بلوغ درلغت به معنی رسیدگی و پختگی است . باتوجه به تعریف سلامت، بلوغ درابعاد جسمانی، روانی عاطفی، معنوی و اجتماعی و درسنین نوجوانی پی ریزی می شود.    
    
● مقدمه
بلوغ درلغت به معنی رسیدگی و پختگی است . باتوجه به تعریف سلامت، بلوغ درابعاد جسمانی، روانی عاطفی، معنوی و اجتماعی و درسنین نوجوانی پی ریزی می شود. امروزه سلامت نوجوانان به عنوان مطلبی مستقل مطرح می گردد؛ این امر مخصوصاً از کنفرانس بین المللی جمعیت و توسعه – قاهره ۱۹۹۴ (ICPD ) به بعد مورد تاکید ویژه ای قرار گرفته است و هر روز مطلب جدیدی در مورد آن نتوشته و گفته می شود. شایان ذکر است که برطبق تعریف نوجوانی سنین بین ده تا نوزده سال را شامل می شود.
● چرا بهداشت نوجوانان اهمیت دارد؟
دنیای امروز ، نوجوانان بیشتری نسبت به سایر زمان ها دارد .
طبق سرشماری سال ۱۳۷۵ ، ۲۵% جمعیت کشور ایران را افراد ۱۹-۱۰سال تشکیل می دهند . این تعداد افزون بر ۱۶ میلیون نفر جمعیت میباشد.
تاثیر دوره جوانی بر بقیه سالهای زندگی حیاتی است.
نوجوانی زمان گذر از کودکی به بزرگسالی و آمادگی برای بزرگسالی است. نوجوانی زمان اکتساب باروری، اکتساب خصوصیات عاطفی هیجانی بزرگسالی، زمان کسب هویت فردی و اجتماعی … می باشد. بلوغ فیزیکی، روانی و عاطفی در نوجوانی متحول شده و ادامه می یابد .
بسیار از مشکلات جسمانی، روانی، اجتماعی و رفتارهای ناسالم ریشه در زمان نوجوانی دارند.
ازدواج های ناموفق، حاملگی های پرخطر، مرگ و میر ها، عادات و رفتارهای ناسالم از این زمان شدت می گیرند . تحقیقات نشان می دهند که بیشتر افراد سیگاری اولین سیگار را در زمان بلوغ تجربه کرده اند .
نوجوانان آینده سازان جامعه هستند.
نوجوانان کنونی جامعه و دنیاز دهه های آینده را اداره خواهند کرد . پس پرداختن به سلامت نوجوانان سرمایه گذاری برای آینده است
● چالشهای سلامت در دوران نوجوانی چیست؟
با اینکه نوجوانی درفرهنگ ها اغلب با جشن و شادی همراه است ولی نوجوانان برداشت خوبی از بلوغ و بزرگ شدن ندارند. یک نظر سنجی از دختران روستایی نشان داد که اکثر دختران نگرش منفی و احساس ترس و نگرانی از بلوغ دارند و اکثراً رفتارهای ناسالم بهداشتی درباره قاعدگی از خود نشان می دهند. یافته های مطالعه دیگری نشان داد که حدود ۱۹-۱۶% دختران و ۱۹% پسران، بلوغ را حادثه ای خوشحال کننده و امیدوار کننده می دانند.
نوجوان تغییراتی در جسم و روح خود احساس می کند. سئوالاتی برای او مطرح میشود و دچار اضطراب می گردد. به خود می گوید این علائم چیست که درمن رخ می دهد؟ آیا این تغییرات طبیعی است؟ آیا در همه اتفاق می افتد؟ چه تغییراتی طبیعی هستند؟ من کی ام ؟ ….. او نیاز به تطابق با این تغییرات دارد.
سئوالات مطرح شده درصدای مشاور سازمان بهزیستی، طیف گسترده ای از این سؤالات را در رابطه با بلوغ و مسایل مربوط به آن نشان داد. انواع و اقسام سئوالات از قبیل شرایط و وضعیت عادات ماهیانه، بیماریهای عفونی، ایدز، حاملگی و … مطرح شده بود و این امر نشان دهنده نیاز نوجوان به دانستن و کسب آگاهی از تحولاتی است که درخود و اطرافش می گذرد .
دردنیا نیمی از نوجوانان درمقابل ایدز و بیماریهای مقاربتی و حاملگی حفاظت کافی ندارند؛ درمعرض روابط جنسی ناسالم و حفاظت و حمایت نشده، مصرف مواد، بیماریهای مقاربتی، روابط جنسی فارغ از مسئولیت، حاملگی زودرس، خشونت، شکست در درس و مدرسه و موارد مربوط به سلامت فردی، تغذیه، ورزش … هستند.
از مسائل دیگر آن است که دختران رفتارهای سلامت مناسبی در ضمن قاعدگی ندارند. عموماً منبع اکتساب اطلاعات آنان، دوستان، کتب و مجلات …. می باشد؛ به نظر می رسد که نحوه برداشت افراد جامعه از جنسیت و نقش جنسیتی خود سالم نیست و این امر موجب تظاهرات مختلف، اختلالات سلامت جسمانی، روانی، عاطفی و اجتماعی می شود .
درایران طبق سرشماری سال ۱۳۷۵، ۴٫% دختران ۱۴-۱٫ ساله و ۱۹% دختران ۱۹-۱۵ ساله ازدواج می کنند. یعنی حدود ۲۳% دختران زیر ۲۰ سال ازدواج می نمایند و درمعرض حاملگی زودرس و عواقب آن قرار می گیرند. متاسفانه تنها ۳۳% از این افراد، از روشهای پیشگیری از بارداری استفاده می کنند و یک سوم این نوجوانان در سال اول ازدواج باردار می شوند .
اولین علت مرگ نوجوانان جراحات و تصادفات است. درمرحله بعدی، خودکشی و قتل قراردارد و سپس تومورها، بیماری های قلبی و ناهنجاریهای مادرزادی هستند .
پس بصورت خلاصه می توان نتیجه گرفت که توجه به مقوله بهداشت در این سنین و بخصوص بهداشت بلوغ و باروری هم اولویت بهداشتی و هم دارای نتایج طولانی مدت برای سرمایه های آینده و آینده سازان جوامع است.
توجه داشته باشیم که نوجوان در سنین بلوغ نیاز مبرمی به اطلاعات صحیح در زمینه بدن و سلامت خود دارد . بدیهی است اگر نوجوان اطلاعات صحیح را از منابع سالم دریافت نکند، اطلاعات خود را از منابع ناسالم کسب خواهد کرد و در این صورت صدمات طولانی مدت خواهد دید
● نقش والدین مربیان و اولیای امور
عدم درک نوجوان از طرف افراد با صلاحیت ، باعث سوق پیداکردن نوجوان ، به طرف منابع ناصالح میشود و اغلب زیر بنای رفتارهای ناهنجار ، دربزرگسالی را فراهم می آورد . نقش حیاتی افراد کلیدی فوق به قرار زیر است:
▪ احترام به نوجوان
▪ ابراز علاقه و محبت به نوجوان، به ترتیبی که نوجوان خود را شایسته دوست داشتن احساس کند
▪ درکنار او و نه درمقابل او بودن
▪ دوست بودن با نوجوان به جای ارباب و دشمن او بودن
▪ ایجاد عزت نفس در نوجوان
▪ دادن شخصیت به نوجوان به ترتیبی که نوجوان نیاز به نشان دادن خود به طریق رفتارهای پرخطر و ماجراجویانه نداشته باشد . ممکن است که مصرف مواد مخدر از طرف نوجوان به دلیل دستیابی به احساس استقلال از والدین و مخالفت صریح در مقابل معیارهای جامعه و مقابله با اضطراب، گوشه گیری و افسردگی یا پذیرفته شدن از طرف گروه همسال باشد. فرار از خانه می تواند یکی از نشانه های مهم استرس های محیطی برروی نوجوان باشد . عواقب این اقدام بر روی سلامت فرد واضح و روشن است. والدین و اولیاء با حمایت نوجوان می توانند از این امر جلوگیری کنند .
▪ حمایت از نوجوان با ایجاد فضایی آرام، پر محبت، به دور از مناقشات و قهر و غضب
▪ مشورت با نوجوان به جای قهر و تحکم ، راهنمایی برای انتخاب صحیح
▪ درک وضعیت بحرانی بلوغ
▪ کمک به هدایت نوجوان، برای عبور از مرحله نوجوانی و پذیرفتن مسئولیتهای بزرگسالی، نقطه اتکا بودن برای او، پشتیبان او بودن
▪ دانش و درک از خصوصیات و شرایط زیستی و فیزیولوژیک بلوغ نوجوان
▪ شناخت مسائل و مشکلات و نحوه برخورد صحیح با آن
▪ ایجاد اعتماد در نوجوان به ترتیبی که او والیدین و افراد ذیصلاح را مورد اعتماد ترین و معتبرترین افراد بداند .
▪ راهنمایی و هدایت نوجوان در انتخاب دوستان مناسب
▪ رابطه همدلانه و صمیمانه به جای تمسخر او
▪ دردسترس بودن برای مشاوره و یاری رساندن به او
▪ ایجاد سرگرمی سازنده درمنزل و خارج از منزل
▪ تشویق برای فعالیت درگروههای همسال ازقبیل فعالیت های ورزشی ، هنری ، درسی و تحصیلی ، تفریحی، آموزشی
▪ نظارت بر نیازمندی های بهداشت و سلامتی ازقبیل تغذیه ، ورزش ، رفتارهای سالم
▪ دادن اطلاعات مورد لزوم درباره تصمیمات مهم زندگی از قبیل ازدواج ، بارداری ، دوستیابی و دانش جنسی و جنسیتی ، جایگاه ها ، حقوق و احترام افراد
جلوگیری از خشونت و رفتارهای مخرب ، کنترل انگیزه های رفتارهای ناسالم
▪ کمک به ایجاد اعتماد به نفس و تحت تاثیر دیگران نبودن، به نحوی که نوجوان توان تجزیه و تحلیل شرایط و شهامت گفتن « نه » را داشته باشند.