تنفس در هوای آلوده، سیگار کشیدن و سایر سموم، می‌توانند به ریه‌ها آسیب برسانند و حتی باعث ایجاد بیماری‌ها و اختلالات گوناگونی شوند. حفظ سلامتی ریه‌ها برای سالم نگه داشتن دیگر اعضای بدن ضروری است.
بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت (WHO)، قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا منجر به مرگ 4.2 میلیون نفر در هر سال در سراسر جهان می‌شود. استعمال سیگار و دخانیات عامل مرگ یک نفر از هر 5 نفر در ایالات متحده است.
برخی از روش‌هایی که افراد می‌توانند برای تمیز کردن ریه‌های خود از آن استفاده کنند، را بررسی می‌کنیم.

آیا تمیز کردن ریه‌ها امکان‌پذیر است؟

سلامت ریه برای سلامت عمومی یک فرد بسیار حیاتی است. ریه از آن اندام‌هایی است که خودش، خودش را تمیز می‌کند و به محض متوقف شدن مواجهه با آلاینده‌ها، مثلاً هنگامی که فرد سیگار را ترک می‌کند، موجب التیام و بهبودی خودش می‌شود.
بعد از اینکه ریه‌ها در معرض آلودگی، مانند دود سیگار، قرار می‌گیرند، ممکن است فرد احساس کند سینه‌اش دچار پُری، احتقان و یا التهاب شده است. مخاط به منظور گرفتن میکروب‌ها و پاتوژن‌ها در ریه‌ها جمع می‌شوند، که این عامل در احساس سنگینی که فرد حس می‌کند، نقش دارد.
افراد ممکن است بتوانند از روش‌های خاصی برای پاک کردن ریه‌ها از مخاط و تحریک‌کننده‌ها به منظور تسکین احتقان سینه و سایر علائم ناراحت‌کننده استفاده کنند.
برخی از این روش‌ها همچنین ممکن است راه‌های هوایی را باز کرده، ظرفیت ریه‌ها را افزایش و التهاب را کاهش دهند، که می‌تواند به کاهش اثرات آلودگی و دود در ریه‌ها کمک کند.

راه‌های پاکسازی ریه‌ها

در ادامه، ما به تمرینات تنفسی و تغییراتی در سبک زندگی می‌پردازیم که می‌تواند به خارج کردن مخاط اضافی از ریه‌ها و بهبود تنفس کمک کند.

بخار درمانی کنید
بخار درمانی عبارت است از استنشاق بخار آب برای باز کردن راه‌های هوایی و کمک به ریه‌ها در تخلیه مخاط.
مبتلایان به بیماری‌های ریوی ممکن است متوجه شوند که در هوای سرد یا خشک علائمشان بدتر می‌شود. این نوع آب و هوا می‌تواند غشاهای مخاطی موجود در مجاری هوایی را خشک کرده و جریان خون را محدود کند. در مقابل، بخار، گرما و رطوبت را به هوا اضافه می‌کند و این می‌تواند باعث بهبود تنفس شود و به نرم شدن مخاط در مجاری هوایی و ریه‌ها کمک کند. استنشاق بخار آب باعث تسکین فوری می‌شود و به افراد کمک می‌کند تا راحت‌تر نفس بکشند.
یک مطالعه کوچک شامل 16 مرد مبتلا به بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) دریافت که استفاده از ماسک بخاردرمانی منجر به کاهش قابل توجهی در ضربان قلب و سرعت تنفس (نسبت به زمانی که از بخار در ماسک‌ها استفاده نشد) شد. با این حال، شرکت‌کنندگان بهبودهای ماندگاری را در عملکرد تنفسی خود گزارش نکردند؛ و این یعنی این روش درمانی می‌تواند یک راه‌حل مؤثر موقت باشد، اما محققان برای این که فواید بخاردرمانی برای سلامتی ریه را به‌طور کامل درک کنند، باید تحقیقات بیشتری انجام دهند.

از سرفه‌ی ارادی یا کنترل شده کمک بگیرید
سرفه کردن یک راه طبیعی برای خارج کردن سمومی از بدن است که در مخاط به دام افتاده‌اند. سرفه ارادی یا سرفه‌ی کنترل شده، مخاط اضافی در ریه‌ها را نرم و شل کرده و آن را از طریق مجاری هوایی به بیرون ارسال می‌کند.
پزشکان توصیه می‌کنند که افراد مبتلا به COPD این تمرین را برای کمک به پاکسازی ریه‌های خود انجام دهند.

افراد می‌توانند برای پاکسازی ریه‌هایشان از مخاط اضافی، از مراحل زیر پیروی کنند:
- بر روی یک صندلی بنشینید (مانند تصویر) به طوری که شانه‌هایتان شل و رها باشد و هر دو پایتان به صورت صاف روی زمین قرار بگیرد.
- بازوهایتان را روی شکمتان به صورت تا شده قرار دهید.
- به آرامی از طریق بینی نفستان را به داخل بکشید.
- سپس به آرامی در حالی که به سمت جلو خم شده‌اید و با بازوهایتان به شکمتان فشار وارد می‌کنید، نفستان را بیرون دهید.
- هنگام بازدم 2 یا 3 بار سرفه کنید و دهانتان را کمی باز نگه دارید.
- سپس به آرامی از طریق بینی هوا را به داخل بدنتان وارد کنید.
- در نهایت استراحت کنید و در صورت لزوم چند بار این کار را تکرار کنید.

مخاط را از ریه‌ها تخلیه کنید
درناژ وضعیتی یا همان تخلیه‌ی وضعیتی شامل دراز کشیدن در وضعیت‌های مختلف (مانند تصویر) به منظور استفاده از جاذبه برای خارج کردن مخاط از ریه‌ها است. این عمل ممکن است تنفس را بهبود بخشد و به درمان یا جلوگیری از عفونت‌های ریه کمک کند.
تکنیک‌های تخلیه وضعیتی بسته به موقعیت‌های مختلف، تفاوت‌هایی دارد:
پشت
. روی زمین یا تخت دراز بکشید.
. بالش‌هایی را در زیر باسن‌ و ران‌تان قرار دهید تا مطمئن شوید که قفسه‌ی سینه‌تان از باسنتان پایین‌تر قرار گرفته است.
. به آرامی از طریق بینی هوا را به داخل بدنتان وارد کرده و از طریق دهان خارج کنید. مدت زمان هر بازدم باید دو برابر مدت زمان دم طول بکشد، که به آن تنفس 1: 2 گفته می‌شود.
. این کار را چند دقیقه ادامه دهید.

پهلو
. به یک طرف دراز بکشید و سرتان را روی بازو یا بالش قرار دهید.
. بالش‌هایی را زیر باسن و ران‌تان قرار دهید.
. الگوی تنفس 1: 2 را تمرین کنید.
. این کار را چند دقیقه ادامه دهید.
. سپس آن را در طرف دیگرتان نیز تکرار کنید.

شکم
. تپه‌ای از بالش را روی زمین قرار دهید.
. با شکم روی بالش‌ها دراز بکشید. حواستان باشد که باسن‌تان بالاتر سینه‌تان قرار بگیرد.
. بازوهایتان را به منظور تکیه‌گاه زیر سرتان تا کنید.
. الگوی تنفس 1: 2 را تمرین کنید.
. این کار را چند دقیقه ادامه دهید.

به طور منظم ورزش کنید
ورزش منظم می‌تواند سلامت جسمی و روحی افراد را بهبود بخشد و خطر بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات از جمله سکته مغزی و بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.
ورزش عضلات را مجبور می‌کند تا سخت‌تر کار کنند و این باعث افزایش سرعت تنفس بدن می‌شود و در نتیجه اکسیژن بیشتری برای ماهیچه‌ها فراهم می‌شود. ورزش همچنین باعث بهبود گردش خون می‌شود که باعث کارآمدتر شدن بدن در از بین بردن دی‌اکسید کربن اضافی تولید شده در هنگام انجام ورزش می‌شود. بدن کم‌کم برای برآورده کردن نیازهای یک فعالیت ورزشی منظم شروع به سازگاری خواهد کرد. در واقع عضلات یاد می‌گیرند که از اکسیژن به صورت کارآمدتری استفاده کنند و دی اکسید کربن کمتری تولید کنند.
اگرچه ممکن است انجام ورزش برای افرادی که دچار بیماری‌های مزمن ریوی هستند، خیلی سخت باشد؛ اما این افراد هم می‌توانند از فواید ورزش منظم بهره‌مند شوند. افرادی که مبتلا به COPD، فیبروز کیستیک یا آسم هستند قبل از شروع برنامه جدید ورزشی باید با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنند.

چای سبز بنوشید
چای سبز حاوی آنتی‌اکسیدان‌های زیادی است که می‌تواند به کاهش التهاب در ریه‌ها کمک کند. این ترکیبات حتی ممکن است بافت ریه را از اثرات مضر استنشاق دود محافظت کنند.
اخیراً یک منبع تحقیقاتی معتبر از یک مطالعه که شامل بیش از 1000 فرد بزرگسال در کره بود، نشان داد افرادی که حداقل 2 فنجان چای سبز در روز می‌نوشند، نسبت به افرادی که اصلاً چای سبز نمی‌نوشند، عملکرد ریه‌ی بهتری دارند.

مواد غذایی ضدالتهاب را وارد برنامه‌ی غذایی‌تان کنید
التهاب راه‌های هوایی می‌تواند تنفس را دشوار کرده و باعث شود قفسه سینه سنگین و دچار احتقان شود. خوردن غذاهای ضدالتهاب می‌تواند التهاب را برای تسکین این علائم کاهش دهد.
غذاهایی که به مبارزه با التهاب کمک می‌کنند عبارت‌اند از:
- زردچوبه
- سبزیجات برگ سبز
- آلبالو و گیلاس
- بلوبری
- زیتون
- گردو
- لوبیاها
- عدس‌ها

فیزیوتراپی قفسه سینه را امتحان کنید
ضربه زدن کوبه‌ای به قفسه سینه یا فیزیوتراپی قفسه سینه یکی دیگر از راه‌های مؤثر برای از بین بردن مخاط اضافی از ریه‌ها است. بدین ترتیب که یک متخصص بهداشت و درمان یا متخصص ریه یک دستش را به حالت گود یا کاسه‌مانند (مانند تصویر) گرفته و به صورت ریتمیک به دیواره قفسه سینه ضربه می‌زند تا مخاط به دام افتاده در ریه‌ها جدا شوند.
ترکیب این روش با روش تخلیه‌ی وضعیتی که در بالا توضیحات آن آمده است، می‌تواند به پاکسازی مجاری هوایی از مخاط اضافی کمک کند.

آیا محصولاتی که در اینترنت تحت عنوان سم‌زدایی از ریه‌ها تبلیغ می‌شود واقعاً مؤثرند؟

با یک جستجوی سریع در اینترنت می‌توانید محصولات بی‌شماری را پیدا کنید که گفته می‌شود ریه‌های شما را در طی چند روز یا کمتر پاکسازی می‌کنند. انواع قرص‌ها، ویتامین‌ها، چای‌ها، روغن‌ها، اسپری‌های نمکی و ماسک‌ها تنها چند نوع از اقلام موجود در بازار هستند که به عنوان درمان‌هایی برای آسیب‌های ریه، مانند مواردی که ناشی از استعمال دخانیات است، به بازار عرضه می‌شوند. اما آیا این محصولات واقعاً مفیدند؟
وقتی صحبت از سلامت ریه می‌شود بهترین قانون کلی که باید رعایت شود این است که: به روش‌های سریع اعتماد نکنید.
اگرچه درمان‌های سم‌زدایی یک ایده عالی به نظر می‌رسند؛ اما متأسفانه بسیاری از ادعاهای مطرح شده توسط شرکت‌هایی که اقدام به فروش درمان‌های خطرناک و غیرقابل اطمینان می‌کنند، اغراق شده و حتی می‌توانند مضر باشند، خصوصاً محصولاتی که به صورت استنشاقی مصرف می‌شوند.
به نظر می‌رسد برخی از ترکیبات متداول در پاک‌کننده‌های مبتنی بر مکمل ممکن است نتایج مثبتی داشته باشند، مانند ویتامین D که در تقویت پاسخ‌های سیستم ایمنی بدن نقش مهمی دارد و به کاهش التهاب راه‌های هوایی کمک می‌کند؛ اما بیشتر این محصولات سم‌زدایی مورد تأیید FDA نبوده و از داده‌های علمی کافی برخوردار نیستند.