پرسش : نفس يعني چه؟
پاسخ: نفس معاني متعددي دارد. در قرآن گاهي نفس به معناي روح است.خداوند ميفرمايد: «اللّه يتوفي الانفُس حينَ مَوتِها» (الزمر: 42) (خداوند نفسها را توفي ميكند هنگام مرگشان يعني قبض روح ميكند.) كه در اينجا از روح به نفس يادشده است.معناي دوم، معناي ذات و خود است. كه ما در فارسي ميگوييم خود او اينكار را كرده است، اين در عربي ميشود نفس. وقتي ميگوييم ذاتش چنين استدر عربي ميگويند: نفسش چنين است. كه در اين رابطه آياتي هم داريم: «واتّقوايوماً لا تجزي نَفْسٌ عن نَفْسٍ شيئا» (البقره: 48) بترسيد از روزي كه هيچ خودي و هيچكسي نميتواند از ديگري مطلبي را بازدارد و كسي به درد كسي نميخورد. معناي سوم آن تمايلات و غرايز و خواهش هاي وجود انسان است. كه «اِنّ النَّفْسَ لامّارَةَبالسوء» (يوسف: 53) معناي چهارم به معناي قلب و باطن انسان است. در قرآنداريم كه «رَبُّكُمْ اَعْلَمُ بِما في نُفُوسِكُم عِنْدَه» (الاسراء: 25) (آنچه كه در قلبهاي شما هست در درون شما است) اينجا از قلب به نفس شده است يكي هم به معنايجان و روان است در آيه مباهله داريم «قُلْ تَعالَوا نَدعُ ابنائَنا واَبنائَكُم و نسائنا ونِسائكُمْ و انفُسنا و انفُسَكُم» (آل عمران: 61) كه در آنجا گفته شده است مراد از ايننفس حضرت علي(ع) است كه جان پيامبر بود. اما حقيقت اين است كه همه اينها راميشود در يك مفهوم جمع كرد كه به معناي ذات و خود باشد. يعني همه مفاهيم راميشود در كلمه ذات و خود جمع كرد. پس نفس يعني ذات و خود.
يك نكته ديگري را عرض ميكنم و آن مراتب نفس است. نفس يك حقيقت واحداست. روحي است كه به بدن تعلق گرفته، اين روح برحسب اينكه به كدام يك ازابعاد وجودي انسان بپردازد، حالاتي از آن تجلي ميكند كه از آن حالتها تحتعناوين مختلف ياد ميشود. وقتي كه نفس مشغول رسيدگي به امور جسماني انساناست. به بعد مادي و جسماني انسان توجه دارد. آنجا يك نفسي در انسان تجليپيدا ميكند كه به آن ميگويند: نفس اماره. يك زمان همين نفس به بعد فطري و انساني انسان توجه ميكند، كه به آن ميگويند: نفس لوّامه. يك وقت اوجگرفته و از اين مراحل گذشته كه به آن ميگويند: نفس مطمئنه كه حالا راضيه هم هست. مرضيه هم هست كه اينها صفات نفس مطمئنه است. بنابراين نفسمراتبي دارد اين جوري نيست كه هر نفسي نتيجه اش اين باشد كه انسان را بهكارهاي بد دعوت بكند. نه يك نفس هم داريم كه انسان را از كارهاي بد باز ميدارد به اصطلاح نفس سرزنشگر، وجدان است. يعني اينكه مرتب انسان را از كارهاي بديكه ميخواهد انجام بدهد بازميدارد. يك نفسي هم داريم كه از اين مراحل هم گذشته است با توجه به ايماني كه دارد با توجه به اينكه هميشه با خداست به آرامش تمام رسيده است (نفس مطمئنه).
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید