چهارده درس زندگی از سیره عملی حضرت علی بن موسی الرضا (ع)

آراستن خود

ابوعباد گوید: امام رضا علیه‌السلام در تابستان بر روی بوریا و در زمستان بر روی نمد می‌نشستند. و آنچه می‌پوشیدند، از پارچه‌های زبر و درشت فراهم می‌آمد. فقط هنگامی که نزد مردم می‌رفتند، به خاطر ایشان خود را می‌آراستند. (1)

اسراف

روزی غلامان امام رضا علیه‌السلام میوه می‌خوردند. آن‌ها در حالی که هنوز یک میوه را به طور کامل نخوردند، آن را می‌انداختند. حضرت به آنان فرمودند: سبحان الله! اگر شما نیازی ندارید، انسان‌هایی هستند که به آن نیاز دارند. این میوه‌ها را به نیازمندان بدهید. (2)

نوعی از اسراف

در محضر امام رضا علیه‌السلام سخن از کسی به میان آمد که الاغی را به 13 دینار خریده بود و گویا با این مبلغ امکان تهیه حیوان پرقدرت‌تری متناسب با منظور خریدار وجود داشته است. لذا فرمودند: اینکه تو این را به این قیمت بخری. در حالی که می‌توانستی با آن مثلاً قاطری خریداری کنی. این کار خود نوعی از اسراف است. (3)

بوی خوش

صولی می‌گوید: چیزی از امام رضا علیه‌السلام به یاد ندارم، مگر اینکه او را می‌دیدم که با عود هندی روغنی بخور می‌کرد و پس از آن، گلاب و مشک استعمال می‌کرد. (4)

پس از نماز

فرمانده مأموران مأمون می‌گوید: امام رضا علیه‌السلام هنگامی که صبح می‌کرد، نماز را می‌خواند و پس از سلام، در جایگاه نماز می‌نشست و به تسبیح و حمد و تکبیر و تهلیل خداوند مشغول می‌شد و به پیامبر و آل او صلوات می‌فرستاد تا اینکه خورشید طلوع می‌کرد. (5)

تبسم

ابراهیم بن عباس گوید: هیچ‌گاه ندیدم امام رضا علیه‌السلام در حالت سرور و به هنگام خندیدن، قهقهه کرده و دهانش را به خنده باز کند، بلکه خنده‌اش به صورت تبسم و لبخند بوده است. (6)

تلاش برای معاش

احمد بن ابی‌نصر بزنطی می‌گوید: به امام رضا علیه‌السلام گفتم: کوفه به من نمی‌سازد و زندگی در آن توأم با مضیقه است. زندگی ما در بغداد بود، و از این باب روزی بر مردم گشاده بود. فرمودند: اگر می‌خواهی بیرون بروی، برو؛ چه اینکه امسال سال آشفته‌ای است و مردمان را چاره‌ای جز طلب روزی نیست، پس کوشش برای به دست آوردن امکانات معاش را وامگذار. (7)

حرمت غذا خوردن

یاسر، خادم امام رضا علیه‌السلام می‌گوید: آن بزرگوار به ما فرموده بودند: «اگر بالای سرتان ایستادم و شما به غذا خوردن مشغول بودید، برنخیزید تا غذایتان تمام شود». به همین جهت، بسیار اتفاق می‌افتاد که امام علیه‌السلام ما را صدا می‌کردند و در پاسخ ایشان، می‌گفتند به غذا خوردن مشغولند. و آن حضرت می‌فرمودند: بگذارید غذایشان تمام شود. (8)

خانه وسیع

معمر بن خلاد می‌گوید: امام ابوالحسن علی بن موسی الرضا علیه‌السلام خانه‌ای خرید، و به یکی از دوستان خود دستور داد که به آن خانه منتقل شود و فرمودند: خانه فعلی تو، تنگ و کوچک است. (9)

دعا برای امام زمان

از یونس بن عبدالرحمن نقل شده که: امام علی بن موسی الرضا علیه‌السلام ما را همواره به دعاء برای امام زمان «عج» امر می‌نمود. (10)

دعای قنوت

امام رضا علیه‌السلام در قنوت نمازهایش این دعا را قرائت می‌فرمودند:

«رب اغفر و ارحم و تجاوز عما تعلم آنک انت الاعز الأجل الاکرم».

بارالها! مرا ببخش و به من رحم کن و از خطاهایم آنچه را که می‌دانی. بگذر. همانا که تو عزیزتر و برتر و گرامی‌تر هستی. (11)

مسواک

امام رضا علیه‌السلام ظرف پوستی مخصوصی داشت که در آن پنج عدد مسواک بود و بر روی هر یک از آنها نام یکی از نمازهای پنج‌گانه نوشته شده بود، و هنگام هر نمازی، با مسواک مخصوص آن نماز مسواک می‌زد. (12)

مهلت بدهکار

محمد بن سلیمان می‌گوید: کسی از امام علی بن موسی الرضا علیه‌السلام چیزی پرسید و من شنیدم که گفت: فدایت شوم! خداوند بزرگ می‌فرماید: اگر بدهکار، گرفتار سختی و تنگدستی باشد، طلبکار باید منتظر بماند تا عسرت او رفع شود. اکنون به من بفرمایید که آیا این منتظر ماندن، اندازه‌ای دارد؟ امام علیه‌السلام فرمودند:

 آری، باید آنقدر منتظر بماند تا خبر او به امام برسد، و دین او را از سهمی که بدهکاران در بیت‌المال دارند، بدهد، به شرط آنکه آن شخص، مال را در راه معصیت مصرف نکرده باشد. (13)

نماز شب

رجاء بن ابی‌ضحاک می‌گوید: امام رضا علیه‌السلام در سفر و حضر، نماز شب، شفع، وتر و دو رکعت نافله صبح را ترک نمی‌کرد. (14)

(منبع: پنجاه و پنج درس زندگی از سیره عملی حضرت علی بن موسی الرضا (ع))

پی‌نوشت:

1. بحار الانوار، ج 49، ص 89

2. همان منبع، ص 102

3. اصول کافی، ج 6، ص 536

4. مکارم الاخلاق، ص 40

5. بحار الانوار، ج 49، ص 92

6. بحار الانوار، ج 49، ص 91

7. وسائل الشیعه، ج 12، ص 18

8. فروع کافی، ج 6، ص 298

9. وسائل الشیعه، ج 3، ص 559

10.بحار الانوار، ج 95، ص 33

11.بحار الانوار، ج 85، ص 200

12.مکارم الاخلاق، ص 50

13.وسایل الشیعه، ج 13، ص 49

14.بحار الانوار، ج 49، ص 94