زرتشت مردي حکيم و دانشمندي برگزيده بود و تعليمات اخلاقي و علمي او از قبيل طب و نجوم براي عموم طبقات ان عصر مفيد بوده است. مذهب زرتشت در عهد ساسانيان مذهب رسمي ايرانيان گشت. زرتشت در يکي از مهجمات تورانييان در سال ??? ق.م در روي پله هاي معبد بغ به دست ک نفر توراني به نام - براتروک رش کشته شد.    
        
اين دين در سرزمين ايران در شش قرن پيش از ميلاد مسيح به وجود آمد. آورنده ي اين دين، زرتشت پيغمبر است و کتاب مقدس اين دين اوستا نام دارد که حاوي سروده ها، نيايشها و اندرزهاي ايزدي است.

اشو زرتشت يا زرتشت ، پيغمبر باستاني ايران به سال ??? قبل از ميلاد در شهر اروميه " رضاييه" متولد شد.

زرتشت مردي حکيم و دانشمندي برگزيده بود و تعليمات اخلاقي و علمي او از قبيل طب و نجوم براي عموم طبقات ان عصر مفيد بوده است. مذهب زرتشت در عهد ساسانيان مذهب رسمي ايرانيان گشت. زرتشت در يکي از مهجمات تورانييان در سال ??? ق.م در روي پله هاي معبد بغ به دست ک نفر توراني به نام - براتروک رش کشته شد.

? متون مذهبي زرتشتيان

مجموعه متون زرتشتيان، امروز اوستا خوانده مي شود برخي اوستا را به معني پناه دانسته اند. برخي به معني معرفت و دانش. اما اوستا در اصل اساس، بنيان و متن اصلي است.

اوستا يک گردآورده کهن است که چند هزار سال پيش، طي زماني به درازاي دو هزار سال پديد امد. در اين گردآورده سخن از هر دري آمده: دين، ايين، افسانه، داستان،تاريخ،دادگري،کشورداري و...

اوستا در زمان هخامنشيان(??? ??? پيش از ميلاد مسيح) به دفتري ويژه در آمد و در کتابخانه هاي بزرگ نگهداري شد.

اوستاي کنوني پنج بخش است:

?) يسنا: به معناي گراميداشت

?) ويسپرد: به معني" همه ي جشن ها

?) خرده اوستا

?) يشت: به معناي " گرامي داشته"

?) ونديداد يا وي دئودات به معني" دستور هاي مند ديوان"

? دو گوهر همزاد

زرتشت در فلسفه ي وجودي خود به دو گوهر همزاد اشاره مي کند که در نظم هستي نقش دارند. اين دو گوهر، همزاد اما متضاد هستدند ماندد مثبت و منفي. نام اين دو گوهر همزاد سپنته مينو و انگره مينو است.

اهورا مزدا در ايين زرتشت سر چشمه همه نيکي ها و خوبي هاست در مقابل او افريدگار يا فاعل شري وجود ندارد. انگره مينو يا خرد گمراه و خبيث که بعد ها به مرور ايام اهريمن گرديد و زشتي هاي جهان قبل از اوست. در مقابل اهورا مزدا نيست بلکه در مقابل سپنته مينو است که خرد مقدس است. جهان مادي آميخته اي از اين دو گوهر همزاد است و تصادم آن دو در آدمي تعادل ايجاد ميکند. اما تفوق شر موجب تباهي و انهدام است و سراسر آيين زرتشتي تاکيد در مبارزه با مظاهر انگره مينو و پيروي از سپنته مينو است.

? فروزه هاي اهورا مزدا

اهورا مزدا آفرينشگر شش امشاسپند يا بي مرگ مقدس است. اين شش نماد يا فروزه عبارتند از :? وهومن" بهمن" به معني انديشه نيک? اشه وهيشته"ارديبهشت" به معني بهترين راستي? خشتره وئيريه"شهريور" به معني توانايي مينوي و پادشاهي برخود? سپنته آرمئي تي"سپندار مذ يا اسفند" به معني مهر ورزي يا فروتني مقدس.

در آيين زرتشتي روز آفرينش سپندار مذ يا فروتني و عشق مقدس از گذشته تا امروز روز زن و مادر بوده است.

? سه اصل بزرگ زرتشتي

?) هومت،

?) هوخت

?) هورشت

سه اصل بزرگ آيين بهي است که همان انديشه نيک، گفتار نيک و کردار نيک است. اين سه کلمه را در سراسر گات ها و تمام اوستا مي بينيم.

دين زرتشتي هرگز دو گانه پرست نيست بلکه ميان نيکي و بدي قايل به تمايزي است قاطع و اين تمايز معني و اعتباري اخلاقي دارد. معيار اين تمايز خرد مردمي و حمايت از حيات و زندگاني نيک و خوش است.

براي بيشترين شمار اززندگان، تجلي اين دستور و انديشه يا پندار نيک، گفتار نيک، کردار نيک پديدار مي شود.

? فروهر: گوهر اهورايي در انسان

در باور سنتي زرتشتيان، وجود انسان از چهار گوهر تشکيل شده که به هم پيوسته اند و از تا ثير اين چهار گوهر بر يکديگر، انسان به پويندگي و بالندگي مي رسد. اين چهار گوهر عبارتند از : تن و جان که مربوط به جهان مادي است و روان و فروهر که مربوط به بعد مينوي سرشت آدمي است.واژه فروهر از دو قسمت فر به معني "پيش" و وهر به معني " کشنده و برنده" درست شده و در مجموع يعني " پيش برنده" . فروهر پرتوي از فروغ بيکران ذات اهورا مزدا است که در ذات هر شخص، سر چشمه پيدايش و پويايي فروزه هاي اشويي است.

? آتش

آتش در مذهب زرتشت نماد راستي است. چرا که آتش تنها ماده ايست که پليدي را به خود نمي گيرد، پاک است و هميشه در همه حال به سوي بالا مي رود و ماهيت اصلي خود را حفظ مي کند و خود مي سوزد و جهاني را گرما و نور مي بخشد.

? دين و دينداري

رويکرد بزرگ فرهنگ زرتشتي درباره ي انسان پيدا کردن دين و پايبند بودن به ان است، دين با درونمايه راستين آن. واژه دين در اوستا" دئنا" است که به معني امروزي ميتوان آن را وجدان و يا به گفته ابن سينا نيروي " يابش" برگرداند. نيروي يابش نيرويي است دروني که مانند ترازويي نيک و بد را در درون و انديشه انسان مي سنجد.

در اوستا در گفتگو از بهسازي انسان همه جا سخن از روان است. و در روان يازي و روند رواني و سر انجام داشتن دين يعني آن نيروي اهورايي که انسان را به زندگي راستين بکشاند. فرهنگ اوستايي و اخلاق زرتشتي فرهنگ و اخلاقي است که بر پايه ي دين استوار است و بر پايه دين و پيروي از دين است که انسان به رستگاري راستين مي رسد.

? سلسله مراتب ديني در آيين زرتشت

در ايين زرتشتي تنها کسي مي تواند موبد و روحاني دين شود که از پدر موبدزاده باشد. اما ده موبد يا " موبد يار" که وظيفه اش کمک به موبد و انجام مراسم ازدواج و... است مي تواند با طي آموزش هاي ديني و دوره هاي مختلف اين مقام روحاني را کسب کند.

? مفهوم نو انديشي ديني در جامعه زرتشتي

جامعه زرتشتي به دليل شرايط و شيوه زندگي و تفکر اجتماعي، جامعه اي پايبند سنت است که به هيچ وجه علاقه اي به کنار گذاشتن سنت ها و يا تغييرشان ندارد. اما در همين جامعه سنتي نيز به دليل احساس نيازها همواره در تغيير آئين ها و کنار گذاشتن موهومات و خرافات و باورهاي غلط تلاش کردند.

? ساختن از درون

کيش زرتشتي براي رساندن آدمي به پارسايي او را از درون ميسازد. آماج اين کيش انسان سازي است، بدين سان که فروزه هايي در انسان پديد مي آيد که او را در پايبند بودن به راستي و پاکي مانند پولاد ابديده استوار کند در اين زمينه در اوستايي مي خوانيم : " اشويي درمان بخش است . داد درمان بخش است. و از همه درمان بخش ترين درمان بخش ها، سخن انديشه انگيز است . و همين است که فرزان بنيادين رفتاري و منشي در کيش زرتشتي به شمار مي رود .

در کيش زرتشتي آماج آن است که پايه انسان سازي به استواري ريخته شود که اگر چنين شود کنش ها و پايه ها خود به خود درست مي شود.

? پاکيزگي در کيش زرتشتي

رفتار زرتشتي بر پايه اشويي استوار است. اشويي به معناي پاکي و راستي و پارسايي است. پاکي تن و پاکي روان و پاکي انديشه و پاکي رفتار. نخستين رفتار يک زرتشتي پاک نگهداشتن تن است و اين رفتار از دستور هاي کيش زرتشتي بر مي خيزد . يک زرتشتي پنج بار مي بايد دست و رو و هر عضو بدن را که با هوا برخورد داشته باشد بشويد . زرتشتي مي بايد پيش از خوردن خوراک و پس از خوردن خوراک دست و دهانش را بشويد. پوشيدن جامه ناپاک و ناپاک نگهداشتن تن براي زرتشتي نارواست و زرتشتي هنگام خواندن نماز مي بايد تن و جامه اش پاک باشد . همه چيز هايي که از بدن بيرون مي شود حتي مو و ناخن براي يک زرتشتي ناپاک است و مي بايد پس از دفع شستشو کند.

زرتشتي جز پاکي تن مي بايد انديشه اش پاک از دروغ و ناپاکي باشد. رفتارش هم پاکدلانه و پاک انديشانه باشد .

? رسوم وصلت در دين زرتشتي

ازدواج در دين زرتشت بسيار پسنديده و سر باز زدن از آن وزندگي به حالت تجرد ناپسند و در خور نکوهش است . زرتشت در گات ها يسنا ?? بند پنج به پسران و دختراني که مي خواهند با هم پيمان ازدواج ببندند اندز مي دهد که " اي دختران شوي کننده و دامادان اينک بياموزم و آگاهتان کنم ، با غيرت براي زندگاني پاک منش بجوشيد. هر يک از شما بايد در کردار نيک از ديگري پيشي بگيرد و از اين راه زندگاني خود را خوش و خرم سازد ".

در کيش زرتشتي براي نظم بخشيدن به کارهاي دنيا، تحکيم يکدلي و جلوگيري از فساد اخلاقي ، زناشويي ستوده و بر آن تاکيد زياد شده است.تعدد زوجات در دين زرتشت: در آيين زرتشت تعدد زوجات روا نيست و به گرفتن يک زن فرمان داده شده است. همان گونه که يک زن نمي تواند در آن واحد چند شوهر داشته باشد . ازدواج کامل از نظر زرتشتيان ازدواجي است که زن به موجب آن " ملکه" کانون زناشويي مي شود و در اين دنيا و دنياي ديگر همسر مرد مي ماند و اين وصلت شاه زنانه است و مرد جز يک زن نمي تواند به عقد خود درآورد و اين اصل آيين مرد است.

شرايط ازدواج در دين زرتشت: سن عادي بلوغ در هر دو جنس زن و مرد پانزده سالگي است. در اين سن سدره ارزاني داشته مي شود و پسر و دختر پاي در اجتماع مي گذارند و بالغ و رشيد مي شوند و به موجب اوستا ازدواج تا پايان پانزده سالگي ممنوع است، اما حدود قانوني ازدواج در آيين زرتشت براي دختر و پسر ?? سالگي است.

? سدره: پيراهني است گشاد، با آستين کوتاه و بدون يقه که از پارچه سفيد درست شده و زرتشتيان آن را در زير لباس ديگر مي پوشند."

اجازه پدر يا ولي بري ازدواج: براي آنکه ازدواج کاملا قانوني باشد، لازم است که پدر،برادر،عمو يا قيم دختر قباله عقد را امضاء کند. اما آنچه دختر خواستار است ، بيشتر از آنکه ميل و اراده ي ايشان باشد رضايت آنهاست . جواني که ميل ازدواج دارد تني چند از پيران و سالخوردگان نزديک خود يا چند تن از دوستان را به خانه ي دختر دلخواهش روانه مي کند تا با پدر و مادر دختر صحبت کند.

?

ازدواج با محارم: زناشويي در ميان خويشاوندان نسبي يا سببي ممنوع است.

? جشن و سوگ در آيين زرتشت

در آيين زرتشت به شادي و جشن سفارش شده است و سوگ و سوگواري به انگره مينو نسبت داده شده است و بهدينان از سوگ وعزا منع شده اند.

? شغل و معيشت در آيين زرتشت

حرفه ويژه و مقدس زرتشتيان در گذشته کشاورزي بوده است زيرا زرتشت آييني است که در دوران کشت و زرع و کنار گذاشتن زندگي چادر نشيني ، به گفت و گو با انسانها پرداخت. در آيين زرتشت همه جا به احترام عناصر چهارگانه آب و باد و خاک و آتش و استفاده از زمين براي کار کشاورزي سفارش شده است. شايد يکي از علل شيوه تدفين مرده هاي زرتشتي به شکل دخمه گذاري در گذشته، بي استفاده نکردن زمين کشاورزي به وسيله دفن مرده بوده است.

? سطح سواد و تحصيلات

شايد به جرات بتوان گفت که ?? درصد زرتشتيان با سواد هستند. دانش آموختن و آموزش در دين زرتشت بسيار تاکيد و سفارش شده است.

? تقويم زرتشتيان

? جشن هاي ماهينه:

تقويم زرتشتيان در ايران باستن گاهنامه خورشيدي بود يعني از يک دوره گردش زمين به دور خورشيد که ??? روز و ? ساعت و ?? دقيقه و ?? ثانيه است تشکبل مي شود . سال آنها ?? ماه داشت به نامهاي فرورين ، ارديبهشت و ... اسفند و هر ماه سي روز داشت.

? ششم فروردين ماه " روز خورداد" زاد روز اشو زرتشت:

خرداد روز " روز ششم" از فروردين ماه روز بسيار شريفي است. بنا به مندراجات ابريحان، نوروز بزرگ ايرانيان در اين روز است. اين روز را از براي نيايش و سپاس ريتون برگزيده اند. در اين روز اشو زرتشت زاده و هم در اين روز به پيامبري برگزيده شد. در اين روز گشتاسب دين پذيرفته و در اين روز رستاخيز خيلي از وقايع ديگر که در رساله پهلوي به نام " فروردين روز خرداد" آمده است به وقوع خوهد پيوست.