هنگام وقوع حادثه دانستن کمک هاي اوليه و توانايي انجام آن بدون دست پاچگي مي تواند جان افراد را نجات دهد ولي حتي اگر کمک هاي اوليه نمي دانيد با به کار بستن چند نکته اصلي مي توانيد در ثانيه هاي اول مفيد واقع شويد.

به محض برخورد با کسي که مجروح شده، يا به زمين افتاده، خود را به مجروح رسانده و ديگران را نيز از مجروح شدن فرد مطلع کنيد و کمک بخواهيد. در اولين فر صت فرد را به مراکز پزشکي برسانيد يا اورژانس را خبر کنيد. تا رسيدن کمک مراحل زير ا انجام دهيد:

1- بررسي تنفس

مطمئن شويد شخص مجروح مي تواند نفس بکشد. اگر چيزي مانند لخته خون، دندان مصنوعي، گل و لاي، مواد غذايي و ماسک پارچه اي جلوي نفس کشيدن او را گرفته سريعاً آنر ا از دهانش خارج و دور کنيد. اگر مصدوم پس از باز کردن راه هوايي، باز هم نفس نکشيد، شخص به تنفس مصنوعي دهان به دهان احتياج دارد بنابراين شروع به انجام تنفس مصنوعي کنيد.

2- کنترل خونريزي

در صورت وجود خون ريزي مصدوم را روي زمين بخوابانيد. با يک پارچه تميز روي محل خون ريزي با فشار دهيد. اگر محل خون ريزي در گردن يا اطراف دهان است، مطمئن شويد فشار روي محل خون ريزي تنفس را مختل نمي کند. به عنوان مثال براي جلوگيري از خون ريزي طوري گردن فرد را فشار ندهيد که باعث خفگي اش شويد.

3- بررسي هوشياري

اگر فرد هوشياري کامل ندارد، يا روي زمين دراز کشيده، در دهانش آب نريزيد زيرا موجب خفگي مصدوم مي شود. سعي کنيد مجروح را به پهلو بخوابانيد تا ترشحات و مايعات دهان وي به مجراي هوايي راه پيدا نکند.

4- ضربه به سر

ضربه به سر، به خصوص همراه با خونريزي گوش، سبب کاهش هوشياري مي شود. فرد جهت را تشخيص نمي دهد و هر لحظه احتمال سقوط وي وجود دارد. به فرد کمک کنيد تا بنشيند و تا مطمئن نشديد جاي امني نشسته است، او را رها نکنيد.

5- حمل مجروح

بهترين راه حمل مجروح اگر به گردن و کمرش آسيبي وارد نشده باشد، گذاشتن وي روي پتو يا يک پارچه بزرگ و حمل او با گرفتن گوشه هاي پارچه است. احتمالاً پيدا کردن برانکار يا پتو در محل حادثه سخت است، پس در صورت امکان فرد را بغل کنيد ولي حمل مجروح در حالي که دست و پاي فرد از دو طرف توسط مردم کشيده مي شود، مي تواند صدمات شديد به نخاع فرد وارد کند.

6- آسيب هاي چشمي

پوست پلک هاي ما خيلي نازک است و به دنبال هر ضربه اي که به آن وارد شود، عروق وريديز زير پلک پاره شده و خون به بافت اطراف مي رود و موجب کبودي اطراف چشم مي شود. وقتي کبودي اتفاق افتاد، کاري نمي شود کرد و فقط بايد صبر کرد تا به مرور زمان خون جذب شده و کبودي از بين برود. کمک هايي که مي توانيد بلافاصله پس از ضربه انجام دهيد:

* روي منطقه ضرب ديده را با گذاشتن کمپرس سرد (قطعات يخ يا غيره)، سرد کنيد تا عروق منطقه تنگ شوند و خون ريزي قطع شود.

* حتماً بينايي چشم را بررسي کنيد. اگر در مقايسه با چشم سالم مشکل داشت، به پزشک مراجعه کنيد.

* اگر علاوه بر ضربه به چشم، جسمي وارد چشم يا پشت پلک شده است، با باز و بسته کردن پلک در آب سعي کنيد آن را درآوريد.

7- درد و تورم

بعضي اوقات اتفاقاتي رخ مي دهد که نيازمند اقدامات احيا و کمک فوري نيست ولي به خاطر درد و تورم ناحيه آسيب ديده، با خود مي گوييم کاش مي توانستم کار مفيدي انجام دهم. يکي از اين موارد وقتي است که افراد دچار ضربه مي شوند و مثلاً دست يا پاهاي شان بعد از افتادن، کبود و متورم مي شود. اگر آسيب ديدگي دست باشد، با آويران کردن آن، ورم و کبودي کاهش مي يابد. اگر هم پاي او دچار آسيب شده او را بنشانيد و ناحيه آسيب ديده را بلند کرده و چند بالش زير پا بگذاريد. سپس به سرعت با کمپرس سرد منطقه آسيب ديده، درد و تورم را کاهش دهيد.

براي کمپرس سرد مي تواني چند تکه يخ را داخل کيسه اي بريزيد و يا حوله يا پارچه اي را در آب سرد فرو ببريد و هر چند دقيقه آن را عوض کنيد. يادتان باشد به ناحيه آسيب ديده فشار وارد نياوريد به مدت 30 دقيقه کمپرس سرد را روي محل بگذاريد. با اين کار از سرعت جريان خون به ناحيه آسيب ديده کاسته شده و درد و ورم کم مي شود.

8- سوختگي با آتش

به هنگام آتش سوزي اولين چيزي که از اهميت ويژه اي برخوردار است، حفظ آرامش است سپس اقدامات زير را انجام دهيد:

* حذف عامل سوختگي: با آب سرد آتش را خفه کنيد. لباس هاي مستعد آتش سوزي را درآورديد. از دويدن شخص در حال سوختن جلوگير کنيد.

* بيمار را روي سطحي از بدن که سوختگي وجود ندارد يا کم ترين سطح سوختگي را دارد، بخوابانيد.

* هرگز لباس هاي چسبيده به محل زخم را جدا نکنيد.

* توسط آب خنک و تميز محل سوختگي را شستشو دهيد.

* محل زخم را با گاز استريل پانسمان کنيد.

* در صورت وخامت سوختگي مصدوم را به اولين مرکز درماني منتقل کنيد.

* در سوختگي با قير بلافاصله منطقه را با آب سرد خنک کنيد. قير را هرگز برنداريد.

9- سوختگي با مواد شيميايي

اين نوع سوختگي از جدي ترين نوع سوختگي ها است که در سطح کم و عمق زيادتري بردن را دچار سوختگي مي کند. اقدامات زير مي تواند به شما در کاهش علايم و درد کمک کند:

* حذف عامل سوختگي: لباس هاي آلوده را درآورده و محل را با آب فراوان شستشو دهيد.

* درمان سوختگي: درمان اين نوع سوختگي عبارت است از شستشوي ناحيه با آب فراون حداقل به مدت 20 تا 30 دقيقه و سپس اقدامات درماني که همانند سوختگي با حرارت انجام مي شود.

*انتقال مصدوم: مصدوم را در صورت امکان به اولين مرکز درماني منتقل کنيد.

تذکر: در صورت سوختگي چشم با مواد اسيدي و قليايي شستن چشم ها با حجم زياد و جريان آرام آب روي چشم بسيار مهم است. مي توانيد چشم مصدوم را زير جريان آرام شير آب بگيريد و يا آنيکه سر مصدوم را در يک ظرف آب فرو برده و از او بخواهيد که چشم هايش را باز و بسته کند. اين کار در مورد سوختگي با مواد قليايي (آهک، بيکربنات سديم و پتاسيم) به مدت حداقل 20 دقيقه و در سوختگي با مواد اسيدي (جوهر نمک، اسيدسولفوريک)به مدت 5 تا 10 دقيقه لازم و ضروري است. اگر چشم ها در اثر درد شديد بسته شده بود، با ملايمت ولي قاطعانه چشم ها را باز کرده و آن را شستشو دهيد، سپس آنها را با يک بانداژ به صورت شل بسته و مصدوم را به مرکز درمان انتقال دهيد.

* چنانچه در تماس اتفاقي با گاز اشک آور قرار گرفتيد توجه داشته باشيد: گاز مذکور در اثر حرارت آتش، اکسيده و بي اثر مي شوند بنابراين روشن کردن فندک يا يک کاغذ آتش گرفته سبب مي شود که اثر اين گازها روي شما کمتر شود.

- اين گازها سنگين تر از هوا هستند و بيشتر نزديک به زمين قرار مي گيرند. بنابراين ايستادن بهتر از نشستن و خوابيدن روي زمين است. سعي کنيد به سطوح بالاتر مانند بالاي ساختمان، ديوار يا تپه برويد.

- استفاده از يک دستمال آغشته به سرکه سيب يا آب ليمو جلوي دهان و بيني هم تاحدودي مؤثر است.

- هيچ گاه لباس خود را روي سرتان نکشيد. اين گازها در لباس شما مانده و اثر بيشتري روي چشم ها و پوست صورت شما خواهند گذاشت.

- اگر لنز چشمي داريد، آن را خارج کنيد.

- آگاهانه و مکرر پلک بزنيد تا اشک چشم مواد شيميايي را زودتر از چشم شما بزدايد.

- از مالش چشم و پوست جداً خودداري کنيد.

- پوست و چشم را با مقدار زيادي آب سرد و بدون استفاده از مواد شوينده و تميز کننده بشوييد.

- هر قسمت بدن را جداگانه بشوييد و مراقب باشيد که آب از اندام آلوده به قسمت هاي ديگر بدن جاري نشود و سپس دوش بگيريد اما در وان حمام نخوابيد.

- از آب داغ استفاده نکنيد . آب داغ موجب باز شدن منافذ پوست و بيشتر شدن اثر اين مواد بر پوست مي شود.

- از کرم هاي روغني و ضدآفتاب براي تسکين استفاده نکنيد چون سبب بيشتر شدن اثر اين مواد بر پوست مي شوند.

- شستشوي پوست تحريک شده با شير هم مؤثر گزارش شده است.

- در موارد تحريک گلو و حلق مي توانيد از شربت معده آلومينيوم ام.جي استفاده کنيد. مقداري شربت را با آب مخلوط کرده و با آن قرقره کنيد و يا شربت را کمي در دهان نگاه داشته و سپس فرو دهيد.

نويسنده: مريم منصوري منبع: روزنامه سلامت - شماره 225