جشن هايي که امروزه زرتشتيان يزد برگزار مي کنند همان جشن هاي ايران باستان است. زرتشتيان در هر ماه، هنگامي که نام روز و ماه با هم يکي مي شد، جشن برگزار مي کردند و آن جشن را به نام همان ماه مي ناميدند.    
        
جشن هايي که امروزه زرتشتيان يزد برگزار مي کنند همان جشن هاي ايران باستان است. زرتشتيان در هر ماه، هنگامي که نام روز و ماه با هم يکي مي شد، جشن برگزار مي کردند و آن جشن را به نام همان ماه مي ناميدند.

اين جشن هاي عبارت بودند از فروردين گاه، ارديبهشت گاه، خوردادگان، تيرگان، امردادگان، شهريورگان، مهرگان، آبان گان، آذرگان، دي گان، بهمن گان و اسفندگان. از اين ميان جشن نوروز گان (فروردين گاه) و جشن هاي مهرگان و سده از همه مهم تر است.

? جشن نوروز

زرتشتيان در شب قبل از نوروز، زماني که تاريکي آخرين شب سال رنگ مي بازد، بر بام خانه هاي خود آتش مي افروزند و فرداي آن روز با گستردن سفره هفت سين و چيدن خوراکي هايي که از قبل آماده کرده اند، جشن نوروز را آغاز مي کنند.

يکي از اين خوراکي ها پالوده مرواريد است که از اوايل زمستان براي تهيه گندم و نشاسته آن دست به کار مي شوند، شيشه يا سبزه از ضروري ترين لوازم سفره هفت سين است، از پنجه کوچک (?? تا ?? اسفند) زنان با همکاري هم به تهيه خوراکي هاي سنتي مانند نان شير، کماج شيرين، نان پيه پياز، حلواي سن، حلواي شکر مي پردازند، همچنين آش هفت دونار يا ججه (gega) از هفت نوع غلات و حبوبات تهيه مي کنند و در مراسم مذهبي خاص خود مصرف مي کنند.

? جشن مهرگان

مي گويند جشن مهرگان به مناسبت پيروزي ايرانيان بر (ضحاک) ستمگر به رهبري "کاوه آهنگر" بر پا شد. ايرانيان به شکرانه اين پيروزي که در روز «مهر» (دهم) ماه مهر روي داد، جشني بزرگ بر پا کردند.

اين جشن شش روز به طول مي انجامد، در برخي از روستا ها جشن مهرگان با ساز و شادماني نيز همراه است و در روز پنجم جشن، گروهي از جوانان در محل آدريان يا سرچشمه قنات جمع شده و به شادماني مي پردازند.

? جشن سده

جشن سده همان جشن پيدايش آتش است که از عهد باستان تا کنون رواج داشته است. چون اين جشن را در صدمين روز زمستان برگزار مي کنند، آن را جشن «سده» مي نامند. ايرانيان باستان، سال را به دو فصل تابستان بزرگ هفت ماهه و زمستان بزرگ پنج ماهه تقسيم مي کردند. چون از روز اول آبان که زمستان بزرگ آغاز مي شود تا دهم بهمن که روز برگزاري اين جشن است صد روز مي گذرد، اين جشن را سده ناميدند.

? جشن گاهان بار

در آيين زرتشت اعتقاد بر اين است که «اهورامزدا» جهان مادي را در شش مرتبه آفريد و آن را «شش گاهان بار» مي گويند و با زمزمه سرودي آن را جشن مي گيرند و خدا را ستايش مي کنند مراسم هر «گاهان بار» به مدت پنج روز ادامه مي يابد. گاهان بارها را جشن هاي فصلي نيز مي نامند، زيرا به طبيعت و کشاورزي مربوط است و نشان دهنده شش مرحله آفرينش آسمان، آب، زمين، گياهان، جانواران و انسان است.

جشن هاي گاهان بار جزء جشن هاي مذهبي زرتشتيان محسوب مي شود، در بامداد روز اول هر گاهان بار، در آدريان يا آتش ورهرام هر شهر، موبدان و مردم گرد هم مي آيند و سرودهاي اوستا را مي خوانند پس از آن «لرک» مخلوطي از هفت ميوه خشک پخش مي کنند، «لرک» را روي چادري پهن و آن را با دانه انار و چند شاخه درخت مورد تزئين مي کنند.

? گاهان بار ها عبارتند از:

گاهان بار يو زرم (از دهم تا چهاردهم ارديبهشت ماه آفرينش آسمان)

گاهان بار ميديو شهم گاه (Maedio Shahem) ( از هشتم تا دوازدهم تير ماه،آفرينش آب)

گاهان بار پيته شهم گاه (Paete Shahem) (از بيست و يکم تا بيست و پنجم شهريور ماه، آفرينش زمين)

گاهان بار ايالرم گاه(Yalhrwrm) (از بيستم تا بيست و پنجم مهر ماه، آفرينش گياهان)

گاهان بار ميدياريم گاه (Maeiarem) ( از دهم تا چهاردهم دي ماه، آفرينش جانوران)

گاهان بار همس پت ميديم گاه (Hamas Path Meadem) (از بيستم تا بيستم چهارم اسفند ماه، آفرينش انسان)

? جشن هيرومبا

هيرومبا جشني است شبيه آتش افروزي جشن سده که هر سال در روستاي «شريف آباد» اردکان برگزار مي شود، تاريخ برگزاري جشن با گاه شماري بدون کبيسه، هفته آخر ماه فروردين است.

زرتشتيان شريف آباد براي تهيه هيزم آتش هيرومبا به نيايشگاه «پيرهريشت» مي روند، آن ها زماني حرکت مي کنند که پيش از غروب آفتاب به پيرهريشت برسند، آن ها اسباب و اثاثيه خود را با وانت يا الاغ مي برند و شب در همان جا اقامت مي کنند، سپيده دم روز بعد، مردان و جوانان پس از نيايش به صحرا مي روند و بوته هاي خار را براي آتش هيرومبا جمع آوري مي کنند، بانواني که در پيرهريشت مانده اند، ناشتايي تهيه کرده و آن را به صحرا مي فرستند پس از آنکه هيزم آماده شد مردان به پيرهريشت بر مي گردند و مراسم چوب زني انجام مي شود، مراسم چوب زني اين گونه برگزار مي شود، کساني را که براي اولين بار در مراسم جمع آوري هيزم شرکت کرده اند يا در آن سال صاحب فرزند شده اند، بر سر دست بلند مي کنند و يا شادي و سرور به او چوب مي زنند، بستگان اين شخص بايد کله قندي تقديم کنند تا او رها شود با اين کله قند شربت درست مي کنند و آن را مي نوشند.

به هنگام عصر، هيزم ها را با وانت يا الاغ به شريف آباد مي برند و ميدان کنار آدريان انباشته مي سازند، سپس آتش مي افروزند و مراسم مذهبي را گرداگرد آتش برگزار مي کنند.

? در باره اين بيماري بخوانيد ...

بامدادروز بعد، زنان شريف آبادي به محل آتش هيرومبا مي آيند، خاکسترها راکنار ميزنند، گلوله هاي سرخ آتش در آتشدان گذاشته به خانه خود مي برند، در خانه با چوب سندل، کندر دود کرده و آن را دور خانه مي چرخانند، آنگاه خارج مي شوند و به سوي آدريان شريف آباد بازمي گردند و آتش را به آتش بند (مسئول نگهباني از آتش) مي سپارند، جشن هيرومبا در گذشته در روستاي «مزرعه کلانتر» نيز برگزار مي شد.

اين مراسم با اندک تفاوت در روستاهاي «اله آباد» و «نرسي آباد» به نام «هيبدوگ» و در روستاي «خرمشاه» به نام «شاخ شاخ درين» برگزار مي شود.

        
اکبر همتي
http://poroge.parsiblog.com