فراموشی از اختلالات رایج حافظه در افراد پیر و جوان است و اکثراً از مویز و عسل به عنوان موادی برای بهتر کردن حافظه نام می‌برند. ولی آیا این مواد در همه افراد سودمندند و باعث بهبود حافظه می‌شوند؟

بیماری آلزایمر نوعی اختلال مغزی مزمن پیش‌رونده و ناتوان کننده است که مشکل بزرگی برای سلامت جامعه محسوب می‌شود و بر روابط بین فردی و اجتماعی نیز اثر دارد. میزان بروز این اختلال به شکل هشداردهنده‌ای در حال افزایش در تمامی جهان است.

توصیه‌های کلی در رابطه با تغذیه که برای تمام بیماری‌ها، از جمله فراموشی خوب است:
* غذا خوردن تنها باید هنگامی صورت گیرد که معده و روده باریک از غذای قبلی خالی شده باشد و احساس گرسنگی به فرد روی دهد
* دست کشیدن از غذا پیش از احساس سیری کامل
* عدم مداومت بر مصرف یک نوع غذا
* پرهیز از فعالیت بدنی شدید یا حالات روانی شدید پس از خوردن غذا
* پرهیز از نوشیدن آب همراه یا بلافاصله پس از غذا

مصرف زیاد پیاز، خوردن نوع سیب ترش و کال، زیاده روی در مصرف گشنیز، باقلا، قارچ، لوبیا، سیر و کلم در کتب طب سنتی به عنوان عوامل ایجاد نسیان یاد شده است و پرهیز از آن‌ها برای بیماران مبتلا به آلزایمر توصیه می‌شود.

فراموشی در طب سنتی

یکی از اختلالات و مشکلات مربوط به مغز، نسیان (فراموشی) است. در قدیم حکما دو نوع حافظه در نظر می‌گرفتند: حافظه صورت‌ها و اشکالی که می‌بینیم (قوه خیال) و حافظه معانی (قوه حافظه که امروزه با عنوان حافظه شناخته می‌شود).
از علل شایع اختلال حافظه، افزایش سردی و تری یا سردی و خشکی است و اولین قدم در بهتر شدن، پرهیز و رعایت تدابیر مزاج مربوطه است؛ مثلاً فردی که از غذاهای رطوبتی استفاده می‌کند یا غذای خوب نمی‌خورد، بیداری زیاد، تشدد فکری، استفاده زیاد از موبایل و بازی‌های کامپیوتری دارد، صرفاً با مصرف عسل و مویز حافظه بهتری پیدا نمی‌کند.

فراموشی ناشی از سردی و تری
علت کم شدن حافظه معانی، معمولاً رطوبت زیاد است که در اکثر موارد از معده برمی‌آید.
امروزه اکثر افراد دچار ضعف هضم هستند، درنتیجه خوردن چند نوع غذا با هم، خوردن دوغ و آب با غذا، نجوییدن خوب غذا، مرتب نبودن زمان غذا خوردن و غیره، رطوبت زائد (به جای انرژی مفید) در بدن تولید می‌کند؛ درنتیجه انرژی لازم برای انجام کارهایش را ندارد، دچار کمبود ویتامین می‌شود و اختلال در حافظه به وجود می‌آید. این افراد باید از سردی و رطوبت دوری کنند و تا حدودی از گرمی‌جات استفاده کند.

مویز
مویز نوعی کشمش است که مزاج رو به گرمی دارد و مصرف آن به صورت ناشتا توصیه شده است (به طور متوسط هفت تا ده دانه)، چون در این حالت جذب بهتری دارد.
این ماده غذایی مفید می‌تواند به عنوان یک میان‌وعده مغذی در نظر گرفته شود. در احادیث و روایات متعددی هم به نقش مویز در تقویت حافظه و جلوگیری از فراموشی اشاره شده است. مویز سرشار از ویتامین‌هاست و می‌تواند از بروز بسیاری از بیماری‌ها از جمله آلزایمر پیشگیری کند. اگر می‌خواهید به داشتن حافظه قوی معروف باشید، مویز را فراموش نکنید.

عسل
این افراد بهتر است عسل را به صورت زیرزبانی استفاده کنند و آرام بمکند تا به مغز برسد.
مصرف یک قاشق مرباخوری عسل به صورت ناشتا برای تقویت حافظه توصیه می‌شود.

کندر
کندر با مزاج گرم و خشک برای بهبود حافظه در افراد با مزاج و مغز رطوبتی مفید است، البته باید در حد یک نخود یا عدس و یک تا دو بار در هفته به صورت جویدن مصرف شود. می‌توان کندر را با شکر مخلوط کرده و سپس جویده شود.
کندر ماده‌ای است که در مقادیر زیاد، سمی است و باید با احتیاط مصرف شود. مخصوصاً مصرف آن در فردی با مزاج گرم و خشک، باعث خشک‌تر شدن مغز و در نتیجه بدتر شدن اختلال حافظه می‌شود.

دیگر توصیه‌ها:
رطوبت مغز را می‌توان با تنقیه دماغ با عطسه کردن و یا چکاندن روغن‌های گرم مانند روغن سیاه‌دانه در بینی کاهش داد.

فراموشی ناشی از سردی و خشکی
حال اگر علت اختلال حافظه، افزایش خشکی و سردی باشد روش کار متفاوت می‌شود و بایستی جلوی عوامل سرد و خشک کننده گرفته شود و در مقابل از عوامل رطوبت بخش یا دارای مزاج گرم و تر استفاده شود، مانند چکاندن روغن بادام شیرین در بینی، مصرف آب گوشت قرمز و مرغ و گردن بره و بزغاله، حریره بادام، شیربرنجی که مزاجش گرم شده باشد با زعفران، نبات، عسل و یا مربای طبیعی سیب و به.
این افراد معمولاً احساس خشکی در مغز و ته حلق و حتی خشکی صدا دارند. ممکن است احساس خفگی، فشار و انقباض در گلو هم داشته باشند.
گاهی حس می‌کنند سر به سمت عقب کشیده می‌شود و عضلات پس سر دچار انقباض شده‌اند که روغن مالی این ناحیه می‌تواند مفید باشد.
خوردن خیسانده گل بنفشه و پنیرک در آب خنک برای گلو، حنجره و مغز باعث بهتر شدن علائم می‌شود. البته اگر مزاج این افراد سرد است، مصرف شیرین شده آن با نبات توصیه می‌شود.
همچنین این افراد می‌توانند گل ختمی را در آب گرم (آب جوشی که کمی خنک شده) بریزند و آب آن را جرعه‌جرعه استفاده کنند.

مضرها

* زیاده‌روی در مصرف آب سرد از مضرترین چیزها برای ایجاد فراموشی است.
* سالمندان از خوردن غذاهای سودا زا مانند عدس، بادمجان، گوشت گاو، گوشت خشک شده، غذاهای شور یا نمک‌سود و غذاهای بلغم‌زا مانند ماهی، هندوانه و خیار پرهیز کنند.
* مصرف زیاد پیاز، خوردن نوع سیب ترش و کال، زیاده روی در مصرف گشنیز، باقلا، قارچ، لوبیا، سیر و کلم در کتب طب سنتی به عنوان عوامل ایجاد نسیان یاد شده است و پرهیز از آن‌ها برای بیماران مبتلا به آلزایمر توصیه می‌شود.
* خوردن مغز سر گوسفند را جمعی از اطبا، از عوامل ایجادکننده فراموشی دانسته‌اند.
* انجام عمل حجامت اگر بدون در نظر گرفتن شرایط جسمانی بیمار، زمان و محل انجام آن صورت پذیرد موجب ضعف حافظه می‌شود.
* برخی مواد غذایی اگرچه ظاهراً مفید هستند و بارها مصرف آن‌ها توصیه می‌شود اما مصرف بیش از حد این مواد غذایی می‌تواند اثر مخرب بر حافظه داشته باشد. باید به میزان مصرف این مواد توجه داشته باشیم و از افراط در مصرفشان دوری کنیم. از جمله این مواد غذایی می‌توان به خرما اشاره کرد. خرما از جمله مواد غذایی است که تصور می‌شود هیچ ضرری ندارد و برخی افراد هر روز آن را مصرف می‌کنند اما باید این نکته را در نظر داشته باشید که مصرف افراطی خرما می‌تواند تأثیر منفی بر حافظه داشته باشد. این را هم به یاد داشته باشید که خرمای خشک تأثیر منفی کمتری بر حافظه دارد.
 

در آخر این که

فعالیت‌های مغزی را با کمک خواندن، حفظ کردن و به یادآوردن مطالب، افزایش دهید. این فعالیت‌ها به منزله «ورزش مغز» در نظر گرفته شده و از مواردی است که برای جلوگیری از نسیان مفید است.

پی نوشت:

زندگی آنلاین - دکتر میرغضنفری؛ پژوهشگر طب سنتی ایرانی ایسنا - دکتر هاله تاج‌الدینی؛ متخصص طب سنتی جام نیوز - دکتر قدیر محمدی، متخصص طب سنتی