنند. جنگ جمل اولين جنگي بود كه مسلمانان در آن رو در روي هم ايستادند.
نكته دوم كه راهگشاي فهم اين روايت خواهد بود، اين است كه مراد حضرت مقايسه زن با مرد است كه در مقام مقايسه، زن در امور عقلاني از مرد ضعيفتر است؛ چنان كه مرد در جنبه عاطفي و احساسات ـ كه زمينه تربيت كودكان است ـ از زن ضعيفتر است. البته آنچه در اين مقايسه ذكر شد لحاظ غالب افراد است به اين معني كه برتري عقلاني جنس مرد بر جنس زن مشخص است: اگرچه در مصداق، افرادي استثنا باشند. پس نقص در اين عبارت از حضرت اميرمؤمنان عليه السلام حمل بر تفاوت ميشود نه حمل به نقصان در خلقت؛ چنان كه در برخي موارد تفاوت به جاي نقص به كار ميرود مانند اين آيه:
مَا تَرَي فِي خَلْقِ الرَّحْمنِ مِن تَفَاوُتٍ (ملك: 3)
در آفرينش خدا نقصي نخواهي ديد.
بنابراين حضرت علي عليه السلام در اين خطبه ميفرمايد زن در سه زمينه با مرد متفاوت است اول از نظر ايمان به اين سبب كه بخشي از عمر خود را نماز نميخواند و مقصر هم نيست (چنانكه حضرت علي عليه السلام در اين مورد توضيح داده است)؛ دوم از نظر عقلانيت كه احساس و عاطفه زن بر مرد غالب است؛ سوم از نظر كار اقتصادي و كسب درآمد.
به اين ترتيب زن با توجه به اين ويژگي ها در ميدان كارزار جايگاهي براي رزم ندارد؛ چنان كه نه اميرمؤمنان علي عليه السلام روايت شده است:
إن الْمَرْأَةَ ريحانَةٌ وَلَيْسَتْ بقهرمانةٍ. (نهج البلاغه با شرح ابن ابي الحديد، ج 16، ص 122. )
زن ريحانه است (در لطافت) و قهرمان (كارزار، جدل و بحث و نيز امور مالي و وكالتي) نيست.
بانوي خانه، گل خوشبويي است كه بايد فضاي خانه را تلطيف و خوشبو كند و قهرماني نيست كه بخواهد در جنگ، شركت كند يا فرماندهي گروهي را بر عهده گيرد. اين، امري است كه بر اساس طبيعت زن بنا نهاده شده امّا در فضاي تبليغاتي غربزده، در وارونه نشان دادن مطلب آنهم تنها در تئوري و نظري تلاش ميشود؛ در حالي كه در عمل خودشان هم به قدرت كارزار و مديريتي زن پايبند نيستند؛ چنانكه آمار رئيس جمهور، وزرا، فرماندهان و... در غرب مؤيد اين مطلب است كه در عمل قائل به برتري جنس مرد در سطح مديريت كلان هستند. تفكر غرب با شعارهايي ظاهرفريب و با تبليغ وسيع سعي در القاي اين مطلب دارد كه فمينيسم و تساوي حقوق زن و مرد از شاخص هاي فرهنگ غرب است؛ در حالي كه خود برخلاف اين شعار، عمل ميكنند؛ زيرا آنها نيز نميتوانند اين واقعيّت را كه مرد و زن تفاوتهاي جسمي و روحي دارند، منكر شوند. اسلام با واقعبيني و قبول تفاوت زن و مرد، تكاليف و حقوق خاص هر يك را مشخص كرده است. از اين رو هيچ گونه تبعيضي در اسلام بين زن و مرد وجود ندارد.
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید