گياه خواري چيست؟گياه خواري با تاريخ پيدايش انسانها آغاز شده است. ثابت شده انسان هاي اوليه که در جنگل هاي گرمسيري ميزيستند، خوراک شان ميوه درختان و گياهان بوده است و ميليون ها سال با همان خوراک مي زيستند اما به واسطه پيشامدهاي ناگهاني مانند زمين لرزه، سيل و غيره ناگزير شدند که به نواحي ديگري کوچ نمايند و به تناسب تغييرات آب و هوايي و کمياب شدن ميوهها به علت گرسنگي ناگزير شدند گوشت جانوراني را که براي دفاع از خود مي کشته اند، مصرف کنند و پس از کشف آتش، اين عادت را حفظ کردند و در نتيجه گياه خواري کمکم جاي خود را به همه چيزخواري داد. بودا، زرتشت، فيثاغورس، سقراط، افلاطون، مولانا و عطار نيشابوري از جمله افرادي هستند که گياه خوار بوده اند و اين شيوه را به شاگردان و پيروان خود توصيه کرده اند.

گياه خواران گوشت، مرغ و ماهي نميخورند. گياه خواران مطلق، ساير فرآورده هاي حيواني و فرآورده هاي تهيه شده از تخم مرغ، لبنيات، عسل، چرم، پشم، ابريشم، لوازم آرايشي و صابون هاي تهيه شده ازمشتقات حيواني را استفاده نمي کنند.
 رژيم گياه خواري برخلاف رژيم همه چيزخواري که شامل تمام منابع حيواني و گياهي است،به معني محدود کردن رژيم غذايي به منابع گياهي و پرهيز از مصرف گوشت قرمز، پرندگان، ماهي، صدف و نيز محصولات حاصل از گوشت مثل ژلاتين، رنين، ,... است و حتي در برخي رژيم هاي گياه خواري غذاهاي به دست آمده از حشرات مانند عسل نيز مصرف نمي شوند.
افراد به دلايل گوناگوني گياه خواري را انتخاب مي کنند. به طور مثال، به دليل برخورداري از سلامت يا حفظ محيط زيست و يا به دلايل اخلاقي يا از ديد مذهبي . برخي افراد کشتن حيوانات و مصرف گوشت آنها را گناه مي دانند و به همين دليل گياه خواري در ميان بوداييان و هندوان بسيار شايع است. برخي گياه خواران معتقدند هنگامي که گاو شيرده يا مرغ هاي تخم گذار به منظور توليد بسيار پير هستند، گوشت آنها فروخته مي شود و گوساله هاي نر شير توليد نمي کنند و آنها بيشتر براي استفاده از گوشت و ساير فرآورده هايشان پرورش داده مي شوند. برخي از افراد از اين فرآورده ها پرهيز مي کنند که به علت شرايط مرتبط با توليدشان است. . گروه ديگر براي حفظ سلامت٬ مسايل درماني و براي زيبايي اندام گياهخوار مي شوند و برخي ديگر به علت فقر مالي و دلايل اقتصادي به اين رژيم روي ميآورند.

 بسياري از گياه خواران، اين روش زندگي را انتخاب مي کنند براي اينکه انسانيت و حفظ طبيعت را گسترش دهند. آنها مي دانند که کامل نيستند اما معتقدند که مسوولاند تا بيشترين تلاششان را بکنند و در عين حال درباره ديگران داوري نمي کنند.
در مقابل اصطلاح رژيم همه چيزخواري يا OMNIVOROUS DIET كه شامل تمام منابع حيواني و گياهي مي باشد ، رژيم گياه خواري يا VEGETARIAN DIET وجود دارد يعني محدود كردن رژيم غذايي به غذاهاي گياهي و پرهيز از مصرف انواع گوشت ها و محصولات حيواني. 

انواع رژيم گياه خواري :

رژيم گياه خواري انواع گوناگوني دارد که ما آنها را براي شما بيان مي کنيم. در بعضي از گروه هاي گياه خوار علاوه بر غذاهاي گياهي، از مواد غذايي ديگر با منشا حيواني نيز استفاده مي شود.
LACTO - VEGETARIAN : علاوه بر غذاهاي گياهي ، از فرآورده هاي لبني به جز بستني نيز استفاده مي کنند.
OVO- VEGETARIAN: علاوه بر غذاهاي گياهي ، از تخم مرغ نيز استفاده مي کنند.
LACTO-OVO- VEGETARIAN : اين گروه علاوه بر غذاهاي گياهي، از شير و تخم مرغ در برنامه غذايي خود استفاده مي كنند كه متداول ترين و راحت ترين نوع گياه خواري است.
SEMI- VEGETARIAN : به نام رژيم نيمه گياه خواري است. اين گروه فقط گوشت قرمز را از برنامه غذايي خود حذف مي كنند، ولي محصولات لبني ، تخم مرغ ، مرغ و ماهي را مصرف مي كنند. اين نوع رژيم ممكن است به دلايل مذهبي و سنتي ، الگوهاي فرهنگي و يا جهت حفظ سلامتي اتخاذ شود.
VEGAN : تحت عنوان گياه خواري تام مي باشد كه هيچ نوع گوشت و محصولات حيواني را مصرف نمي کنند. رژيم اين افراد شامل سبزيجات ، غلات، حبوبات ، انواع مغزها، دانه ها و ميوه ها مي باشد. اين گروه حتي از محصولات چرمي ، پشمي ، ابريشمي يا هرگونه محصول بدست آمده از حيوانات نيز استفاده نمي كنند.
PESCO- VEGETARIAN: اين گروه از فرآورده هاي لبني ، تخم مرغ و ماهي تغذيه مي كنند، اما از انواع ديگر گوشت پرهيز مي كنند.
FRUITARIAN : اين گروه فقط از ميوه هاي خام يا خشك شده ، انواع مغزها، عسل و روغن زيتون استفاده مي كنند و غذاهاي پخته را به ميزان حداقل مصرف مي کنند. 

فوايد رژيم گياه خواري:

رژيم گياه خواري داراي انرژي كمي است و كمتر از 30 درصد كالري آن توسط چربي ها تأمين مي شود . بيشتر چربي هاي مصرفي در اين رژيم ، اسيدهاي چرب غير اشباع مي باشد که حدود 60 درصد آن اسيد لينولئيک است. همچنين داراي مقدار زيادي كربوهيدرات هاي پيچيده و فيبر است. بنابراين براي کاهش وزن و درمان بسياري از بيماري ها موثر و مفيد است .با توجه به اين توضيحات ، رژيم گياه خواري داراي مزاياي زير مي باشد:
- كمك به كاهش وزن
- كاهش خطر ابتلا به بيماري هاي قلب و عروق
- كاهش سكته مغزي
- كاهش ابتلا به سنگ كيسه صفرا
- كاهش ابتلا به سرطان روده، ريه و سينه
- كاهش ابتلا به ديابت نوع 2
- كاهش ابتلا به فشار خون و آرتريت روماتوئيد
- کمک به درمان يبوست 

معايب رژيم گياه خواري

با وجود کليه مزايايي که اين نوع رژيم دارد ولي خطر پيدايش کمبودهاي تغذيهاي در گياه خواران، به خصوص گروه هاي آسيب پذير مانند زنان باردار و شيرده، کودکان، نوجوانان و ورزشکاران وجود دارد. در دوران بارداري و شيردهي به دليل تامين رشد جنين و تغييرات بدن مادر، نياز به کالري، پروتيين، ويتامين و مواد معدني افزايش مي يابد ولي ويتامين هاي B2،B6،B12، اسيدفوليک و عناصري مثل روي و آهن در منابع حيواني بيشتر و قابل جذب تر هستند٬به طوري که B12را فقط در منابع حيواني مي توان يافت. بنابراين مادران باردار و شيرده که از اين رژيم استفاده مي کنند بايد به ميزان بالاتري از مغزها، حبوبات، ميوه هاي خشک و محصولات لبني يا در صورت امتناع از شير سويا استفاده کنند. درباره کودکان پيرو اين رژيم نيز با وجود برنامه غذايي متنوع و کامل مي توان رشد مناسب آنها را تامين کرد ولي به دليل وجود مقادير زياد مهارکننده هاي جذب در منابع گياهي مانند فيتات که در غلات و دانه ها وجود دارد، اگزالات که در اسفناج، ريواس، شکلات و بادامزميني وجود دارد، سيترات موجود در مرکبات و تانات موجود در چاي، به کاهش جذب مواد مغذي منجر ميشود. بنابراين درباره کودکان بهتر است علاوه بر تامين پروتيين کافي براي سلامت و رشد استخوان هايشان و رفع نياز به چربي و کلسيم بايد از شير و لبنيات نيز استفاده کنند و علاوه بر آن از منابع روي که براي رشدشان مفيد است، استفاده کنند. غلات سبوس دار، سبزي هاي برگ سبز تيره و زرد تيره منبع خوب روي هستند. از ديگر معايب رژيم گياه خواري، وجود مقادير زياد ويتامين C دراين رژيم است که مازاد ويتامين C به اسيد اگزاليک تبديل مي شود و خطر ابتلا به سنگ هاي اگزالاته کليوي را در اين گروه افزايش مي دهد. در پايان بايد يادآور شويم که براي حفظ سلامت کامل و همه جانبه، داشتن يک رژيم متعادل، متناسب و متنوع کليد طلايي موفقيت است.

1ـ ويتامين هاي B2 , B6 , B12 ، اسيد فوليك و عناصري مثل روي و آهن در منابع حيواني بيشتر و قابل جذب تر هستند.
2ـ وجود مهار كننده هاي جذب درمنابع گياهي مثل " فيتات " ( در غلات سبوس دار، انواع مغزها و دانه ها )، اگزالات ( در اسفناج ، ريواس، جعفري ، بادام زميني و انواع مغزها ) و سيترات ( در مركبات ) باعث كاهش جذب مواد مغذي مي شوند.
3ـ كمبود اسيد هاي آمينه ضروري در غذاهاي گياهي
4ـ مصرف زياد ويتامين C ( در اثر مصرف زياد ميوه و سبزي ) باعث مي شود كه مازاد ويتامين C به اسيد اگزاليك تبديل شود و خطر ابتلا به سنگ هاي اگزالاته در گياه خواران افزايش يابد.