کودک چاق، خصوصاً در فرهنگ ایرانی دوست‌داشتنی و زیبا تلقی می‌شود. مادران باردار با دیدن عکس کودکان چاق آرزو می‌کنند چنین کودکی داشته باشند.

حقیقت این است که خطرات زیادی سلامتی کودکان چاق را تهدید می‌کند. افزایش آمار چاقی در کودکان یکی از مشکلات بهداشتی دنیا شناخته شده است.

از سال 1986 تا کنون، آمار کودکان چاق دو برابر افزایش را نشان می‌دهد. بیشتر کودکانی که در سنین کم خصوصاً زیر 7 سال مبتلا به چاقی می‌شوند، در نوجوانی و بزرگ‌سالی افرادی چاق خواهند بود.

دلیل افزایش چشم‌گیر چاقی کودکان، غذا خوردن بیشتر نیست.

تحقیقات نشان داده است، میزان انرژی مصرفی کودکان طی 20 سال گذشته، تغییر چندانی نداشته و دلیل افزایش چاقی کودکان، تحرک کمتر آن‌هاست.

زندگی در خانه‌های آپارتمانی و کوچک، مجال دویدن و بازی کردن را از کودکان گرفته است. آن‌ها زمان فعالیت‌شان را پای تلویزیون یا کامپیوتر می‌گذرانند از این رو یا خیلی کم‌اشتها و کم‌خوراک می‌شوند، یا پرخور و چاق. تبلیغات تلویزیونی، در دسترس بودن شیرینی و تنقلات فراون و علاقه شدید به خوردن نوشیدنی‌های گازدار و پر‌کالری، دلایل مهمی برای چاقی کودکان است.

از عواقب چاقی دوران کودکی، افزایش آمار بیماری‌های دوران کودکی مرتبط با تغذیه است. فشار خون، چربی بالا، میزان قند خون بالاتر از حد نرمال همه از عوارض چاقی در سنین کم و ادامه این مشکلات تا سنین بالاتر است.

در 20 سال اخیر آمار کودکانی که به دلیل مشکلات ناشی از چاقی در بیمارستان‌ها بستری شده‌اند به صورتی بوده که آمار کودکان دیابتی بستری دو برابر، سنگ‌های صفراوی سه برابر و خفگی در حین خواب 5 برابر افزایش داشته است.

از عواقب دیگر، گوشه‌گیر شدن کودک است. او احساس می‌کند با دیگران فرق دارد و تصویر نادرستی از وضعیتش در ذهن دارد. کودکان دیگر نیز بعضاً او را در جمع‌شان راه نمی‌دهند که در نهایت مشکلات ویژه‌ای به دنبال خواهد داشت.

موارد زیر به بیان برخی از علائم مرضی آثار و عوامل مرتبط، عوامل سبب‌ساز و شیوه‌های درمان چاقی اشاره دارد.

علائم مرضی

وزن بدن بیش از 20 درصد معمول، چربی بیش از اندازه بدن، سستی نابهنجار. شخصیتی رشد نایافته، وابسته به مادر، خجالتی، ترسو، کم‌رو، بی‌دست و پا و بی‌احساس. اغلب کودکان چاق نسبت به سن خود بلند قد هستند، این مسأله مرض چاقی آنان را از مرض ترشحی غدد داخلی متمایز می‌سازد.

آثار و عوامل مرتبط

نوزادان چاق چه بسا در دوران کودکی و بزرگ‌سالی، افرادی چاق باشند. آنان منظری زشت و بد دارند. تأثیرات ثانوی چاقی، در زیان رساندن به عزت‌نفس در روابط همسالان و سازگاری اجتماعی و علاوه بر آن در به مخاطره انداختن سلامتی قابل توجه است. بلندقد بودن کودک چاق نسبت به سن خود، اساس هورمونی ندارد.

عوامل سبب‌ساز

هیچ علت منحصر به فردی ندارد. وجود گرایش‌های موروثی ممکن است در آن تأثیر داشته باشد. درصد کمی از چاقی، از اختلالات ترشحی ناشی می‌شود. ممکن است عاملی روانی - ژنتیک داشته باشد. سر باز زدن کودک از مراقبت‌های ویژه مادر نسبت به کنترل تغذیه بیش از حد بی‌تأثیر نبوده، به شکست کودک در تشخیص احساسات سالم از گرسنگی و سیری می‌انجامد. والدین چاق نیز ممکن است الگوی کودک قرار بگیرند.

جلوگیری از چاق شدن کودک

- اشتهای کودک را در نظر بگیریم؛ لازم نیست حتماً غذایش را تا آخر بخورد پس به اجبار به او چیزی نخورانیم.

- سعی کنیم خوراکی‌ها و شیرینی‌های پر کالری را برایش فراهم نکنیم.

- چربی غذای کودک باید در حد طبیعی، یعنی30 درصد کالری مصرفی یا کمتر باشد. او را به خوردن شیرینی‌ها و خوراکی‌های پر چربی عادت ندهیم.

- سبزیجات تازه و میوه‌ها را در اختیار او قرار دهیم و دقت کنیم که حداقلی را که نیاز دارد، مصرف کند.

- با او بازی کنیم، راه برویم و بدویم تا از بودن در کنار خانواده و فعالیت کردن لذت ببرد، هم‌چنین او را به شرکت در بازی‌های کودکانه و فعالیت‌های گروهی تشویق کنیم.

- و دیگر این‌که به عنوان جایزه، شکلات و شیرینی به او ندهیم.