زعفران، سرطان کبد را مهار ميکند. در درمان آلزايمر موثر است و در درمان اختلالات قاعدگي نيز نقش مهمي را ايفا ميکند.
زعفران، گياهي است چند ساله که داراي پياز است و علاوه بر استفاده در پخت و پز، داراي مصارف درماني بسياري نيز هست. اين پياز غلاف قهوه اي رنگي دارد و داراي ساقه و شش گلبرگ بنفش رنگ و 3 رشته کلاله قرمز رنگ است.
قسمت مورد استفاده گياه زعفران، کلاله نارنجي رنگ گل آن است.
زعفران ماده غذايي با ارزشي است که به مقدار کم از گياه زعفران به دست مي آيد در واقع از هر 100 تا 200 هزار گياه زعفران، حدود 5 کيلوگرم گل زعفران به دست ميآيد که وزن 5 کيلوگرم زعفران تازه بعد از خشک شدن به يک کيلوگرم ميرسد.
متخصصين طب گياهي نيز از ديرباز با خواص زعفران آشنا بوده و آن را براي درمان انواع بيماريها مانند خستگيهاي مفرط درد لثه، بيماريهاي قلبي، افسردگي، آسم، بيخوابي، سياه سرفه، درد شکم و سنگهاي کليه توصيه ميکردند.
مصرف زعفران باعث کاهش سطح کلسترول بد و نيز بهبود جريان خون در بدن ميشود. برخي از متخصصين طب گياهي بر اين باورند که استفاده از زعفران باعث تقويت حافظه ميشود.
مصرف زعفران براي افرادي که داراي اختلالات عصبي هستند و يا حافظه خود را از دست دادهاند توصيه ميشود.
علت عوارض پيش از قاعدگي و علايم افسردگي، تغييرات در فعاليت سروتونين است که زعفران روي ماده شيميايي سروتونين در مغز و نحوه فعاليت آن اثر ميگذارد
استفاده از زعفران در درمان بيماريهاي چشمي موثر است؛ زعفران از آن جا که حاوي خواص آنتياکسيداني فراواني است متخصصين طب گياهي آن را براي درمان ضعف بينايي توصيه ميکنند و با مصرف آن ماهيچه هاي چشم تقويت ميشود و مصرف منظم آن باعث بهبود بينايي حتي در سنين بالا نيز ميشود.
زعفران خون را تصفيه ميکند و خاصيت ضد التهابي دارد و براي تسکين دردهاي ناشي از آرتروز توصيه ميشود.
البته خانمهاي باردار فقط با نظر پزشک ميتوانند زعفران مصرف کنند و اگر قرار است کودکان نيز از اين گياه مصرف کنند در مورد مقدار مجاز آن با پزشک متخصص کودکان مشورت کنيد چرا که آنان بسيار حساس هستند.
زعفران، سرطان کبد را مهار ميکند
پژوهش تازهاي نشان ميدهد، زعفران با بهبود فرايند اپوپتوز، جلوگيري از تکثير بيرويه سلولها و اثر ضد التهابي که دارد، ميتواند آغاز سرطان کبد يا گسترش آنرا به شکل قابلتوجهي در موشها مهار کند.
سرطان سلولهاي کبدي يا HCC، پنجمين سرطان شايع جهان و سومين عامل مرگ در مبتلايان به سرطان به شمار ميرود. ابتلا به هپاتيت B، C و بيماري کبد چرب، در معرض سرطانزاهاي محيطي مانند DEN قرار گرفتن، مصرف بيرويه آهن و استفاده از مشروبات الکلي ميتواند زمينه ابتلاي فرد را به اين سرطان کشنده فراهم کند. تحقيق روي موشهاي آزمايشگاهي نشان ميدهد، عصاره زعفران به وضوح ميتواند نقش يک محافظ شيميايي قوي را در برابر اين عوامل بازي کند.
به گزارش ساينس ديلي، پژوهشي که توسط محققان دانشگاه امارات متحده عربي انجام شده نشان ميدهد زعفران که پيش از اين خاصيت آنتياکسيداني آن به اثبات رسيده، به خوبي ميتواند از کبد در برابر پيشرفت سرطان و عوامل سرطانزايي مانند دياتيلنيتروزآمين يا DEN که در تنباکو، وسائل آرايشي، بنزين و غذاهاي فراوري شده، وجود دارد، حافظت کند.
استفاده از زعفران در درمان بيماريهاي چشمي موثر است؛ زعفران از آن جا که حاوي خواص آنتياکسيدان فراواني است متخصصين طب گياهي آن را براي درمان ضعف بينايي توصيه ميکنند
اين پژوهشگران دو هفته پيش از القاي ماده سرطاني به موشها، رژيم حاوي زعفران آنها را با دوزهاي گوناگون 75، 150و 300 ميليگرم به ازاي هر کيلوگرم وزن بدن در روز آغاز کردند و آن را به مدت 22 هفته ادامه دادند.
نتايج نشان ميدهند گروهي از موشها که بالاترين دوز عصاره زعفران را دريافت کرده اند، کاملاً از ايجاد سلولهاي سرطاني در کبد مصون مانده اند. در گروههاي ديگر که درمان پيش از القا آغاز شده نيز کاهش پروتئينهايي که نشانه اوليه وجود سرطان هستند، به وضوح ديده ميشود و روند پيشرفت يا آغاز بيماري به مراتب کندتر شده است.
عمرو امين که سرپرستي اين تحقيق را به عهده داشته، ميگويد: «يافته هاي ما نشان ميدهند زعفران با کمک به اجراي فرايند اپوپتوز يا مرگ تنظيمشده سلولي، جلوگيري از تکثير بي رويه سلولها و اثر ضد التهابي اين نقش ضد سرطاني را بازي ميکند».
عصاره زعفران موثر در درمان آلزايمر
پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکي تهران طي تحقيقي براي نخستين بار تأثير مثبت عصاره گياه زعفران را در درمان آلزايمر اثبات کردند.
دکتر شاهين آخوندزاده، استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران و همکارانش در اين تحقيق، طي مطالعهاي 22 هفتهاي با بررسي 54 بيمار مبتلا به آلزايمر خفيف تا متوسط تأثير زعفران را بر روي بيماران مشاهده کردند.
در اين مطالعه افراد را به 2 گروه تقسيم کرديم و در شرايط يکسان به يک گروه از بيماران عصاره زعفران به صورت کپسول و گروه ديگر داروي Donepezil داده شد که نتيجه روند درمان در هر دو گروه يکسان بود.
زعفران خون را تصفيه ميکند و خاصيت ضد التهابي دارد و براي تسکين دردهاي ناشي از آرتروز توصيه ميشود
استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران با ارائه نتايج اين تحقيق در همايش بينالمللي «زعفران، داروي گياهي هزاره سوم» خاطرنشان کرد: نتيجه اين مطالعه نشان داد که عصاره زعفران ميتواند داروي بيماري آلزايمر باشد. وي با اشاره به اين که قدمت زعفران به قدمت تاريخ ايران است، اظهار کرد: 85 درصد زعفران دنيا در استان خراسان توليد ميشود و به همين نسبت 85 درصد تحقيقات دنيا در خصوص زعفران نيز در دانشگاههاي ما صورت گرفته است.
 

زعفران ؛ مفيد در درمان اختلالات قاعدگي
اصليترين و مهمترين ترکيبات زعفران همان ترکيبات زردرنگ، تلخ و معطري است که در درمان اختلالات قاعدگي و افسردگي موثر است.
يک بررسي علمي که توسط سحر کامران ساماني، مهندس علوم و صنايع غذايي و رقيه کامران ساماني، کارشناس تکنولوژي پرتوشناسي (راديولوژي) انجام شد، نشان داد مصرف صحيح زعفران که حاوي ترکيبات زردرنگ (مشتقات کروستين) است، ميتواند توليد سروتونين را در مغز کنترل و درمان اختلالات قاعدگي و افسردگي را در بر داشته باشد.
ترکيبات زردرنگ زعفران (مشتقات کروستين) به خوبي در آب محلول هستند؛ پيکروکروسين از جمله ترکيبات تلخ است و مهمترين ترکيب مواد معطر (اسانس) سافرانال است.
زعفران داراي خواص نيروبخش و قاعدهآور بوده به طوري که دم کرده زعفران و مصرف هر روز 2 تا 3 فنجان در 3 نوبت آثار مهمي در معالجه اختلالات قاعدگي دارد. زعفران، قاعدگي را تحريک کرده و درد کمر ناشي از اختلال قاعدگي را آرام ميکند.
اين پژوهش نشان ميدهد علت عوارض پيش از قاعدگي و علايم افسردگي، تغييرات در فعاليت سروتونين است که زعفران روي ماده شيميايي سروتونين در مغز و نحوه فعاليت آن اثر ميگذارد.
سروتونين نوعي انتقال دهنده عصبي است که نقش مهمي در خوابيدن، تعديل حالت و رفتار، اشتها و... دارد. اتصال سروتونين به برخي سلولهاي تحريک کننده، نشان دهنده علائم افسردگي است؛ به علاوه شرايط بيولوژيک و عوامل خاصي مانند توليدمثل، هورمونهاي ژنتيک، بارداري، زايمان و يائسگي در افسردگي تأثير دارند.
بررسي اين دو محقق بيانگر اين است که در فرآيند افسردگي در مغز با کمبود غلظت سروتونين روبه رو هستيم. افرادي که ميزان توليد سروتونين در مغز آنها پايين است، براي بهبود روحيه خود بيشتر به غذاي رنگين (زعفران) روي ميآورند که سروتونين را در مغز زياد ميکند، در نتيجه کاهش افسردگي را در پي خواهد داشت.
فرآوري: مريم مراديان نيري
بخش تغذيه و آشپزي تبيان