با استفاده از نکته‌گویی‌های استاد غلامرضا حیدری ابهری

دین 1400 سال پیش جواب‌گوی نیازهای ما نیست، برای روزگار ما دیگر کهنه شده است و نمی‌تواند چراغ راهمان در عصر کنونی باشد...

سخنمان را با چند پرسش شروع می‌کنیم: زوایای داخلی یک مثلث چند درجه است؟ 1400 سال پیش چقدر بوده است؟ 1400 سال بعد چقدر است؟ از یک نقطه خارج یک خط، می‌توان چند خط عمود بر آن رسم کرد؟ 1400 سال قبل، از یک نقطه چند تا خط عمود می‌شد بر یک خط رسم کرد؟ 1400 سال بعد چطور؟ محیط هر دایره‌ای چقدر است؟ 1400 سال...

ما مسائلی داریم که هیچ‌وقت تغییر نمی‌کنند، چه آن زمان که مردم سوار اسب و شتر می‌شدند و چه اکنون‌که سوار ماشین و هواپیما می‌شوند. این‌طور نیست که با ظهور وسایل پیشرفته لازم باشد قوانین جهان نیز تغییر کند؛ درست مثل قواعد هندسه و مجموع زوایای داخلی یک مثلث که همیشه تاریخ 180 درجه بوده و خواهد بود. غیر از قوانین هندسه، مسائل دیگری هم هست که هیچ‌وقت تغییر نکرده است. برای مثال در قدیم گل زیبا بوده است، ادب داشتن، ستایش شده، علم و آگاهی ارزشمند بوده و مهربانی ارجمند. اکنون نیز همین‌طور است. در گذشته زمین جاذبه داشته، هوا اکسیژن، دریا ماهی، درخت سبزی و... اکنون نیز همین‌گونه است. زندگی دو جنبه دارد؛ جنبه‌های متغیر (تغییرکننده) و جنبه‌های ثابت. پاسخ شبهه مطرح شده وقتی روشن می‌شود که به جنبه‌های ثابت زندگی هم توجه کنیم.

باز هم مثال می‌زنیم: آیا در گذشته کسی حق داشت بدون اجازه سوار شتر همسایه شود؟! همان‌طور که اکنون کسی حق ندارد ماشین همسایه را بدون اجازه او بردارد؛ یعنی با این‌که شکل وسایل حمل‌ونقل عوض شده، اما یک قانون ثابت وجود دارد که به رسمیت شناختن حق مالکیت افراد است. اسلام نیز درباره همین مسائل تغییرناپذیر صحبت می‌کند و مثلاً احترام به مالکیت افراد، یک قانون اسلامی است و ما حتی حق نداریم یک نخ و سوزن دیگران را هم بدون اجازه آن‌ها برداریم. حق نداریم با لباس غصبی نماز بخوانیم و...

یکی دیگر از جنبه‌های ثابت زندگی بشر، نیاز آدم‌ها به زندگی اجتماعی و با هم بودن است که بخش گسترده‌ای از قوانین اسلام درباره همین جنبه‌های ثابت زندگی و برشمردن آداب آن است. اسلام از مردم می‌‌خواهد که در سختی‌ها یار و یاور هم باشند، هنگام بیماری به عیادت هم بروند، به پیران احترام بگذارند، همدیگر را آزار ندهند و...، این احکام همان‌طور که برای مکه و مدینه 1400 سال قبل لازم بود برای تهران و مسکو و نیویورک امروز نیز لازم است. آیا چون شکل شهرها و وسایل زندگی تغییر یافته این قوانین را باید کنار بگذاریم؟!

و خلاصه آن‌که بخش متغیر زندگی، همان تغییر شکل و ظاهر و کیفیت وسایل زندگی است مثل تغییر ابزارهای حمل‌ونقل و جنگ و...، اما بخش ثابت زندگی مربوط به فکر و روح زندگی است که علی‌رغم همه تغییرها دگرگون نمی‌شود مثل موضوع مالکیت، زندگی اجتماعی، ازدواج و...که احکام و فرهنگ اسلام مربوط به همین جنبه‌های ثابت و تغییرناپذیر است.

مجله آشنا، شماره 213، صفحه 24