مقالات ها

جنبش هاي ماني و مزدک: ريشه‌ها‏، انديشه‌ها و پيامدها

جنبش هاي ماني و مزدک: ريشه‌ها‏، انديشه‌ها و پيامدها

به گواهي تاريخ، نخستين جنبش‌هاي فکري ايرانيان در برابر قدرت حاکم در دوران پادشاهي ساسانيان رخ داده است. به سخن ديگر، با اطمينان مي‌توان گفت که پيش از بنيانگذاري سلسلة ساساني، در هيچ جاي تاريخ گزارشي که بيانگر قيامهاي مردمي، درگير شدن مردمان با حکومت و حتي دگرانديشي توده‌ها به معناي گستردة آن بوده باشد، ثبت نشده است. علت را شايد بتوان اينگونه توضيح داد که پايه گذاري شاهنشاهي با شکوه هخامنشيان که به تعبيري بنيانگذاري هويت ملت ايران در آغاز تاريخ دوران نو شمرده مي‌شود، با صدور نخستين «اعلامية حقوق بشر»، از سوي کوروش بزرگ همراه بوده است.

ادامه مطلب
باورهاي‌ ايرانيان‌ در زمان‌ هخامنشي‌ (به‌ روايت‌ استاد رضي‌)

باورهاي‌ ايرانيان‌ در زمان‌ هخامنشي‌ (به‌ روايت‌ استاد رضي‌)

ژوهش‌ درباره‌ي‌ اينكه‌ هخامنشيان‌ داراي‌ دين‌ زرتشتي‌ بودند يا نه‌، مبحثي‌ است‌ طولاني‌ و بسيار پيچيده‌ ميان‌ آناني‌ كه‌ در تاريخ‌ هخامنشي‌ تحقيقات‌ و كاوشهايي‌ نموده‌ و صاحب‌ نظرند. البتّه‌ با توجّه‌ به‌ زمان‌ اين‌ سلسله‌، متوجّه‌ مي‌شويم‌ كه‌ با تاريخ‌ متداولي‌ كه‌ از براي‌ ظهور زرتشت‌ ذكر مي‌شود. يعني‌ قرن‌ ششم‌ پيش‌ از ميلاد بايستي‌ هم‌ عصر با آغاز سلطنت‌ هخامنشيان‌ بوده‌ باشد. امّا تولد زرتشت‌ در قرن‌ ششم‌ امروزه‌ آن‌ اهميّت‌ و اعتبار گذشته‌ را از دست‌ داده‌ و بسياري‌ از دانشمندان‌، حوالي‌ قرن‌ هشتم‌ پيش‌ از ميلاد را عصر ظهور پيامبر مي‌دانند. در اينجا به‌ هيچ‌ روي‌ بر آن‌ نيستيم‌ تا درباره‌ي‌ عصر پيامبر به‌ گفت‌وگو و بحث‌ بپردازيم‌.

ادامه مطلب
شرح‌ نخستين‌ مبارزه‌ مذهبي‌ در ايران‌ (به‌ روايت‌ داندامايف‌)

شرح‌ نخستين‌ مبارزه‌ مذهبي‌ در ايران‌ (به‌ روايت‌ داندامايف‌)

نخستين‌ مبارزه‌ مذهبي‌ در تاريخ‌ ايران‌ باستان‌ در سالهاي‌ 522-521 قبل‌ از ميلاد اتفاق‌ افتاد. داريوش‌ در بين‌ اقدامات‌ منفي‌ « برديا » (گائوماتا - گئوماتا) تجديد بناي‌ معابد را جزو اقدامات‌ مثبت‌ خود قلمداد مي‌نمايد. از اينجا معلوم‌ مي‌شود كه‌ در زمان‌ سلطنت‌ «برديا» يك‌ مبارزه‌ي‌ شديد مذهبي‌ جريان‌ داشته‌ است‌. ضمناً براي‌ اينكه‌ از موضوع‌ اين‌ مبارزه‌ اطلاع‌ حاصل‌ كنيم‌ بايد كيفيت‌ و خصوصيت‌ مذاهب‌ مختلفه‌ي‌ ايران‌ باستان‌ را مورد مطالعه‌ي‌ خويش‌ قرار دهيم‌. به‌ نظر ما در ايران‌ زمان‌ هخامنشيان‌ سه‌ مذهب‌ وجود داشته‌ است‌: مذهب‌ توده‌ي‌ مردم‌ ايران‌، مذهب‌ پادشاهان‌ هخامنشي‌ و مذهب‌ مغها. اين‌ سه‌ مذهب‌ با يكديگر تطابق‌ نداشت‌، ولي‌ اختلاف‌ و جدايي‌ بين‌ آنها متدرجاً از بين‌ رفت‌ و گاهي‌ هم‌ اين‌ اختلاف‌، نظر به‌ سياست‌ مذهبي‌ هخامنشيان‌ به‌ نحو سريع منتفي‌ مي‌گرديد.

ادامه مطلب
دستگاه مغان در ايران باستان

دستگاه مغان در ايران باستان

آن چه اسناد بر جاي مانده از قوم ايراني نشان مي دهد، کاهنان و موبدان همواره از جايگاه ويژه اي _ در باورها و اعتقادات توده هاي مردم برخوردار و پادشاهان اسطوره اي با اتکاي بر مقام الوهيت (فر ايزدي = قدرت الهي) همواره در راه سعادت و بهروزي ملک و رعيت کوشا و پيروزمند بوده اند.با اتکا بر مندرجات اوستا و اسناد و الواح، کيومرث نخستين انسان و پدر (نياي) همه نژاد آريا است. اوست که دين و حکومت را در اين سرزمين براي نخستين بار پي افکند

ادامه مطلب