در اکثر خانه ها جعبه کوچکي حاوي مواد و وسايل لازم براي درمان و کنترل دردها و جراحت هاي بدن وجود دارد اما آيا تاکنون به اين فکر بوده ايد که هنگام ايجاد يک دندان درد يا شکستن يک دندان يا سوختگي زبان ناشي از نوشيدن چاي داغ چه اقداماتي بايد انجام دهيد و به چه وسايلي نياز داريد.

جراحت ها و اورژانس هاي دهان و دندان در کودکان و بزرگسالان بسيار شايع اند. شما مي توانيد با تهيه کردن چند وسيله و ماده ساده از داروخانه، به راحتي يک «جعبه کمک هاي اوليه دهان و دندان» را فراهم کنيد.

با وجود اينکه اين جعبه کمک هاي اوليه نمي تواند جايگزين درمان اصلي و تخصصي شود، ولي مي تواند براي کنترل اورژانس هاي دهان و دندان جزيي و جلوگيري از پيشرفت آن تا دسترسي به دندانپزشک کارساز باشد.

براي جمع آوري و فراهم آوردن اين جعبه کمک هاي اوليه در قدم اول تهيه اين مواد از داروخانه پيشنهاد مي شود؛ نخ دندان، مسواک، باند استريل، گاز استريل، آسپيرين، سرم فيزيولوژي، پارافين (ترجيحاً موم دندانپزشکي)، دستکش يک بار مصرف، يک محلول دهانشويه اکسيژنه و محلول Colgate Orabase Sothe-N-Seal. وجود وسايلي چون پنس و آينه يک بار مصرف دندانپزشکي در اين جعبه نيز در خيلي موارد کمک کننده و مفيد است. در ادامه به شايع ترين اورژانس هاي دندانپزشکي و روش درمان و کنترل موقتي آنها در خانه مي پردازم.

دندان درد

چنانچه دندان شما فقط به غذاهاي سرد يا داغ يا شيرين حساس است، با آب ولرم دهان تان را بشوييد و با نخ دندان مواد غذايي بين دندان ها را پاک کنيد و به آرامي دهان تان را با آب ولرم مسواک بزنيد و در اولين فرصت براي ترميم (پر کردن) دندان تان به دندانپزشک مراجعه کنيد.

اما اگر درد شما شديد است يا همراه با تورم است، يک کيسه حاوي يخ (کمپرس سرد) را به مدت ۲۰ دقيقه روي گونه خود قرار دهيد و بعد از۲۰ دقيقه آن را برداريد. اين کار را متناوباً تا رسيدن به دندانپزشک تکرار کنيد. از گرما دادن موضع بپرهيزيد. يک يا دو عدد آسپيرين بخوريد. اگر نيمه شب است و به استراحت نياز داريد، هنگام خواب سعي کنيد سر شما بالاتر از بقيه بدن تان قرار گيرد و ترجيحاً روي مبل يا صندلي به حالت نيمه نشسته بخوابيد. قطعاً نيازي به يادآوري نيست که در اولين فرصت به دندانپزشک مراجعه خواهيد کرد،

فرو رفتن جسم خارجي در بين دندان ها

اگر جسم خارجي قابل رويت است، آن را با پنس دندانپزشکي بيرون بياوريد ولي اگر قادر به ديدن آن نيستيد، سعي کنيد آن را با نخ دندان بيرون بياوريد. پس از بيرون آوردن جسم خارجي حتماً آب را به شدت در دهان تان قرقره کنيد تا باقيمانده اجسام خارج شوند. سعي نکنيد جسم خارجي را با جسم نوک تيز بيرون بياوريد. اگر عمق فرورفتگي جسم زياد است و نمي توانيد آن را خارج کنيد، به دندانپزشک مراجعه کنيد.

زخم هاي سطحي دهان ناشي از تحريکات فيزيکي و شيميايي

اين زخم هاي سطحي در سطح داخلي گونه، لثه و زبان به وجود مي آيند. ممکن است بر اثر گاز گرفتن گونه، مسواک زدن شديد، خوردن غذاهاي داغ يا تحريکات ناشي از براکت هاي ارتودنسي ايجاد شوند. يک محلول دهانشويه اکسيژنه با حباب هايي که ايجاد مي کند، باعث تميز کردن زخم از خرده هاي مواد غذايي مي شود. محلولColgate Orabase Sothe-N-Seal نيز با پوشاندن سطح زخم باعث التيام و کاهش درد زخم مي شود.

بيرون افتادن دندان از دهان

اين اورژانس در کودکان بسيار شايع است. در صورت امکان دندان بيرون افتاده را پيدا کنيد. آن را با سرم فيزيولوژي بشوييد و آن را در يک ليوان شير يا سرم فيزيولوژي يا بزاق خود بيمار قرار داده و سريعاً به دندانپزشک مراجعه کنيد. به هيچ عنوان سعي در تميز کردن و لمس کردن ريشه دندان نکنيد و آن را از ناحيه تاج دندان بگيريد. يک قطعه گاز استريل روي محل دندان در دهان قرار دهيد و به مدت ۵ دقيقه فشار دهيد تا خونريزي کاهش يابد. در بسياري از موارد دندانپزشک با شست وشوي مناسب محل، دندان را دوباره در محلش مي کارد و در طولاني مدت دندان قابل نگهداري است. نکته طلايي براي نجات دادن جان اين دندان، زمان است. اگر شما بتوانيد کودک تان را در کمتر از ۳۰ دقيقه به يک کلينيک دندانپزشکي برسانيد، احتمال اينکه بتوان درمان موفقيت آميزي براي اين دندان انجام داد، بيش از ۹۰ درصد خواهد بود.

شکستن دندان

سريعاً محل دندان مورد نظر را با سرم فيزيولوژي بشوييد. يک کيسه حاوي يخ را روي موضع قرار دهيد. اگر دندان داراي يک لبه تيز شده است که باعث آزار گونه و زبان مي شود، با پارافين يا در صورت امکان موم دندانپزشکي لبه تيز را بپوشانيد و به دندانپزشک مراجعه کنيد.

گاز گرفتن زبان يا گونه

يک گاز استريل را براي کنترل خونريزي به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقيقه با فشار نگه داريد. پس از قطع کامل خونريزي و ايجاد لخته، محل زخم را با سرم فيزيولوژي بشوييد. اگر خونريزي کنترل نشد، يک گاز استريل را با سرم خيسانده و در محل براي مدت ۳۰ دقيقه نگه داريد.

دکتر فاطمه ديباجي فروشاني

جراح، دندانپزشک