پرسش : من خيلي دلم ميخواهد نمازهايم را خوب و دقيق بخوانم ولي هر چقدرسعي ميكنم سر نماز با توجه به اينكه معاني آن را ميدانم، باز احساس ميكنم كه حواسم پرت شده به جاهاي ديگري فكر ميكنم. گاهي اوقات دو بار سه بار نماز ميخوانم و ميگويم اين بار ديگر من به چيز ديگري فكر نميكنم ولي باز متوجه ميشوم كه چيزهاي ديگر به فكرم آمده است.
پاسخ: قبلاً راه هاي حضور قلب را گفته بوديم، اما در اينجا من به آن پنج شش مورد اشاره ميكنم.يكي اينكه انسان از قبل از اينكه وقت نماز فرا برسد يواش يواش خودش را آماده بكند، از زماني كه ميخواهد وضو بگيرد حتي قبل از اينكه ميخواهد وضو بگيرد يواش يواش بفهمد كه ميخواهد در مقابل خداوند متعال بايستد، و ميخواهد با خدا سخن بگويد. اينجور نباشد كه مشغول به امور متفرقه باشد تا زماني كه ميخواهد تكبيرة الاحرام را بگويد، آن زمان تازه ميخواهد وارد نمازبشود. اگر اينگونه باشد تا ركعت سوم و چهارم وارد نماز نميشود، تا ميرود وارد نماز بشود فكرش را عوامل متعدد دروني و بيروني پراكنده ميكنند، و از نماز منحرف ميكنند. و باز اواخر نماز يادش ميآيد كه دارد نماز ميخواند تا دوباره بخواهد برگردد به نماز، نماز ديگر تمام شده است. اين يك نكته كه انسان از قبل خودش را آماده كرده باشد.
نكته دوم اينكه اگر واقعاً انسان دقت كند در معناي نماز منتها اين در معاني نماز دقت كردن را قبل از اينكه كلمه را بگويد، معنايش را به ذهنش بياورد، نه بعد از اينكه رد ميشود، ذهن به دنبال معنا برود وقتي ميخواهد بگويد «اهدناالصراط المستقيم» (الفاتحه: 6) قبلاً به ذهنش معناي جمله را بياورد.
نكته سوم اينكه در حال نماز توجه داشته باشد كه 1) با كي سخن ميگويد 2) خداوند الآن به او توجه كرده است؛ يعني الآن نظر خداوند متعال متوجه اوست. اگر اين توجه باشد كه خداوند دارد مرا ميبيند و به من توجه كرده است و اين نماز خواندن من به خاطر آن لطف و نظر رحمت خداست، و او هم از اين نمازمن خشنود است، اين را اگر انسان دقت داشته باشد كه مطلب مهمي است، ونياز به بحث مفصلي دارد حضور قلب قطعاً ميآيد. نسبت به انسانهاي معمول هم اينجوري است. اگر مثلاً يك شخصيت بزرگي با ما صحبت بكند، هرگزحواسمان پرت نميشود، و وقتي دارد با ما صحبت ميكند ما فكرمان جاي ديگري نيست، طوري كه اصلاً نفهميم چه داريم ميگوييم يا او دارد چه ميگويد؟ ما مثلاً ميخواهيم با رهبر معظم انقلاب صحبت بكنيم هرگز فكرمان منحرف نميشود كه نفهميم داريم چه ميگويم، دقيقاً كلمه به كلمه و حرف حرفي كه استعمال ميكنيم رويش عنايت داريم. حالا انسان دارد با خدا سخن ميگويد اين خود به خود حواسش جمع ميشود و هيچ عاملي حواس او را پرت نميكند.
نكته چهارم اينكه توجه داشته باشد حضور قلب چه فايده هايي دارد، عدم حضور قلب چه ضررهايي دارد. اما اگر چيزي برايمان مهم باشد فايده اش را تصور كرده باشيم، باور كرده باشيم اصلاً حواسمان از آن منحرف نميشود. گاهي ممكن است شب نگذارند بخوابيم، يك امر مهمي كه از نظر ما فايده اش خيلي مهم باشد،حالا چه فايده مادي چه معنوي. اگر چنين امر مهمي داشته باشيم، خواب و خوراك را از ما ميگيرد. حالا اگر توجه داشته باشيم اين حضور قلب چقدر ارزش دارد وچه فايده با عظمتي دارد، امكان ندارد كه حواس انسان پرت شود.
نكته ديگر اين كه انسان، حالتِ نمازگزار به خودش بگيرد. لباس خاص، لباس تميز، حتي المقدور سفيد، معطر، و خلاصه در زيّ نمازگزار دربيايد، و خود اين لباس مؤثر است. انسان اگر بخواهد با لباس معمولي ورزش كند، معمولاً نميتواند ورزش كند جست و خيزش نميآيد. اما همين قدر كه لباس را عوض ميكند و لباس ورزش ميپوشد، در عين حالي كه مثلاً سنش بالا است ورزشكار هم نيست اماهمين لباس او را به حركت درمي آورد. حال اگر انساني حالت نمازگزار به خودش بگيرد، زيّ نمازگزار داشته باشد، آداب و شرايطي كه گفتم را مراعات كند اگرمرد است عبا به دوشش بيندازد، با لباس تميز و معطر به نماز بايستد. مثلاً درروايات و فتواها هم داريم كه دكمه هاي لباس باز نباشد.
نكته آخر اين كه بعد از نماز انسان مشغول به تعقيب بشود، به عبارت ديگر،نماز ما پنج دقيقه نباشد، يك ربع قبلش شروع بكنيم، يواش يواش وارد نماز بشويم و يك ربع بعدش هم داخل نماز باشيم، اين نماز اثر دارد، و قلب را حاضرنگه ميدارد. و خواندن نوافل كه در روايات زياد به آن اشاره شده براي همين است: امام باقر(ع) فرمود كه: نماز مقداريش قبول ميشود كه توجه و حضور قلب داريد، راوي گفت كه پس ما هلاك و بدبخت شديم، امام فرمودند: نوافل جبران ميكند. نافله ها جبران ميكند. خواندن نافله ها مخصوصاً نافله هايي كه قبل ازنماز خوانده ميشود مثل نوافل ظهر و عصر و نافله صبح آن نافله هايي كه قبل ازنماز خوانده ميشود، انسان را آماده ورود به نماز ميكند گرچه در نمازهاي ديگرهم كم و بيش اين هست، اين نافله ها هم خود به خود كمبود حضور قلب را ترميم ميكند. البته اين بحث به توضيحات بيشتري نياز دارد.
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید