پاسخ:
يكي از افتخارات بي نظيري كه براي حضرت علي ـ عليه السلام ـ در تاريخ ثبت شده است، پيشگامي او در اسلام و ايمان بود، او كه در خانة كعبه به دنيا آمد و در خانة وحي و دامان معلّم بشريت پرورش يافت، پيش از آنكه عبادت بت ها را بياموزد، پرستش خداي يگانه را از محمد ـ صلي الله عليه و آله ـ آموخت و در سنّ ده سالگي اسلام ديرينة خود را اظهار نمود.
تولد، تفكر،تعقّل علي ـ عليه السلام ـ با اسلام شروع شد، روح طاهر و ضمير صاف و شفاف علي ـ عليه السلام ـ از يكسو و از سوي ديگر الفتي كه از زمان كودكي با پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ مربّي خود يافته بود، عقل و فكر و جان و دل علي ـ عليه السلام ـ را در اختيار محمد ـ صلي الله عليه و آله ـ و دعوت الهي قرار داد.
بدين ترتيب دين جديد سراسر وجدان قلب و عقل علي ـ عليه السلام ـ را تسخير كرد و چون اثري از عقايد باطل و بت پرستي در روح و فكر او نبود تا با اعتقادات پاكش معارضه كند لذا در همان لحظة نخست كه اسلام عرضه شد ايمان آورد و تا آخر بر ايمان راسخ خود باقي ماند.
حضرت علي ـ عليه السلام ـ در ضمن روايتي مي فرمايند: وُلِدتُ علي الفطرة[1]، من برفطرت الهي متولد شدم.منظور امام از اين جمله چيست؟ بدون شك منظور امام اين نيست كه اساس آفرينش من بر فطرت توحيد بوده است زيرا اين موضوع اختصاص به آن حضرت ندارد بلكه هر انساني با فطرت پاك توحيدي متولّد مي شود. به نظر مي رسد منظور امام از اين جمله اين است كه يعني حضرت از آغاز تولّد در خانواده اي رشد نمود كه در آن بت پرستي راه نداشته است چون پدر و مادر حضرت موّحد بودند،[2] ضمن آنكه از همان دوران كودكي به خانه رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ راه يافت و در دامن مربّي بشريت تربيت شد و از نورانيت و معنويت و خداپرستي آن رهبر برزگ اسلام بهرة كامل گرفت و درس خداشناسي آموخت، از اين رو لحظه اي به شرك و بت پرستي نيالوده برخلاف صحابه ديگر رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ كه اول بت پرست بودند و بعد مسلمان شدند از اين رو بسياري از بزرگان و صحابه بر اين حقيقت كه علي ـ عليه السلام ـ قبل از اسلام موحّد بوده و ضمير پاكش لحظه اي به شرك و كفر نيالوده است گواهي داده اند.
ابن عباس مي گويد: به خدا قسم هيچ بنده اي ايمان نياورد به خداوند مگر آنكه بت پرست بود به جز علي بن ابي طالب - عليه السلام - زيرا او در حالي ايمان آورد كه هيچ گاه بتي را سجده نكرده بود.[3]
يكي از بزرگان در اين باره مي گويد: آنچه من دربارة اسلام علي ـ عليه السلام ـ مي گويم اين است كه علي ـ عليه السلام ـ بر فطرت اسلام متولد شد زيرا او از طفوليت تحت تربيت حضرت محمد ـ صلي الله عليه و آله ـ و در خانة آن حضرت بود و خداوند او را و هر كس را كه در خانة او بود از شرك و گمراهي جاهليت مصون نگاه داشت.[4]
علّامه مقريزي از علماي اهل سنّت در اين باره مي نويسد:
علي ـ عليه السلام ـ مشرك نبوده است تا به اسلام فرخوانده شود بلكه او قبل از بعثت پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ در خانة آن حضرت بود و در تمام حالات تابع حضرت بود بنابراين او از روز نخست مسلمان بوده است.[5]
از اين رو وقتي به كتب اهل سنت مراجعه مي كنيم مشاهده مي كنيم كه براي حضرت علي ـ عليه السلام ـ غالباً از كلمه كرّم الله وجهه و براي ساير صحابه از كلمة رضي الله عنه و أرضاه استفاده مي كنند و علّت آن همان است كه ذكر شد يعني با اين كلمه مي خواهند بگويند كه حضرت علي ـ عليه السلام ـ از روز اول مسلمان بوده و بر هيچ بتي سجده نكرده است لذا خداوند پيشاني او را مورد كرامت و تكريم خود قرار داده است.
ابن شاذان در اين باره مي نويسد: علي ـ عليه السلام ـ اولين كسي است از صحابه كه اسلام آورد و براي هيچ بتي سجده نكرد تا اينكه لقب كرّم الله وجهه به او اختصاص يافت.[6]
دكتر محمد بيوتي مهران استاد دانشكدة شريعت در مكه مي نويسد:
علي ـ عليه السلام ـ به تاريكي هاي دوران جاهليت كه عبادت بتها و پيروي از هواهاي نفساني بود گرفتار نشد و روايات دلالت دارند بر اينكه علي ـ عليه السلام ـ هرگز مشرك نبوده است و به خداوند كفر نورزيده مرسوم است و منظور از كافر نشدن علي ـ عليه السلام ـ اين است كه او هرگز بتي را سجده نكرده است.[7]
استاد احمد حسن باقوري وزير اوقاف مصر مي نويسد: اختصاص امام علي ـ عليه السلام ـ از بين صحابه به كلمة كرّم الله وجهه به جهت آن است كه او هرگز بر هيچ بتي سجده نكرده است.[8]
خلاصه‌ي كلام اينكه به شهادت تاريخ و نقل صحابه[9] و اعتراف بزرگان اهل سنّت حضرت علي ـ عليه السلام ـ هيچ گاه بر بتي سجده نكرد و از اين رو به او لقب كرم الله وجهه دادند ولي نسبت به خلفا و صحابة ديگر از آنجا كه سابقه بت پرستي داشته اند به آنها رضي الله عنه مي گويند بدين معنا كه شايد خداوند گذشتة آنان را مورد عفو و گذشت خود قرار داده و از آنان راضي شود.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. سيد اصغر ناظم زاده، مظهر ولايت چاپ دفتر تبليغات ، قم.
2. علي اصغر رضواني، غدير شناسي و پاسخ به شبهات، نشر مجمع جهاني اهل بيت ـ عليهم السلام ـ .
3. محمد بيوتي مهران، عليّ بن ابيطالب، به اهتمام سيد محمود ميرهندي اصفهاني.
4. عبقريّة الاسلام علي ـ عليه السلام ـ ، عباس محمود عقاد مصري.
5. سلطان الواعظين شيرازي، شبهاي پيشاور، صفحه 397، نشر دارالكتب العلميه ، تهران.


[1] . نهج البلاغة، ترجمه سيد جعفر شهيدي، نشر انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي، چاپ چهارم،1372، خطبه 57، ص47.
[2] . براي اطلاع از ايمان مادر حضرت رجوع كنيد به فضل الله كمپاني، علي كيست؟ تهران، نشر دارالكتب الاسلاميه، چاپ هجدهم،1376، ص5، و ايمان ابوطالب رجوع كنيد به مظهر ولايت سيد اصغر ناظم زاده، قم، نشر دفتر تبليغات اسلامي، چاپ دوّم،1376، ص45 تا 84.
[3] . مناقب ابن شهر آشوب، ج2، ص8، به نقل از مظهر ولايت، ص138 و شبهاي پيشاور، ص397.
[4] . عبدالكريم خطيب، علي بن ابيطالب بقيّة النبوّة و خاتم الخلافة به نقل از سيد اصغر ناظم زاده، مظهر ولايت، ص155.
[5] . صدر، محمد باقر، حياة اميرالمؤمنين في عهد النبي ـ صلي الله عليه و آله ـ ، نشر شريف الرضي، چاپ اول، 1415ه‍ ق،‍ ص66.
[6] . ابوالحسن محمد بن احمد قمّي، معروف به ابن شاذان، فضائل امير المؤمنين علي بن ابي طالب، لبنان، نشر دارالبلاغة، چاپ اول، 1407، ص9.
[7] . محمد بيوتي مهران، علي بن ابي طالب، چاپ دوم، 1419، بي تا، ص50 و 51.
[8] . رضواني، علي اصغر، غديرشناسي و پاسخ به شبهات، نشرمجمع جهاني اهل بيت ـ عليهم السلام ـ ، ص63.
[9] . محمد عبده، علّموا اولاوكم محبة آل بيت النبي، ص101. به نقل از از غدير شناسي، ص63.