پرسش

به چه علت در آيه 11 سوره نساء دختر نصف پسر ارث مى‏برد؟
پاسخ خداوند هر يك از زن و مرد را به گونه‏اى آفريده كه هر كدام كارى مى‏تواند انجام دهد كه ممكن است از عهده ديگرى خارج باشد؛ مثلاً مرد را عقلانى‏تر و زن را عاطفى‏تر آفريده است. مرد به سبب داشتن روحيه تعقلى، بهتر مى‏تواند از عهده تدبير عقلانى زندگى و تأمين مخارج خانه برآيد و زن با داشتن روحيه عاطفى، بهتر مى‏تواند به تربيت فرزندان و امورى از اين قبيل بپردازد و هر دو مكمل يكديگرند. مرد براى اداره بهتر زندگى و چاره انديشى بهتر مشكلات، نياز به اختيارات مالى بيشترى دارد؛ در نتيجه سهم الارث بيشترى به او تعلق مى‏گيرد [1].
ولى اين نقصان در اموال زنان به گونه‏اى ديگر جبران مى‏شود شما با اندك تأمل و مختصر محاسبه‏اى مى‏توانيد به اين نكته پى ببريد كه زنان عملاً دو برابر مردان بهره مى‏برند و آن به جهت حمايتى است كه اسلام از حقوق آنان نموده است؛ زيرا بر اساس وظايفى كه بر عهده مردان است، نيمى از درآمد آن‏ها براى زنان به مصرف مى‏رسد. در حالى كه بر عهده زنان چيزى گذاشته نشده است. مرد بايستى هزينه همسر و فرزندش را بر اساس نيازمندى ايشان اعم از خوراك، پوشاك و مسكن و ساير لوازم بپردازد، در حالى كه آنان از پرداخت هر گونه هزينه، حتى براى مخارج خودشان معاف هستند.
لذا زن مى‏تواند سهم الارث خود را پس انداز كند، ولى مرد ناچار است آن را به مصرف همسر و فرزندانش برساند. از اين رو، نيمى از درآمد مردان براى زنان خرج شده و نيمى براى خودشان مى‏ماند، در صورتى كه سهم زنان همچنان باقى است. [2]
در روايات اسلامى نيز در بيان دليل اين امر آمده است كه چون زن‏ها ازدواج مى‏كنند و در حالى كه سهم خودشان دست نخوره باقى مى‏ماند، در سهم همسرشان شريك مى‏شوند و علاوه بر اين به آن‏ها نفقه تعلق مى‏گيرد و... [3]
________________________________________
پى نوشت:
[1]. ر.ك: الميزان، ج 4، ص 221.
[2]. ر.ك: مكارم شيرازى، تفسير نمونه، ج 3، ص 291-290.
[3]. ر.ك: كلينى، فروع كافى، ج 7، ص 87.
(ماهنامه ياس، شماره‏5)