پرسش : در برخي از روايات بعضي از گناهان را مسبب برخي از بلاها شمرده ‏اند. مثلاً مي‏فرمايد زلزله مي‏ آيد در اثر فلان گناه است. از طرف ديگر الآن بشر پي برده است كه خيلي از اين مسائل با اسباب طبيعي صورت مي‏گيرد. چگونه مي‏توان بين اين دو جمع كرد؟    
پاسخ: اين اسباب مادي يك مسبّب مي‏خواهد كه اين سبب مادي را برانگيزد.سؤال ما اين است كه همين سبب مادي را چه كسي خلق كرده است؟ بله، زلزله سبب مادي دارد اما آيا اين سبب مادي نبايد به كار گرفته شود؟ آيا نمي‏شودجاي اين سبب را عوض كرد؟ سيلي كه بنا است اين طرف كوه بيايد، آن طرف كوه بيايد؟ ابري كه بناست اينجا ببارد و سيل به وجود بيايد، برود در كوير ببارد وسيل به وجود نياورد؟ اين ابري كه مي‏تواند باران رگبار بباراند و سيل درست كند نمي‏شود باران نرم بباراند و سيل به ‏وجود نياورد؟ آيا مي‏تواند دستي پشت اينكار باشد كه آن دست اين كارها را انجام دهد؟ ابر را طوري به كار بگيرد كه باعث سيل بشود يا باعث سيل نشود. آن حركات درون زمين را طوري به كار بگيرد كه باعث زلزله بشود يا نشود.
 

به هر حال اين اسباب مادي، خواه ناخواه به يك سبب غير مادي منتهي مي‏شود و اين هم بديهي است كه خود سبب مادي نمي‏تواند سبب مادي داشته باشد، قاعدتاً بايد سبب غير مادي و مجرد داشته باشد. آن سبب، سببي استكه در آيات و روايات موضوع بحث قرار گرفته است. حال اينكه رابطه بين گناه وكوتاه شدن عمر چيست؟ حقيقت اين رابطه براي ما مشخص نيست مگر به همان اندازه كه در روايات آمده است. آنچه كه در روايات آمده و مورد اطمينان همهست اين است كه اين گناه، اين تأثير را در طول عمر دارد. قبلاً گفتيم كه دودسته از اسباب سرنوشت انسان را رقم مي‏زنند: اسباب مادي و اسباب معنوي.بين اين دو دسته سبب هم رابطه هست. يعني گاهي ممكن است عامل از بين برندهبيماري را ندانيم و نشناسيم. مثلاً ممكن است اراده يك وليّ خدا باشد، يك امام اراده كرد و از خدا خواست و خدا هم دعايش را مستجاب كرد و ما نمي‏دانيم با چه وسيله‏ اي بيمار را خوب كرد، اما گاهي همان امام دارو يا غذايي يه بيمارمي‏دهد و مي‏فرمايد اين را بخور. اينجا ما مي‏دانيم امام با اين دارو اين بيماري را از بين برد. اما باز برمي‏گردد به نفس و علم امام و ذات خود امام، يعني گاهي ارتباط هست و گاهي نيست، اما خلاصه اين اسباب مادي به هر حال يك سبب غير مادي مي‏خواهند آن سبب‏هاي غير مادي همان گناهان هستند همان دعاها هستند،همان اسباب معنوي هستند.