آيين هندو مانند درخت کهنسالي است که شاخه هاي نسبتا جوان خود را در سرزمينهاي بزرگي گسترده است . برخي از اين شاخه ها در اوج اقتدار بر همنان و به عنوان اعتراض به سخت گيريهاي آنان پديد آمده است .از جمله شاخه هاي هندوئيسم آيين جين (Jaina) به معناي پيروز است که پنج قرن قبل از ميلاد پايه گذاري شد.

1-سرگذشت مهاويرا
به اعتقاد جينها بنيانگذار اين آيين مهاويرا (vira - Maha) يعني بزرگ قهرمان ، ناميده مي شود که بيست و سه پيشوا طي هزاران سال قبل از وي برخاسته اند و او بيست و چهارمين پيشواست . مهاويرا در قرن ششم قبل از ميلاد در يک خانواده اشرافي هندوستان متولد شد. وي در سي سالگي دنيا را ترک کرد و پس از رياضتهاي طولاني به حقيقت دست يافت . او پس از گستردن آيين خود به سال 526 ق .م . قالب تهي کرد و به نيروانا پيوست .

2- فلسفه و اخلاقيات
شگفت آورترين سنت اين قوم اين است که پوشيدن لباس را حرام مي دانند و معتقدند معاويرا در حال رياضت و ترک تعلقات نفساني ، پس ‍از مشاهده تعلق خاطر خود به حيا، همه لباسهاي خود را بيرون آورد و تا آخر عمر برهنه به سر برد. در حدود سال 79 ق .م . ميان پيروان اين مذهب در مورد حدود برهنگي اختلاف و دودستگي پديد آمد: فرقه آسمان جامگاهان (amhbra - Dig) هيچ لباسي را نپذيرفتند، در حالي که فرقه سفيد جامگان (Svetambara) گفتند استفاده از اندکي پارچه جايز است . گاندي رهبر انقلاب هندوستان تحت تاءثير اين آيين لباسهاي دوخته ايام جواني را کنار نهاد و تنها از مقداري پارچه سفيد استفاده مي کرد. ويل دورانت در جلد اول تاريخ تمدن که در زمان حيات تاءثير آن مذهب از طريق خودکشي به عمر خود پايان دهد. اما، همان گونه که گذشت ، وي با گلوله يک هندوي متعصب کشته شد و براي اثبات يا ابطال حدس اين مورخ فرزانه فرصتي پيش نيامد.
دريوزگي و خواري از فضائل محسوب مي شود. به عقيده آسمان جامگان زنان راهي به کمال ندارند و براي اين امر بايد به انتظار مرد شدن در دوره هاي بعدي تناسخ باقي بمانند.

3-اهميسا
آيين جين ، علاوه بر پذيرش معارف هندويي ، مسائل تازه اي را مطرح مي کند بر قواعد اخلاقي شديدي اصرار مي ورزد. به عقيدمه جينها رستگاري بر دو اصل استوار است يکي رياضت کشي و ديگري اهميسا يا پرهيز از آزار جانداران که تا نباتات و جمادات پيش مي رود و کندن زمين براي کشاورزي ممنوع شمرده مي شود. با آنکه خوردن ميوه درختان مجاز است ، استفاده از محصولات زير زمين مانند چغندر، هويج ، شلغم و سيب زميني که معالجه حيوانات اهلي و وحشي داير کرده اند و معمولا پارچه اي بر دهان مي بندند، که مبادا حيوان ريزي ناخواسته به دهانشان وارد شود و نابود گردد. آنان آب را قبل از نوشيدن صاف مي کنند که مبادا کرمي وارد دهان شود و جان بدهد. همچنين جاروبي از پر طاووس در دست مي گيرند و حشرات ريز را از مسير خود دور مي کنند. خودکشي از طريق ترک طعام و شراب فضيلتي بسيار بزرگ به شمار مي آيد و خود مهاويرا نيز به اين شيوه در گذشته است .

4- کتب مذهبي
اين قوم نيز فرهنگ ديني مکتوب دارد و تعداد 39 کتاب ديني به آنان نسبت داده اند. از جمله يادگارهاي آنان در مساءله شناخت حقيقت وجود، داستان فيلي است که آن را در جاي تاريکي قرار داده بودند و مردم مي خواستند با دست ماليدن از شکل فيل آگاه شوند و هر کدام قضاوتي نادرست در اين باب مي کردند.(1)

5- پيروان
هم اکنون حدود دو ميليون پيرو آيين جين در هندوستان وجود دارد که روزگار بر تن آنان لباس کامل پوشانده و به جاي گدايي سرگرم تجارت هستند و وضع اقتصادي خوبي دارند. آنان آيين خود را نوسازي کرده اند و تنها قديسان و اندکي از ايشان در زندگي به آن روشهاي عجيب و غريب روي مي آورند.

پي نوشت:

1- اين داستان در مثنوي ، دفتر سوم ، ابيات 1259 - 1268 آمده است .
نويسنده:حسين توفيقي