.jpg)
پرسش. حقوق پدر و مادر بر فرزند چيست؟ اگر ديدار فرزند با پدر و مادر موجب ميشود كه برخورد پيش آيد آيا درست است كه به ديدار آنها نرو و تنها از لحاظ مالي آنها را تأمين كند؟
پاسخ: حقّ پدر و مادر بر فرزند و حق فرزند بر پدر و مادر به گونه دو طرفه، از مسلمات متون شرعي است. البتّه حق والدين بر فرزند ترجيح دارد. فرزند وجود خود را مديون والدين است. افزون بر اين، زحمتهايي كه پدر و مادر در نگهداري و پرورش فرزندشان كشيدهاند، فرزند را مكلّف ميكند تا به خدمت پدر و مادر همت گمارد. قرآن كريم در اين مورد ميفرمايد:ووصَّينَا الاِنسـنَ بِولِدَيهِ حَمَلَتهُ اُمُّهُ وَهنـًا عَلي وَهنٍ وفِصــلُهُ في عامَينِ (لقمان: 14.)
ما انسان را در مورد پدر و مادرش (و به ويژه) مادرش كه با ناتواني روزافزون حامل وي بود (و به هنگام بارداري هر روز رنج و ناراحتي تازهاي را متحمل ميشد) و دوران شيرخوارگي او در دو سال پايان مييابد.
از اين جهت است كه قرآن و روايات بر حق والدين تأكيد بيشتري دارند. امّا بحث كمك مالي به پدر و مادر جزء تكاليف فرزند است يعني نفقه والدين از واجبات مالي بر ذمه فرزند است؛ بنابراين انجام وظيفه است و منتي ندارد همانند اداي خمس، زكات و...
امّا چيزي كه والدين از فرزند انتظار دارند پيش از بحث مالي، احترام فرزند به پدر و مادر و اظهار محبت نسبت به آنها و به ديدار آنها رفتن است. چنين انتظاري پس از فوت پدر يا مادر هم باقي است و آنها انتظار دارند كه فرزندان، آنها را فراموش نكنند.
در مقابل، فرزند نيز بر ذمه پدر و مادر حقوقي دارد؛ از جمله: انتخاب اسم زيبا و نيك، تربيت نيكو تا فرزندي صالح تحويل جامعه شود، فراهم كردن جايگاه اجتماعي شايسته براي فرزند، آموزش قرآن، آموزش علوم و فنون و نيز ازدواج.
البته حقوق فرزند بيش از اين امور است. از طرفي ديگر محبت والدين به فرزند گاه از حد وظايف فراتر ميرود و خداوند درهاي رحمتش را به سبب همين محبتي كه پدر و مادر نسبت به فرزند خويش دارند به روي آنها باز ميكند؛ چنانكه در روايتي از امام صادق عليه السلام است كه خداوند به بنده رحم ميكند به سبب شدت محبتش به فرزندش. (الكافي، ج 6، ص 50.)
حتّي نگاه محبت آميز پدر و مادر به فرزند عبادت است؛ چنانكه از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله نقل شده است:
نَظَرُ الْوالِدِ إَلي وَلَدِهِ حُبَّاله عِبادَةٌ.
نگاه كردن پدر (يا مادر) به فرزندش از روي محبت، عبادت است. (مستدرك الوسائل، ج15، ص 170. )
از امور مهمي كه رعايتش بر والدين لازم است، سعي در دور كردن اولادشان از زمينههايي است كه آنها را مبتلا به عقوق والدين ميكند؛ مثل بدرفتاري والدين نسبت به فرزند، تكليف كردن فرزند به كاري كه از طاقت او خارج است، ترك محبت به فرزند و تبعيض بين فرزندان.... (تبعيض بين فرزندان حتي در نگاه و محبت موجب اختلاف بين والدين و فرزند ميشود. تمام حقوقي كه فرزند بر گردن پدر و مادرش دارد بايد به طور مساوي بين فرزندان ادا شود و اسلام به اين نكته توجه كرده است. در روايت است كه وقتي مردي فرزند از دو فرزندش را بوسيد و ديگري را نبوسيد، پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله اعتراض كرد كه «هَلاّ واسَيْتَ بَيْنَهُما» چرا بين آن دو مساوات را رعايت نكردي؟! بحارالانوار، ج101، ص 99 ) براين اساس حقوق فرزند بر پدر و مادر به تفصيل در شرع مقدس اسلام آمده است كه براي آگاهي از آن ميتوان به كتب فقهي مراجعه كرد. با وجود حقوق دوسويه بين والدين و فرزند، در اسلام به حقوق والدين بيش از حقوق فرزند توجه شده است. سبب اين توجّه ويژه به حقوق والدين عظمت مرتبه پدر و مادر است كه در قرآن به آن بسيار سفارش شده است؛ در قرآن شرك نورزيدن در كنار احسان به والدين (نساء: 36؛ انعام: 151) و عبادت كردن خداوند در كنار احسان به والدين (بقره: 83؛ اسراء: 23) و شكر خداوند در كنار شكر الهي (لقمان: 14) قرار گرفته است.
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید