بدون تجویز پزشک و به محض چند سرفه، شربت ضد سرفه به کودک ندهید، زیرا علاوه بر این‌که در واکنش‌های دفاعی و طبیعی بدن اختلال ایجاد می‌شود، دادن شربت‌های ضد سرفه‌ای که حاوی مسکن‌هایی به همین منظور می‌باشند، به اطفال کوچک، ممکن است بر روی مراکز عصبی سرفه تأثیر منفی داشته باشند.

ریسه رفتن

گاهی شیرخواران و کودکان، به دنبال درد یا بی‌قراری، دچار ایست تنفسی شده و کبود می‌شوند و حتی ممکن است هوشیاری خود را از دست بدهند که به آن ریسه رفتن می‌گویند. به ندرت ممکن است تشنج نیز دیده شود. پس از گذشت چند ثانیه از بروز چنین مشکلی، دوباره تنفس شروع شده و رنگ طبیعی می‌شود.

لازم به ذکر است که دفعات بروز چنین مشکلی در کودکان متفاوت، متغیر است.

اکثراً بعد از سن 2 سالگی برخی از کودکان دچار چنین مشکلی می‌شوند و با افزایش سن کودک تا حدود 6-8 سالگی برطرف می‌شود.

علت ریسه

اغلب به دنبال ترس، ضربه و شرایط نگران‌کننده در کودک، علائم ریسه دیده شده و باعث می‌شود سیستم عصبی، به طور موقتی مهار شود و سیستم تنفسی و قلبی آهسته‌تر فعالیت کند، بنابراین تنفس حبس شده و تغییر رنگ صورت می‌گیرد. این یک عکس‌العمل اختیاری نیست و کودک برای دفاع از خود چنین کاری نمی‌کند. البته ممکن است این بیماری در سایر اعضای خانواده نیز دیده شود. اکثراً خانواده‌ها نگران می‌شوند که کودک‌شان در حال تشنج است و این نگرانی با مشورت پزشک و بیان شرح حال از بین می‌رود. گاه در برخی از موارد پزشک دستور نوار قلب و نوار مغز می‌دهد تا اطمینان حاصل کند که تشنج است یا ریسه. اگر ریسه به دلیل کمبود آهن باشد، پزشک به درمان می‌پردازد.

اقدامات لازم

چون کودک دچار تشنج نشده، بنابراین مشکل خودبه‌خود برطرف می‌شود.

فقط باید توجه داشت که کودک از شرایط بروز صدمه، درد یا استرس دور شده تا دفعات بروز آن کمتر شود. گاهی اگر پارچه سردی روی پیشانی قرار گیرد، حمله سریع‌تر تمام می‌شود. پس از برطرف شدن حمله نباید به کودک توجه بیشتری کرد، چون ممکن است این رفتار در وی تشدید شود.

اگر این علائم بیش از 1 دقیقه طول بکشد و یا همراه آن تشنج اتفاق افتاد، حتماً کودک را نزد پزشک ببرید و یا اورژانس را خبر کنید.

کبودی یا سیانوز

رنگ پوست کودکان، متأثر از چند عامل مختلف است. یکی از آن‌ها میزان اکسیژن موجود در خون است. اگر خون (هموگلوبین) به خوبی با اکسیژن ترکیب شود، رنگ پوست صورتی مایل به قرمز خواهد بود و اگر هموگلوبین اکسیژن را از دست بدهد و یا اصلاً نتواند با اکسیژن ترکیب شود، زنگ خون به آبی یا سیاه تغییر پیدا می‌کند. البته قضاوت در مورد این‌که رنگ کودک چه تغییری کرده، مشکل است، چون عواملی مثل نور محیط، رنگ‌دانه‌های پوستی (سبزه یا سفیدی یا سیاهی پوست) در آن دخالت دارند.

در هر صورت رنگ کبودی یا آبی پوست می‌تواند علامتی از ناتوانی بدن در اشباع کردن خون از اکسیژن باشد یا این‌که مصرف اکسیژن در بدن بیش از حد افزایش یافته باشد. اگر کودکانی پرخون باشند. مثلاً نوزادان تازه متولد شده ممکن است سریع‌تر کبودی خود را ظاهر کنند و اگر کم خون باشند دیرتر کبودی ظاهر می‌شود. رنگ و اندام برخی از کودکان در سرما کبود می‌شود چون رگ‌ها منقبض شده و میزان برداشت اکسیژن در اندام‌ها افزایش می‌یابد.

هنگامی که ته ناخن‌ها، صورت یا لب‌ها و زبان کبود است، به آن سیانوز مرکزی می‌گویند و علامت باید سریعاً برطرف شود. کبودی‌ای که به دنبال ورزش ایجاد می‌شود باید مورد توجه قرار گیرد.

علت کبودی

- بیماری‌های قلبی که منجر به مخلوط شدن خون وریدی (تیره) با خون شریانی (روشن) می‌شود.

- بیماری‌های ریوی که انتقال اکسیژن از دهان به راه‌های هوایی، سپس کیسه‌های هوایی دچار اشکال شده، مثل ورود جسم خارجی به ریه، آسم یا بیماری‌ای که اکسیژن نمی‌تواند از کیسه‌های هوایی به خون وارد شود.

- بیماری‌های عصبی و تشنج، عفونت شدید، شوک، خون‌ریزی مغزی، کاهش قند خون، افزایش غلظت خون.

اقدامات لازم

- اگر واقعاً بستر ناخن یا لب‌های کودک کبود است، اضطراب پیدا نکنید اما بلافاصله به پزشک مراجعه کنید تا علت کبودی را بررسی کند.

- اگر کبودی به همراه توقف تنفس است باید اقدامات احیا انجام گیرد.

- اگر علت کبودی معلوم شده، باید درمان بیماری طبق دستور پزشک پی‌گیری شود.

- بیماری‌های قلبی که منجر به کبودی می‌شوند، اکثراً تلاش تنفسی کمتری ایجاد می‌کنند و اغلب به عمل جراحی قلب نیاز دارند.

- در بیماری‌های تنفسی که باعث بروز کبودی شده‌اند، غالباً تلاش تنفسی شدیدتر است و به علت عدم کنترل و درمان آن ایجاد شده است. بنابراین طبق دستور پزشک درمان‌های مربوط به بیمار ریوی را دنبال کنید.

آسم

آسم (1) که شایع‌ترین بیماری ریوی مزمن کودکان است، عارضه ناراحت‌کننده‌ای است که موجب خس‌خس سینه و تنگی‌نفس گاه به گاه می‌شود. این بیماری اخیراً شایع‌تر شده و از هر 10 کودک یکی به آن مبتلاست. غالباً اولین حمله آسم در 4 یا 5 سالگی رخ می‌دهد. آسم اگر درمان نشود می‌تواند رشد کودک را کند سازد و امکان مرگ و میر نیز دارد.

علت

علت آسم معلوم نیست. بسیاری از کودکان مبتلا به آن، عوارض حساسیتی، هم‌چون رینیت حساسیتی (2) یا اگزمای آتوپیک (3) دارند.

اغلب سابقه آسم و دیگر اختلالات حساسیتی نیز در خانواده فرد وجود دارد. حمله آسم ممکن است در اثر عفونت‌های ویروسی، دود سیگار، یا مواد حساسیت‌زا، حیوانات خانگی (خصوصاً گربه)، مایت‌های خانگی (حشرات کوچکی که در فرش‌ها، بالش‌ها و پارچه‌ها و سایر جاهای گرمی که غبار ممکن است جمع شود زندگی می‌کنند. فضولات این حشرات میکروسکوپی ممکن است باعث بروز آلرژی یا شعله‌ورشدن علائم آسم شود)، یا غذا تحریک شود.

ورزش، خصوصاً در هوای سرد نیز ممکن است موجب حمله آسم شود. اضطراب ممکن است موجب حمله آسم شود یا آن را تشدید نماید.