آقطی سیاه که در همدان انگور کولی نامیده می‌شود از زمان های قدیم مورد مصرف مردم بوده و از آن برای رفع امراض مختلف مانند دفع بلغم و صفرا استفاده می‌کرده‌اند. آقطی سیاه که خمان کبیر نیز نامیده می‌شود درختچه‌ای است که ارتفاع آن در نواحی مساعد به ۱۰ متر می‌رسد. این درختچه معمولا در کنار جاده‌ها و حاشیه جنگل ها و در نواحی مرطوب و سایه می‌روید.

گل آقطی

برگ های آن سبز رنگ ، بیضوی ، دندانه‌دار و مرکب از ۷ – ۵ برگچه می‌باشد. اگر برگ ها شکسته و مالش داده شود بوی بدی از آن متصاعد می‌شود. گل های آن سفید و خوشه‌ای است که در اواخر بهار ظاهر می‌شود. میوه آقطی سیاه گوشتی ، ریز مانند انگور و به رنگ آبی سیر می‌باشد. قسمت مورد استفاده این درختچه گل ، برگ و پوست داخلی ساقه آن است. آقطی سیاه در ایران در نواحی آذربایجان و همدان می‌روید.

* مزاج: سرد و خشک

خواص دارویی

آقطی سیاه از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است. پوست ثانوی ساقه و ریشه آن از نظر طبی موثرترین قسمت های این گیاه است.

• در درمان رماتیسم و درد مفاصل موثر است.
• ادرارآور است.
• ملین و ضد یبوست می‌باشد و بهترین دارو برای رفع یبوست در افراد سالخورده و کسانی است که انقباضات روده بزرگ در آنها ضعیف شده است.
• دم کرده برگ های خشک شده آن در رفع اسهال موثر است.
• برای برطرف کردن درد و التیام بواسیر، برگ های تازه این گیاه را له کرده و یا اینکه از آن پماد تهیه کنید و روی بواسیر دردناک بگذارید.
• برای از بین بردن خارش بدن ، پوست ساقه آن را در روغن بجوشانید و سپس آن را صاف کرده و بگذارید سرد شود. این روغن را روی قسمت هایی که خارش درد بزنید.
• برای جوش‌خوردن استخوان و مداوای شکستگی استخوان ، از دم کرده ریشه این درختچه استفاده کنید.
• دم کرده گل های خشک شده آقطی سیاه درمان کننده گریپ ، سرماخوردگی ، بیماری های دستگاه تنفسی و نقرس می‌باشد.
• جوشانده گل های خشک شده این گیاه برای معالجه برونشیت و ذات‌الجنب مفید است.
• بخور گل های آقطی سیاه برای درمان بیماری سل مفید است.
• بیماری های کلیه و مجاری ادرار را درمان می‌کند.
• سنگ کلیه را خارج می‌سازد.
• شیر مادران شیرده را زیاد می‌کند.
• در درمان بیماری صرع مفید است.
• جوشانده گل های خشک شده آقطی سیاه را به صورت کمپرس روی زخم های اگزما بگذارید اثر مطلوب خواهد داشت.
• جوشانده گل های آقطی سیاه را روی سوختگی ها بگذارید و کمپرس کنید.
• جوشانده برک این درخت آفت درختان و سبزیجات را از بین می‌برد.
• اگر پوست حساس دارید برای شستن صورت یا پاک کردن آرایش از دم کرده آقطی سیاه استفاده کنید.
• برای شادابی پوست صورت از بین بردن لکه‌ها و کک و مک می‌توان از ماسک زیر استفاده کرد. گل های خشک شده آقطی سیاه را دم کنید و مقداری پودر باقلای خشک را در ظرفی بریزید سپس دم کرده آقطی سیاه را روی آن ریخته و خمیری تهیه کنید. این خمیر را به صورت ماسک روی صورت بگذارید و پس از یک ربع ساعت بجوشانید این ماسک را هر روزه روی پوست خود بگذارید تا صورت را جوان و شاداب کند.

خواص و کاربرد درمانی:

درمان سرماخوردگی و آنفلونزا، افزایش تعریق، درمان التهاب و عفونت های مجاری تنفسی تقویت، سینه پهلو، برونشیت، زکام، آسم، افزایش ادرار و درمان بیماری های مجاری ادرار، افزایش نشاط و شادابی، درمان التهاب و درد مفاصل، رماتیسم، نقرس،آرتروز، تسریع در التهاب زخم ها و جراحات.

درمان صرع، افزایش شیر مادر، درمان سنگ کلیه، درمان بیماری های زنانه، ضدیبوست، کمک به دفع صفرا، تقویت گردش خون، درمان احتباس آب بدن، برطف کننده درد و التیام بواسیر، پاک سازی و تصفیه خون.

* نکته:
جوشانده آقطی برای چشم ها و از بین بردن چین و چروک زیر چشم ها و همچنین برای درمان لک و پیس معجزه می کند.

طرز تهیه دمنوش

یک قاشق غذاخوری از برگ یا ریشه یا ساقه های این گیاه که از عطاری تهیه کرده اید را به همراه دو لیوان آب بر روی حرارت بگذارید تا به جوش بیاید، سپس حرارت را کم کرده و اجازه دهید که ۱۰ دقیقه دم بکشد. حال دمنوش صاف کرده و میل نمایید.

سایر طرز مصرف

۱) جوشانده:

مقدار ۶۰ گرم پوست ساقه ، برگ و یا میوه این درختچه را در یک لیتر آب ریخته و بگذارید آهسته بجوشد تا حجم آن به نصف برسد. سپس آنرا صاف کنید.

۲) دمنوش آقطی سیاه:

۱۵۰ گرم پوست ساقه یا ریشه این گیاه را در یک لیتر آب ریخته و بگذارید به مدت ۱۵ روز بماند البته هر روز آن را هم بزنید. پس از این مدت آن را صاف کرده و در شیشه دربسته نگهدری کنید. مقدر مصرف این دمنوش یک قاشق سوپخوری و سه بار در روز است.

۳) سرکه آقطی سیاه:

۱۰-۲۰ گرم برگ های خشک شده این درختچه را در یک لیتر سرکه ریخته و بگذارید تا مدت دو هفته بماند و هر روز آن را به هم بزنید. پس از این مدت آنرا صاف کرده و در شیشه دربسته نگهداری کنید. مقدار مصرف آن یک قاشق سوپخوری و سه بار در روز است.

۴) دم کرده آقطی سیاه:

مقدار ۱۰۰ گرم گل خشک شده این درختچه را در یک لیتر آبجوش ریخته و بمدت ۱۰ دقیقه دم کنید. از این دم کرده می توانید برای شستشوی زخم ها استفاده کنید.

۵) شیره یا آب میوه:

میوه های رسیده آقطی سیاه را فشار داده تا شیره آن خارج شود. مقدر مصرف این شیره یک قاشق چایخوری مخلوط در یک لیوان آب می باشد.

۶) معجون آقطی سیاه:

مقدار از آب میوه را  با هم وزن آن قند مخلوط کنید. سپس این مخلوط را بجوشانید. شربت غلیظی بدست آید. مقدر مصرف این شربت یک قاشق غذا خوری قبل از هر غذا است.

مضرات

استفاده زیاد از آقطی سیاه ممکن است باعث تهوع و همچنین ورم روده‌ها شود.

آقطی سیاه سرد است و بنابراین افراد سرد مزاج حتما باید آن را با عسل بخورند.