هر کس در زندگي بارها دست به انتخاب ميزند. چرا که انتخاب يکي از مهمترين فعاليتهاي انسان است. انسان با انتخابهاي خود مسير زندگياش را تعيين ميکند...

انسان آزاد آفريده شده است و به وي اين اختيار داده شده است که در بسياري از موارد آنچه را که مناسب ميداند برگزيند.لحظات انتخاب، لحظاتي حساس هستند. چرا که با تصميم گيري درباره روشيا پديدهاي خاص، فرد سرنوشت خود را رقم ميزند. انتخاب در زندگي از اهميت بالايي برخوردار است. با انتخاب درست ميتوان از منابع (مادي، مالي، انساني و اطلاعاتي) به شيوهاي مناسب بهره برداري کرده و از اتلاف اين منابع جلوگيري کرد. انتخابي که مبتني بر اطلاعات و بينش باشد ميتواند به تصميم گيرنده در جلوگيري از ضايع شدن منابع کمک کند. از طرف ديگر به خاطر آن فرد تصميم گيرنده، بايد نسبت به انتخاب خود پاسخگو باشد، بنابراين انتخاب صحيح ميتواند به امور پاسخگو بودن و مسئوليت پذيري کمک کند.

عده اي هم بر اين باورند که ميتوان در کنار کسب مهارت هاي شغلي و حرفهاي، به يادگيري موضوعات مورد علاقه پرداخت. به عنوان مثال ممکن است فردي به حرفه تراشکاري اشتغال داشته باشد و در همان حال کتابهاي مربوط به مواد و ترکيبات آن را مطالعه کند يا حتي به مطالعه منابعي در زمينه روان شناسي بپردازد.

در دوره متوسطه يک بار دانش آموزان انتخاب رشته تحصيلي را تجربه ميکنند. در واقع اين انتخاب يکي از سرنوشت سازترين انتخابهاي دانش آموزان است. با اين کار آنان در راهي قدم ميگذارند که زمينه دانش و توانايي آنان را تعيين ميکند.

انتخاب رشته تحصيلي اهميت فراواني دارد زيرا انتخاب نادرست رشته تحصيلي سبب افت علمي کشور، تضييع منابع اقتصادي و انساني، بي تفاوتي و بي انگيزه شدن دانشجو نسبت به مسائل اجتماعي و ايجاد اختلالات رواني در زندگي فردي و اجتماعي دانشجو ميگردد.

عوامل متعددي بر انتخاب رشته دانشگاهي تاثير ميگذارند. بعضي از اين عوامل به فرد و برخي ديگر به جامعه برميگردند که برخي از مهمترين عوامل موثر در انتخاب رشته تحصيلي و دانشگاه محل تحصيل به شرح زير است.

داوطلبان دانشگاه ها بهتر است قبل از هر چيز زمينه علايق خود را شناسايي کنند و هنگام انتخاب رشته به آن توجه داشته باشند.

در صورتي علاقه به رشته ميتواند افراد را در انتخاب رشته صحيح ياري کند که از رشته هاي تحصيلي و مراکز آموزشي آگاهي داشته باشد. شناخت و آگاهي داشتن از رشته تحصيلي سبب ايجاد انگيزه در فرد ميشود. بعضي افراد نسبت به رشته ها و دانشگاه هايي ابراز علاقه ميکنند، ولي وقتي مشغول به تحصيل ميشوند، احساس ميکنند که در انتخاب خود دچار اشتباه شده اند. دليل اين امر نداشتن اطلاع و آگاهي مناسب از رشته هاي تحصيلي و مراکز آموزشي است.

در حال حاضر تعداد داوطلبان از ظرفيت دانشگاه ها بيشتر است. بنابراين همه داوطلبان نمي توانند ادامه تحصيل دهند. آنان بايستي در آزمون شرکت کنند. بر حسب توانايي داوطلبان به آنها اجازه داده ميشود به رشته هاي تحصيلي خاصي وارد شوند. اگر همه افراد مي توانستند وارد دانشگاه شوند شرايط فرق ميکرد اما در حال حاضر افراد بايد براي ورود به دانشگاه مورد ارزشيابي قرار گيرند. درست است که علاقه فرد يکي از مهمترين ملاک هاي انتخاب رشته است اما توانايي فرد نيز تعيين کننده است. از آنجا که در مسابقه ورود به دانشگاه هميشه افرادي که توانايي بيشتري دارند انتخاب ميشوند،لازم است داوطلبان به نمرات خود توجه کرده و با واقع بيني هرچه بيشتر رشته و محل تحصيل خود را انتخاب کنند.

گاهي اوقات لازم است کسي که در دانشگاه پذيرفته ميشود براي تحصيل به شهري مسافرت کند که از محل اقامتش دور است. از طرف ديگر تحصيل در رشته هاي مختلف هزينه هاي متفاوتي را در بر دارد. رشته هاي شبانه و دانشگاه هاي غير انتفاعي نيازمند وضعيت اقتصادي مناسب خانوادهها است. بنابراين افرادي که قادر به تامين هزينه رشتهها و دانشگاه ها هستند ميتوانند آنها را انتخاب کنند.

امکانات مراکز آموزشي

تعداد زيادي از مراکز آموزشي امکانات مناسبي در اختيار دانشجويان خود قرار ميدهند. به طور مثال براي دانشجويان خوابگاه تدارک ميبينند و در برخي موارد کمک هزينه هاي تحصيلي يا بن کتاب در اختيار آنان قرار ميدهند. در عوض بعضي از مراکز آموزشي و دانشگاهها نميتوانند براي دانشجويان خود خوابگاه تهيه کرده و امکانات ديگر را برايشان فراهم آورند. توجه به اين مساله هنگام انتخاب محل تحصيل مهم است.

بي شک بسياري از داوطلبان براي آن که بتوانند شغل بهتري پيدا کنند يا اينکه احتمال اشتغال آنان افزايش يابد به دانشگاه وارد ميشوند. همه رشته هاي تحصيلي از وضعيت شغلي يکساني برخوردار نيستند. بنابراين بازار کار آنها اشباع شده است. از طرفي بعضي از رشته هاي تحصيلي زمينه شغلي مناسبي ندارند چرا که يا شناخته شده نيستند يا ضرورت آنها در حال حاضر احساس نشده است. واقع بيني و دوري از تعصب، داوطلبان را ياري ميکند رشته مناسبي انتخاب کنند.

برخي ورود به دانشگاه را راه حلي موقت ميدانند . به عبارت ديگر براي گريز از برخي مسائل و رويدادهاي آتي اين کار را انجام ميدهند. به طور مثال امروزه بسياري از داوطلبان دانشگاهها براي آن که دوران سربازي خود را به تعويق بياندازند يا با گرفتن مدارک بالا و دريافت بورس از موسسات از انجام وظيفه عمومي معاف شوند تلاش خود را براي ورود به دانشگاه متمرکز ميکنند. بديهي است اين افراد به دنبال علاقه خود نيستند و هنگام انتخاب رشته هم، رشته ها و دانشگاه هايي را بر ميگزينند که احتمال قبول شدن خود را در آنها زياد ميبينند. اين امر پيامدهاي منفي به همراه دارد. از جمله ميتوان به افت کيفيت آموزش عالي اشاره کرد. اين عده نه تنها هنگام ورود به دانشگاه موفقيت تحصيلي چنداني نخواهند داشت بلکه روي دانشجويان ديگر نيز اثرات منفي به جاي ميگذارند. با اين کار حق کسي که داراي علاقه و انگيزه ادامه به تحصيل در يک رشته است ضايع ميشود.

گزينش دانشجو در بيشتر رشته ها به صورت بومي در استان يا ناحيه يا قطب ميباشد. مثلا 70 درصد ظرفيت رشتههاي پزشکي دانشگاه هاي هر ناحيه مختص داوطلبان ساکن آن ناحيه اعم از داوطلبان سهميه مناطق يا نهادها بوده و 30 درصد بقيه به صورت آزاد است. بنابراين پيشنهاد ميشود که داوطلبان حتي الامکان از انتخاب محلهايي که در خارج از مناطق بومي داوطلب است خودداري نمايند. شانس قبولي داوطلبي که رشته هاي تحصيلي و دانشگاه هاي شهر يا استان خود را انتخاب ميکند بيشتر از داوطلبي است که در شرايط تقريبا مشابه دست به انتخاب رشته ها و دانشگاه هاي مربوط به شهرها يا استانهاي ديگر ميزند.