در دايره‌المعارف يهود، پيوريتانيزم چنين معرفي شده است: «پيوريتانيزم که ساختار هنجارهاي اخلاقي آن تماماً منطبق با تورات است، به عنوان يهوديگري انگليسي ناميده مي‌شود.»(1)
پيوريتانيزم که توسط فردي کالوينيست و پروتستان به نام ويليام تيندل(2) پايه‌گذاري شده و در انگلستان گسترش يافته بود شاخه‌اي از کالوينيسم به حساب مي‌آمد. تعداد و قدرت پيوريتانها در مدت زمان بسيار کوتاهي افزايش يافت و با سرنگوني شاه انگلستان توسط کرامول که خود را يک پيوريتان مي‌دانست آن‌ها موفق شدند حاکميت را در انگلستان در اختيار بگيرند.
اگرچه بعد از کرامول آنها قدرت و اقتدار خود را از دست دادند، اما بر فرهنگ انگلو- ساکسون اثرات عميقي از خود برجاي نهادند. پيوريتانها در آمريکا نيز نقش مهمي را بر عهده داشتند.
آن‌ها در مستعمره‌سازي دنياي جديد نقش پيشتاز را داشتند. فرهنگ آمريکا نيز از پيوريتانها تأثير پذيرفته بود. امروز بنيادگراها و پروتستان‌هاي ايوانجليک در آمريکا را مي‌توان ادامه پيوريتانيزم قلمداد کرد.
حتي گفته مي‌شود که سياست خارجي فعلي آمريکا تأثرات عميقي از پيوريتانيزم را در خود دارد.(3) آن‌چه در اين ميان قابل توجه است ارتباط پيوريتانيزم و يهوديت است.
دايره‌المعارف يهود از پيوريتانيزم ذيل سرفصل «هواداران يهود»(4) سخن به ميان مي‌آورد. در اين فصل و اژه Judaizers چنين توضيح داده مي‌شود که هواداران يهود کساني هستند که در عي حالي که يهودي نيستند اما بخشي از آيين يهود و يا تمام آن را در زندگي خود به کار مي‌برند و يا کساني هستند که خود را يهودي مي‌نامند.
همراه با قدرت گرفتن پيوريتانيزم در آمريکا، انگليس و شمال آتلانتيک مطالعات توراتي و يهوديگري(5) وابسته به آن آغاز گرديد. کاربري زبان عبراني، تا آنجايي پيش رفت که تقاضاهايي مبني بر مبنا قرار گرفتن تورات براي قانون اساسي و بزرگداشت مراسم شابات بر اساس دين يهود مطرح گرديد.(6)
پيوريتانيزم نيز همانند يهوديت حامل فلسفه‌اي دنيا محور و نه آخرت‌گرا بود. اين آيين در قوام و قدرت گرفتن کاپيتاليزم نيز نقشي کليدي بازي کرد. اين مذهب هوادار يهود، ثروت را به عنوان يکي از شاخص‌هاي تعيين کننده تلقي نمود و از پيدايي و قدرت گرفتن بورژوازي کاپيتاليستي و شکل‌گيري رژيم پارلماني حمايت به عمل آورد. پيوريتانيزم همچنين به شکل‌گيري و نضج پروتستانيزم ليبرال نيز ياري رسانيده بود. وابستگي پيوريتانيزم به يهوديت در حدي بود که از تمامي ديگر مذاهب پروتستان در اين رابطه پيشي گرفته بود. حقيقتاً هم پيوريتانيزم، يهوديگري انگليسي بود.

حاميان صهيونيسم
ويژگي پيوريتانيزم اين بود که وابستگي به عهد عتيق را بيش از پروتستانيزم پيش برده و در عين حال که (مذهبي) يهودي اما صفت Judaizer را کسب کرده بود.
پيوريتانيزم به ويژه قانون و قواعد توراتي را با دقت و وسواس به کار مي‌بست و به پاولس قديس نيز که واضع آموزه مسيحي اسرائيل جديد بود بسيار علاقه نشان مي‌داد.(7)
پيوريتانها ضمن همسان‌انگاري خود با يهوديان ياد شده در تورات، براي خود هويت يهودي جديدي کسب کردند و نام‌هاي يهودي مثل ساموئل، آموس(8)، سارا و يا جوديت(9) بر فرزندان خود گذاردند.(10)
اين‌گونه علاقه نشان دادن پيوريتانها نسبت به تورات، بالطبع موجب حيرت زياد يهوديان نيز شده بود. با پذيرش کليت تورات، عدم پذيرش يهوديان به عنوان قوم برگزيده که مرتب مورد تمجيد و ستايش تورات بود، امري غيرممکن مي‌نمود.
پيوريتانها هم‌چنين حمايت‌هاي «استراتژيکي» از يهوديان زمان خود به عمل مي‌آوردند. در آن زمان در انگلستان هيچ يهودي وجود نداشت. پادشاه انگلستان در قرن سيزدهم به اتهام «رباخواري و استثمار مردم» کليه يهوديان را از کشور خود اخراج نموده بود. اما يهوديان خواستار بازگشت به انگلستان بودند چرا که در کتب مقدس آن‌ها اين اصل وجود داشت که قبل از آمدنب (حضرت) مسيح (ع)، آن‌ها بايد در تمامي دنيا پخش مي‌شدند و پيوريتانها که احترام فوق‌العاده‌اي براي تورات قايل بودند، در راستاي تحقق اين پيشگويي تورات، از يهوديان به مثابه «قوم برگزيده» با هيجان و اخلاص حمايت به عمل مي‌آوردند.
پاول جانسون(11) در کتاب خود موسوم به «تاريخ يهود»(12) در راستاي حمايت و پشتيباني پيوريتانها از تحقق پروژه «زمينه‌سازي آمدن مسيح» و حمايت از يهوديان به عنوان مقدمه اين امر اين‌گونه سخن به ميان مي‌آورد:
در يکي از روزهاي سرمستي پيروزي سال 1649 کرامول از کلني استقرار يافته پيوريتانها در آمستردام نامه‌اي دريافت داشت. اين نامه از طرف مادر البنزر کاتريت(13) ارسال شده بود و کرامول را در رابطه با سرعت بخشيدن به بازگشت مجدد مسيح تحت فشار قرار داده بود. براساس پيشگويي‌ کتاب مقدس براي تحقق اين امر مي‌بايست يهوديان در چهارگوشه دنيا پراکنده مي‌شدند. اما اين پيشگويي نمي‌توانست تحقق يابد چرا که در انگليس هيچ گروه يهودي وجود نداشت.
بنا به اظهار الي برناوي(14) تاريخ نگار يهودي، پيوريتانها نه تنها در راستاي بازگشت يهوديان به انگلستان بلکه در جهت بازگشت و استقرار آن‌ها در سرزمينهاي مقدس نيز اعلام آمادگي نموده بودند:
«قدرت گرفتن پيوريتانيزم موجب پديد آمدن ديدگاه جديدي نسبت به يهوديان گرديد. با توسعه و گسترش کالوينيزم، يهوديان مورد احترام و علاقه پيروان آن قرار گرفتند. چرا که آن‌اه بر مبناي تئولوژي پيوريتانيزم حافظان فرهنگ و زبان تورات بودند. براساس اعتقادات پيوريتانها قبل از بازگشت مجدد مسيح بايد يهوديان به سرزمين‌هاي مقدس باز مي‌گشتند.»(15) نويسنده ديگر يهودي، رجينا شريف(16) در کتاب خود با عنوان «صهيونيزم غيريهودي»(17) موضوع را چنين عنوان مي‌دارد:
«کارتريث رهبر کلني پيوريتانهاي آمستردام در نامه خود اين موضوع را نيز روشن نموده است:
دولت انگليس با شهروندان جديدش که از هلند خواهند آمد اولين و بهترين کشوري خواهد بود که فرزندان اسرائيل، دختران و پسران اسرائيل را با کشتي به سرزمين‌هاي موعود، سرزمين‌هاي ابراهيم، اسحق و يعقوب انتقال خواهد داد.»(18)
قولي که در «حمايت از صهيونيزم» از سوي پيوريتانها داده شده بود حقيقتاً هم عملي گرديد. در قرن بيستم رهبران صهيونيزم که براي تشکيل دولتي يهودي در فلسطين در جستجوي کمک و ياري بودند، بزرگ‌ترين حمايت و ياري را از «مسيحي- صهيونيست‌هاي» آينده و کليساهاي بنيادگراي پروتستان که در اصل ادامه پيورتانها بودند دريافت داشتند. به اين ترتيب که تصميم اتخاذ شده بر حمايت سياسي لورد بالفور از تشکيل يک دولت يهودي در فلسطين، بيش از آن که يک برآورد سياسي باشد، مبتني بر باورها و اعتقاداتي بود که بر مبناي آن سرزمين‌هاي مقدس از جانب خداوند در اختيار يهوديان گذاشته شده بود و به آن‌ها تعلق داشت.(19)
يهوديان در نتيجه تأثير و نفوذ پيوريتانها مجدداً به انگلستان بازگشتند. کرامول ضمن دعوت از دوست بزرگ خود منشه بن اسرائيل(20)، خاخام آمستردام به انگليس، در سايه حمايت پيوريتانها در پارلمان انگليس پذيرفت که يهوديان به انگلستان بازگردند. جماعت يهودي به انگلستان بازگشتند و در مدت زمان کوتاهي قدرت اقتصادي قابل توجهي را به دست آوردند و خاندان روچليد(21) نيز از ميان اين جماعت رشد کرد.
يهوديان انگليس همچنين سهم بزرگي از کمپاني استعماري هند شرقي انگليس(22) و مديريت آن را از آن خود نمودند.(23)

پاورقي‌ها:
1.Calvinism, Universal Jewish Encyclopedia.
2.William Tyndale.
3.(Edited by) David L. Larson Puriten Effect in us Foreign Palicy, D. Can Nostr and Company, Inc, New York, 1966.
4.Judaizers.
5.Judaizing.
6.Encycolopedia Judaica, Vol.10, P. 398.
7.Karen Armestrong, Holy war, MacMillan London Limited, 1988, P .344.
8.Amos.
9.Judith.
10. همان منبع، صفحه 34.
11.Paul Johnson.
12.A History of Jews.
13.Elbenzer Cartright.
14.Eli Bernavi.
15.Eli Bernavi, A Historical Atlas of the Jewish People: From the time of the Patriarchs to the present, Hutchinson press, London, 1992, P .140.
16.Regina Sharif.
17.Non - Jewish Zionism.
18.Regina Sharif, Non-Jewish Zionsm, P .24.
19.Encyclopedia Judaica, Zionism, Vol.16, P .24.
20.Menesseh Ben Israel.
21.Rothschild.
22.British East India company.
23.Encyclopedia Judica, Vol.18, P .1356.
به نقل از: کتاب پروتستانتيزم و پيورتيانيسم و مسيحيت صهيونيستي ، نوشته نصير صاحب خلق، انتشارات هلال، سال 1383
نويسنده : نصير صاحب‌خلق