پرسش
تفسير و شرح دقيق آيه 34، سوره نساء «الرِّجالُ قَوّامُون عَلى النّساءِ» را بنويسيد و توضيح دهيد تسلط مردان بر زنان چگونه و به چه نحو است.
پاسخ

«قوامون» مبالغه قيّم است و قيم در اين جا به معناى سرپرست است. در توضيح معناى آيه، بايد به اين نكته توجه داشت كه خانواده يك واحد كوچك اجتماعى است و همانند يك اجتماع بزرگ، بايد رهبر واحدى داشته باشد؛ زيرا اگر اداره اين اجتماع كوچك بر عهده بيش از يك نفر قرار گيرد، ممكن است به هرج و مرج و آشوب بينجامد و ايجاد مشكل كند؛ در نتيجه، مرد يا زن يكى بايد رئيس خانواده و ديگرى معاون و تحت نظارت او باشد. قرآن در اين جا تصريح مى‏كند كه مقام سرپرستى از آن مرد است. (كه البته، اين به معناى استبداد و اجحاف و تعدى نيست، بلكه هدف، ايجاد رهبرى واحد همراه با مسؤوليت‏ها و مشورت‏هاى لازم است.)
اين موقعيت بخاطر خصوصيات موجود در مرد است، از آن جمله:
الف: ويژگيهاى ذاتى: مانند قدرت جسمانى و غلبه قدرت فكر او بر نيروى عاطفه و احساسات در مرد، به عكس زن كه از نيروى عاطفه بيشترى نسبت به مرد، بهره‏مند است. كه اين مطابق خواست‏هاى درونى و همگونه با مسؤوليت‏هاى بيرون اوست.
ب: تعهد مرد در برابر زن و فرزندان كه هزينه‏هاى زندگى و پرداخت مهر و تأمين زندگى آبرومندانه همسر و فرزندان بر عهده اوست.
البته ممكن است زنانى وجود داشته باشند كه در برخى از جهات فوق، بر شوهران خود امتياز داشته باشند، اما بايد دانست كه قوانين، همه جوانب را در نظر مى‏گيرد و به تك تك افراد و نفرات نظر ندارد، بلكه نوع و كلى را در نظر مى‏گيرد. شكى نيست كه در اكثريت خانواده‏ها، مردها براى سرپرستى، آمادگى بيشترى دارند، اگر چه زنان نيز وظايف و مسؤوليت‏هايى بر عهده دارند كه اهميت و حساسيت آن بر هيچ كس پوشيده نيست. [1]
________________________________________
پى نوشت:
[1]. جهت اطلاع بيشتر ر.ك: ترجمه تفسير الميزان، جامعه مدرسين، ج 4، ص 543 و تفسير نمونه، دارالكتب الاسلاميه، ج 3، ص 370.