در شروع مطلب ابتدا باید دانست هر فرد سالم باید ۵۵ درصد از انرژی غذایی مورد نیاز روزانه خود را از طریق کربوهیدرات ها تأمین نماید. کربوهیدرات ها به چند دسته یک قندی ها (مانند گلوکز و فروکتوز)، دو قندی ها (مانند ساکاروز یا همان شکر) و چند قندی ها یا کربوهیدرات های مرکب (مانند نشاسته) تقسیم می شوند.

  

آنچه در بحث ما به عنوان مواد قندی مطرح است در واقع شامل یک و دو قندی ها می باشد، مانند گلوکز یا فروکتوز که به عنوان افزودنی ها در صنایع غذایی استفاده می گردند و نیز قند و شکری که به صورت روزانه مصرف می نماییم و می توان آن ها را «مواد قندی بد» نامید.

 

از آنجا که بسیاری از مواد غذایی دارای مواد قندی هستند، پیروی از رژیم غذایی که عاری از این مواد باشد کار ساده ای نیست، ولی این امکان وجود دارد که اشکال غیرطبیعی و مضر قندها را که در مواد غذایی فرآیند شده، نوشابه ها، آب میوه جات صنعتی، دسرها و سایر مواد غذایی شیرین شده وجود دارد، در رژیم غذایی روزانه خود محدود و یا حذف نماییم، که اگر چنین کنیم از نظر سلامتی به نفع خود عمل کرده ایم و این در حالی است که بسیاری از افراد تنها وقتی به فکر محدود کردن و یا حذف مواد قندی در رژیم خود می افتند که به دیابت و یا سایر بیماری های جدی مبتلا شده باشند.

مضرات مواد قندی

۱- چاقی

یکی از ساده ترین و مشخص ترین اثرات مواد قندی که همگان نیز از آن آگاهند چاقی می باشد. برخلاف مواد قندی مرکب، تک قندی ها و دو قندی ها انرژی را سریعاً در اختیار بدن ما قرار می دهند و زمانی که ما نیازی به این انرژی نداشته باشیم بدن مازاد آن را برای استفاده بعدی به چربی تبدیل می نماید، بنابراین مصرف بیش از نیاز این مواد می تواند یکی از دلایل افزایش وزن باشد.

۲- تغییرات در چربی های خون

تحقیقات متعدد نشان داده اند که مصرف مواد قندی موجب افزایش قابل توجهی در تری گلیسیرید و کلسترول بد (LDL) و کاهش در کلسترول خوب (HDL) می گردد.

مواد قندی سبب ایجاد حالت اسیدی در بدن شده و کلسیم که قسمت عمده ذخایر آن در استخوان ها می باشد، برای از بین بردن این حالت اسیدی و ایجاد حالت تعادل در بدن از استخوان ها برداشت می شود. این عمل به تدریج استخوان ها را به سمت پوک شدن سوق می دهد.

۳- فشارخون

در حالی که نمک را به عنوان یکی از عوامل مهم در افزایش فشارخون می دانیم، مطالعات نشان داده اند که مصرف مواد قندی نیز با بالا رفتن فشار خون ارتباط دارد.

۴- سرطان

سلول های سرطانی از مواد قندی تغذیه می کنند. ضمناً این مواد موجب ترشح هورمون هایی می شوند که در رشد سلول های سرطانی موثرند. مطالعات انجام شده ارتباط مواد قندی را با پیشرفت سرطان هایی نظیر سرطان سینه، تخمدان، پروستات، رکتوم، پانکراس، ریه، مثانه و معده نشان داده اند.

۵- تولید رادیکال های آزاد

رادیکال های آزاد اتم ها یا مولکول هایی هستند که آخرین لایه الکترونی آن ها کامل نبوده و به دلیل ناپایداری و تمایل به دریافت الکترون در بروز بسیاری از بیماری ها از جمله انواع سرطان ها، بیماری های قلب و عروق، کاتاراکت، آرتریت، و همچنین پیری و پیری زودرس نقش دارند. تحقیقات نشانگر آن هستند که مصرف مواد قندی تولید رادیکال های آزاد را در بدن افزایش می دهد.
قند

۶- تغییرات در دستگاه گوارش

مواد قندی مشکلات زیادی را در دستگاه گوارش ایجاد می نمایند که از آن جمله می توان به سوء هضم، سوء جذب، ورم و زخم معده اشاره کرد.

۷- پوسیدگی دندان ها

رابطه بین پوسیدگی دندان ها و مصرف مواد قندی بر همگان آشکار است.

۸- پوکی استخوان

برخی تحقیقات بیانگر ارتباطی بین مصرف مواد قندی با پوکی استخوان می باشند. توجیه این مطلب آن است که مواد قندی سبب ایجاد حالت اسیدی در بدن شده و کلسیم که قسمت عمده ذخایر آن در استخوان ها می باشد، برای از بین بردن این حالت اسیدی و ایجاد حالت تعادل در بدن از استخوان ها برداشت می شود. این عمل به تدریج استخوان ها را به سمت پوک شدن سوق می دهد.

۹- سایر موارد

مصرف مواد قندی را با بسیاری از موارد دیگر نظیر آلزایمر، کمبود مس، کاهش جذب کلسیم و منیزیم، سنگ کیسه صفرا، کاتاراکت، بزرگ شدن اندازه کبد و ایجاد کبد چرب، بزرگ شدن اندازه کلیه ها و بروز سنگ های کلیوی، کاهش قدرت یادگیری در کودکان، افسردگی، برهم خوردن تعادل در هورمون ها (مانند بالا رفتن سطح استروژن در مردها و کاهش هورمون رشد) مرتبط می دانند.

پیشنهادات

همان گونه که در ابتدا اشاره شد حذف مواد قندی از رژیم غذایی کار ساده ای نیست، با این حال می توان اشکالی از قندها را مورد استفاده قرار داد که برای بدن ضرر کمتری داشته باشند. این بدین معنی است که سعی کنیم از قندهای مرکب (کربوهیدرات های مرکب) استفاده نماییم که ما آن ها را «مواد قندی خوب» می نامیم.

 

این مواد که در میوه ها، سبزیجات، حبوبات و غلات (به ویژه نوع کامل آن ها) یافت می شوند، ویتامین ها، مواد معدنی، پروتئین ها و فیبر را در اختیار بدن قرار داده و به دلیل آنکه سرعت هضم و جذب کمتری دارند، قند خون را به سرعت بالا نمی برند و انرژی مورد نیاز را در مدت زمان طولانی تری در اختیار بدن قرار می دهند.

یکی از ساده ترین و مشخص ترین اثرات مواد قندی که همگان نیز از آن آگاهند چاقی می باشد. برخلاف مواد قندی مرکب، تک قندی ها و دو قندی ها انرژی را
سریعاً در اختیار بدن ما قرار می دهند و زمانی که ما نیازی به این انرژی نداشته باشیم بدن مازاد آن را برای استفاده بعدی به چربی تبدیل می نماید.

یادآوری می کنیم که در مورد مصرف میوه ها بهتر است از خود میوه به صورت کامل به جای آب آن (حتی به صورت طبیعی) استفاده شود، چرا که میوه کامل دارای فیبر و آنتی اکسیدان (ماده ای که از بدن در برابر رادیکال های آزاد محافظت می نماید) بیشتری بوده و برای بدن بسیار مفیدتر است.

ضمناً برخی مواد غذایی مانند نان سفید اگرچه طعم شیرینی ندارند، ولی به دلیل پایین بودن میزان فیبر و سرعت بالای جذب، قند خون را به سرعت افزایش می دهند.