پس از اطمينان از امنيت کامل محل استقرار خود و مصدوم يا بيمار بايد به ارزيابي اوليه همه گونه علايم حياتي و هر عاملي که حيات مصدوم را در معرض خطر قرار دهد، بپردازد. در اين ارزيابي سوال مهم اين است که آيا مصدوم بيهوش است و يا موارد تهديد کننده حيات وجود دارد؟ در اين مورد بلافاصله اقدامات لازم جهت رفع خطر را انجام دهيد. هر فرد بيهوش بايد در معرض خطر تلقي شود زيرا راه هوايي وي ممکن است بسته شده و به توقف وي بيانجامد.

بررسي سطح هوشياري مريض

ابتدا هوشياري مريض را بررسي کنيد، سعي کنيد براي پيدا کردن او فقط شانه‌هايش را تکان دهيد و مراقبت کنيد تا سر و گردن او تکان نخورد (چون ممکن است شکستگي گردن در بين باشد.)

باز کردن مجاري هوايي (Air way)

سعي کنيد مجاري هوايي را باز کنيد. به عقب افتادن زبان و قرار گرفتن آن در برابر گلو شايعترين علت انسداد و راه هوايي در مصدومين بيهوش است. اجسام خارجي و آسيب به مجاري هوايي نيز مي‌توانند باعث انسداد راه هوايي شوند.

علايم انسداد راه هوايي: در صورت انسداد کامل هواي تنفسي به گوش نمي‌رسد و صورت و لبها کبود است و در انسداد ناقص راه هوايي صداي غلغل ، خرخر به گوش مي‌رسد. و ورود و خروج هوا به ريه خوب انجام نمي‌گيرد.

تنفس را بررسي کنيد: (Breething)

اگر راه هوايي مصدوم باز بود، تنفس او را چک کنيد که آيا تنفسي دارد يا نه؟ پس از باز نمودن راه هوايي با مانور سر عقب و چانه بالا ، سر خود را نزديک دهان مصدوم آورده سعي کنيد با گوشتان صداي تنفس را بشنويد. با لاله گوش حرکت صدا را در مقابل دهان و بيني مصدوم حس کنيد و با چشمهايتان حرکت قفسه سينه وي را ببينيد. اگر تنفس دارد و بيهوش است او را در وضعيت بهبود قرار دهيد (يعني به پهلو ، طوريکه پاي بالايش به سمت جلو و دست زيرش به سمت عقب برود.) تا ترشحات طبيعي دهان (يا استفراغ) وي وارد ريه‌ها نشود. و اگر تنفس ندارد و تنفس به او بدهيد.

گردش خون بيمار را بررسي کنيد:

نبض گردني يا نبض کاروتيد بيمار را براي اطمينان از وجود گردش خون و عملکرد طبيعي قلب چک کنيد.

بررسي وجود خونريزي

وجود خونريزيهاي شديد سبب از دست رفتن خون و نرسيدن خون به اندامهاي حياتي مانند مغز و کليه و سرانجام پديدار شدن شوک مي‌شود.

پس از کنترل A.B.C بيمار و پس از اطمينان از اينکه راه هوايي باز است (A) بيمار به خوبي نفس مي‌کشد (B) و جريان خون به خوبي در رگها جاري است (C)(يعني بيمار نبض دارد)، که ارزيابي اوليه نام دارد. در مرحله بعدي ارزيابي کيفيت علايم حياتي بيمار را بررسي مي‌کنيم. علايم حياتي عبارتند از نبض ، تنفس ، وضعيت پوست ، سطح هوشياري و فشار خون.

معاينه مصدوم

معاينه باليني مصدوم بايد پس از بررسي و اطمينان از طبيعي بودن علائم حياتي بيمار انجام شود که براي معاينه هميشه از سر به سمت پايين معاينه مي‌کنيم.

دهان

تنفس را چک کنيد. به عمق ، ميزان و ماهيت آن (اينکه تنفس آسان است يا مشکل و صدادار يا آرام است) توجه کنيد. به بو توجه کنيد. سريعا داخل دهان را بگرديد تا مطمئن شويد چيزهايي مثل استفراغ ، خون ، غذا ، دندان مصنوعي و غيره که باعث بند آمدن نفس بيمار مي‌شوند، در دهان وجود ندارد. لبها را چک کنيد و ببينيد آيا سوخته يا بيرنگ هستند يا نه که احتمالا علامت مسموميت هستند. پشت لبها را نگاه کنيد و دقت کنيد که آيا کبودي وجود دارد چون کبودي لبها نشانه خفگي است. دندانها را آزمايش کنيد. اطمينان يابيد که دندان لقي به گلوي بيمار نيفتاده باشد. مطمئن شويد که دندانهاي مصنوعي محکم به لثه چسبيده‌اند. در غير اينصورت دندانها را خارج کنيد.

جمجمه

با ملايمت سر را از زمين بلند کنيد، به دنبال خونريزي ، ورم يا برآمدگي ، فرورفتگي بگرديد. اينها ممکن است نشانه شکستگي در جمجمه باشند.

گردن و ستون فقرات

يقه را شل کنيد. انگشتان خود را روي ستون فقرات قرار دهيد و از بالاي گردن تا به پايين تا آنجا که دستتان مي‌رسد انگشتان خود را با ملايمت در فرورفتگي پشت قرار دهيد و بدون آنکه باعث حرکت مصدوم شويد يا لباسش را درآوريد از روي لباس تا آنجا که ممکن است بالا و پايين پشت را بگرديد تا اطمينان حاصل کنيد که در رفتگي و يا شکستگي روي ستون فقرات وجود دارد يا خير؟ به وجود يا عدم وجود بي‌نظمي در ستون فقرات دقت کنيد. چون بي‌نظمي در ستون فقرات احتمالا نشانه شکستگي است. مصدومي را که احتمال مي‌دهيد آسيب مهره‌هاي گردني يا کمري داشته باشد، تکان ندهيد بخصوص اگر بيهوش باشد. براي معاينه از هر دو دست استفاده نماييد، به صورتي که بتوانيد دو سمت بدن را با هم مقايسه کنيد.

بيني و گوشها

بايد از نظر اشياء خارجي چک شوند. در بيني و گوشها بدنبال نشانه‌هايي از خون و يا مايع شفاف نخاعي يا مخلوط هردو باشيد که احتمال دارد بيانگر شکستگي در جمجمه باشند. در گوش مصدوم صحبت کنيد تا شنوايي او را بسنجيد.

صورت

به رنگ صورت دقت کنيد، ممکن است رنگ پريده يا برافروخته باشد، و حتي ممکن است در صورت اشکال در تنفس کبود باشد. در همان حال به حرارت صورت توجه کنيد. ببينيد که به طور غيرعادي سرد است يا گرم. به حالت پوست توجه کنيد که خشک ، مرطوب يا عرق کرده است يا خير؟