پاسخ:
براي روشن شدن فرقهاي اساسي اين سه مذهب معروف مسيحيت (کاتوليک، ارتدوکس، پروتستان) لازم است، عقايد و احکام فقهي و زمان ظهور هر سه مذهب توضيح داده شود، تا با مختصر مقايسه اي فرقهاي آنها روشن شود.

1. کاتوليک

الف) تاريخ پيدايش: اين مذهب که به معناي اصل و جامع است، تاريخ آن به عصر حواريون، يعني حدود 2000 سال پيش مي رسد و به اين مذهب کليساي غرب هم گفته مي شود.

ب) عقايد:

1. منابع و مآخذ اصول اعتقادي کاتوليک ها عبارتست از (کتاب مقدس، تعليمات رسمي کليسا و سنّت) که سنّت شامل مجموعة شعاير و اصول اعتقادي که از حواريون به دست آمده است مي باشد.

2. مسئله عصمت و بکارت مريم (س): مذهب کاتوليک براي اين دو مسئله اهميت ويژه اي قائل هستند. به طوري که در دومين شوراي قسطنطنيه (553 م) آموزة بکارتِ هميشگي مريم يک آموزة رسمي کليساي کاتوليک شناخته شد. به اين ترتيب که مريم (س) تا پايان عمر خويش باکره بود. گرچه کاتوليک ها عباراتي از کتاب مقدس را که شامل معرفي برادران و خواهران عيسي (عليه السّلام) است. آنها را به خويشاوندان وي تأويل مي کنند.

3. نجات و سعادت ابدي: کاتوليک ها معتقدند سعادت ابدي با دو شرط حاصل مي شود: فيض خدا و اعمال نيک.

4. حاکميت کليساها: کليساي رم معتقد است، کساني که کليسا را رهبري و سرپرستي مي کنند اسقفهاي جهان هستند. که با هم در جسم واحدي تحت اشرا اسقف رم عمل مي کنند.

5. اعتقاد به برزخ از جمله اعتقادات کليساي کاتوليک است که در کتاب دوم مکابيان عباراتي در تأييد برزخ وارد شده که جزء اپو کريفاست. که در نزد کاتوليک ها قابل قبول است.

6. مسئله لزوم تجرد کشيش: در کليساي غرب کشيشان و روحانيان مطلقاً مجاز به ازدواج نيستند.

7. عشاي رباني: کاتوليک ها معتقدند، نان و شراب حقيقتاً، واقعاً به خون و گوشت مسيح مبدل مي شود.

8. آيين هفت گانه را مقدس مي دانند.

9. کاتوليک ها پاپ را معصوم و مبراء از گناه مي دانند و معتقدند که مسيح، پطرس را بر کليه کليساي مسيحيت رهبر قرار داده و کليد ملکوت آسمان را به وي سپرده است وي نيز پاپ را تا ابد جانشين و وصي خود قرار داده است.

ج) فقه يا احکام عملي:

1. کاتوليک ها معتقدند که شعاير ديني (تعميد، تأييد، توبه، عشاي رباني، تدهين بيمار و ازدواج ...) را بايد اسقف اداره نمايد.

2. در عشاي رباني از نان ور نيامده و فطير استفاده مي کنند.

3. کاتوليک ها معتقدند احکام دهگانة عهد عتيق و اخلاق کامل مسيحيت که مرکب از يک سلسله قوانين عملي مشخص است به عهدة افراد گذاشته شده است.

4. عمل توبه: به اين صورت است که توبه کننده در مقابل کشيش مي ايستد و اعترافات خود را اظهار مي کند.

5. کاتوليک ها در غسل تعميد آب را به سر مي پاشند.

2. ارتدوکس

الف) تاريخ پيدايش ارتدوکس: کلمة ارتدوکس که مرکب از دو کلمة Orthos يعني درست و doxa يعني عقيده، ترکيب شده است به معناي عقيده صحيح است. اين مذهب اواخر قرن پنجم ميلادي به هنگام تجزيه روم به شرقي و غربي به وجود آمد و به کليساي روم شرقي ارتدوکس اطلاق ميشود.

ب) عقايد

1. ارتدوکسها روح القدس را تنها ناشي از پدر مي دانند و علاقه مند هستند که پدر را به عنوان تنها منبع و منشأ همه چيز حفظ کنند.

2. ارتدوکس به عصمت پاپ و مقامات کليسا اعتقاد ندارد و معتقدند کليساي جامع يعني مجموعة مؤمنان مسيحي مصون از خطا هستند. به اين معنا که رو‍ح القدس جامعه مسيحيت را از انحرافات محافظت مي کند، لذا اين مصونيت ديگر شامل افراد خاص نمي شود.

3. تجرد روحانيون: در شرق همة روحانيوني که مقامي پايين تر از اسقف دارند مجاز به ازدواج هستند. اين افراد اگر بيش از انتصاب ازدواج کرده باشند مي توانند زندگي با همسر خود را ادامه دهند.

4. عصمت و بکارت مريم: براي مسئلة آبستن شدن مريم در عين اعتقاد به پاک دامن بودن او، تعليمي نياورده اند و گناه کبيره در کليساي ارتدوکس نقش علمي ندارد چون بي گناهي را صفتي مي دانند که فقط به مسيح (عليه السّلام) تعلق دارد و عصمت مريم را به رسميت نمي شناسند.

5. منابع و مآخذ اصول اعتقادي ارتدوکس کتاب و سنّت است.

6. فديه: آنها معتقدند که فديه تنها از مرگ مسيح (عليه السّلام) به وجود نيامده بلکه به خاطر رستاخيز مسيح هم مي باشد.

ج) احکام عملي يا فقه

1. از رسوم هفتگانة مسيحي فقط دست گذاري را منحصر به اسقف ها مي دانند و بقية رسوم را کشيش ها هم مي توانند انجام دهند.

2. اجراي عشاي رباني، در کليساي شرق براي برگذاري آنان از نان ورآمده استفاده مي کنند بخلاف کاتوليک ها.

3. مذهب ارتدوکس در برخي مراسم و اعياد با کليساهاي ديگر هم فرق دارند از جمله اين که عبادت را روزهاي يکشنبه و بعضي اعياد انجام مي دهند.

4. مراسم غسل تعميد: در اين مراسم سر را سه مرتبه در آب فرو مي برند.

3. پروتستان

الف) تاريخ پيدايش پروتستان: واژة پروتستان يک واژة فرانسوي است که به زبان لاتين آمده به معناي معترض است. خاستگاه اين نهضت کشور آلمان است که در قرن (16 ميلادي) در پي اعتراض مارتين لوتر (1482 ـ 1549 ميلادي) بر عليه فروش آمرزش نامه ها و ادعاي تفوق کليساي رم بر جهان مسيحيت متولد شد. دراين جا به اهم عقايد و مباحث آنها اشاره اي مي شود.

ب) عقايد

1. پروتستانها عصمت پاپ را قبول ندارند.

2. رياست داشتن پاپ به تمام کليساها را نمي پذيرند.

3. براي حصول نجات، ايمان را کافي مي دانند و معتقدند که نجات و رستگاري مخصوص عمل مشخص نيست و تنها از طريق فيض الهي و در ضمن ايمان پديد مي آيد.

4. آنها اعتقاد به برزخ ندارند. چون بحث اعتقاد به برزخ در کتاب اپوکريفاست که پروتستانها آن را قبول ندارند.

5. در رابطه با تفسير و تبيين کتاب مقدس معتقدند که مؤمن به کمک روح القدس قادر به تفسير و تبيين کتاب مقدس است روي اين اساس هر مسيحي مي تواند پيام کتاب مقدس را به وجدان شخص خود دريابد.

7. عدم تجرد کشيش: لوتر تأکيد مي کرد که بايد به کشيش ها اجازه زناشويي داده شود.

8. عشاي رباني، اعتقاد دارند که نان و شراب حقيقتاً و واقعاً به خون و گوشت مسيح مبدل نمي شود يعني تغيير و استحالة واقعي به بدن مسيح را انکار مي کنند.

9. کتاب مقدس را تنها منبع و مأخذ اصول اعتقادي و اعمالي خود مي دانند.

10. پروتستان ها معتقدند که روح القدس از خداي پدر و هم از خداي پسر صادر مي شود. ج) احکام عملي يا فقه

1. پروتستان ها در چگونگي عمل توبه با ساير کليساها فرق دارند و از اينکه توبه کننده در مقابل کشيش بايستد و اعتراف کند با اين عمل مخالف هستند.

2. از بين آيين هاي هفت گانه مقدس در کليسا فقط غسل تعميد و عشاي رباني را آيين مقدس مي دانند. گرچه برخي از اعمال را نيز انجام مي دهند. اما يک رسم مقدس به حساب نمي آورند.

3. دعا براي مردگان که در کليسا مرسوم است در پروتستانها فاقد ارزش است. با توجه به عقايد و احکامي که براي اين سه مذهب معروف مسيحيت ذکر گرديد، فرقهاي اساسي کاتوليک ها با ارتدوکس ها در باب عقايد و ... عبارت است از: عصمت پاپ و تجرد و عدم تجرد کشيش، شر و سعادت، حاکميت کليسا و منشأ روح القدس و از حيث احکام در ادارة شعاير ديني و چگونگي عمل توبه و غسل تعميد فرقهايي وجود دارد و فرقهاي اساسي که بين اين دو کليسا با پروتستانها در عقايد و ... هست عبارتند از: اعتقاد به برزخ و تفسير کتاب مقدس و عشاي رباني و چگونگي عمل توبه و در تعداد آيين هاي مقدس و همچنين دعا براي مردگان با هم فرق هايي دارند.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:

1. جورج، برانتل، آيين کاتوليک، مترجم، حسن قنبري.

2. برايان، ويلسون، دين مسيح، مترجم حسن افشار.

3. مک آفي بروآن، رابرت. روح آيين پروتستان.

4. نوني، لين، تاريخ تفکر مسيحي، مترجم همايون.

5. ايزدپناه، مهرداد،‌ آشنايي با دين مسيح.

6. هيئت تحريريه مؤسسه در راه حق، حقيقت مسيح.

7. مصفل صفا در نقد کلام مسيحي، احمد علوي عاملي.

8. خاچيکي، سارو، اصول مسيحيت.

9. آليستر مک کراث، مقدمه اي به تفکر نهضت اطلاع ديني، مترجم بهروز حدادي.