پرسش:
ما به دستور خدا و برای پاکیزگی وضو می گیریم اما تیمم هم برای پاکیزگی است آیا تیمم روی خاک ضرر ندارد؟
 
پاسخ:

1– احکام الهی یک حکمت دارند و یک علت، ما انسانها دسترسی به علت احکام نداریم مگر این که علت آنها توسط پیامبر (ص) یا ائمه معصومین (ع) بیان شده باشد. اما اگر پیامبر (ص) و یا امام معصوم (ع) علت حکمی را بیان نکرده باشند، هر چه را در مورد خوبی و مصلحت یک حکم مقبول بدانیم، از نوع حکمت است نه علت. در  وضو گرچه پاکیزگی هم بدست می­آید ولی وضو گرفتن تنها برای پاکیزگی نیست، زیرا می­بینیم برای صحت وضو شرایطی واجب است رعایت شود که ایجاد پاکیزگی آن شرایط را ندارد. در وضو اگر شما از پایین به بالا دست را بشویید یا اعمال وضو را بدون نیت انجام دهید و یا ترتیب آنرا درست انجام ندهید و نیز بسیار شرایط دیگر، رعایت نکردن آنها مانع پاکیزگی نیست، ولی عدم رعایت آنها باعث بطلان وضو می­شود. پس حقیقتاً علت احکام از ما پوشیده است و ما با عقل خود نمی­توانیم به آن مرحله برسیم که علت احکام را درک کنیم، البته این علت­ها ضد عقل نیستند، بلکه فوق عقل هستند.

2– تیمم یک فرمان الهی است که قطعاً بدون حکمت و مصلحت نیست، اگرچه ما از مصالح آن بی­خبر باشیم و تیمم بر روی سنگ و یا خاک تمیز نیز بطور معمول ضرری برای انسان ندارد و مواردی که به علت بیماری خاص دست زدن به خاک یا سنگ تمیز برای فردی ضرر داشته باشد مانند موارد استثناء در دیگر قوانین، احکام خاص خود را دارند و عیب و نقصی برای حکم تیمم محسوب نمی­شوند؛ همچنانکه استفاده از آب تمیز نیز برای بعضی افراد ضرر دارد.

" مطابق آنچه در علوم طبیعی ثابت شده، خاک تمیز و پاک در مقابل میکروب ها مصونیّت دارد و غالب میکروب­ها نمی­توانند در خاک به زندگی خود ادامه دهند؛ این مصونیّت به سبب موجودات جاندار ذرّه بینی بسیار ریزی است که در خاک وجود دارد. این موجودات دشمن سرسخت میکروب های موذی است؛ بطوری که مثلا اگر لاشه و مرداری که با خود میلیون­ها میکروب همراه دارد، زیر خاک مدفون گردد؛ این جانداران ذرّه بینی فوراً شروع به تجزیه و از هم پاشیدن لاشه می­کنند و به زودی قوای میکروب­ها را شکست داده و آنها را معدوم می­سازند.

بنابراین، برخلاف آنچه تصوّر شده، خاک پاک و بدون آلودگی نه تنها از تأثّر در برابر میکروب­ها مصون است؛ بلکه دشمن سرسخت آنهاست و دیر یا زود شرایط زندگی آنها را از بین می­برد.

بدین ترتیب خاک تمیز، پس از آب - که مهم ترین وسیله شستشوی طبیعت و مبارزه با پلیدی­ها و میکروب هاست - یک عامل تطهیر و مبارزه با میکروب است.

با توجّه به این حقیقت مهم، معلوم می­شود که دستور اسلام در مورد تیمّم بر خاک - در صورت دسترسی نداشتن به آب - کاملا با کشف علوم طبیعی مطابق است.

نکته اساسی که در این باره کاملا باید مورد توجّه قرار گیرد این است که در قرآن در آیه مربوط به تیمّم، پاکیزه بودن خاک شدیداً تأکید شده و چنین آمده: «فَتَیَمَّوُا صَعِیداً طَیِّباً؛ با خاک پاکی تیمّم کنید»[i]

در اخباری که از پیشوایان دینی ما در مورد این دستور مذهبی نقل شده، پاکی و تمیزی خاک تیمّم صریحاً سفارش شده است؛ در کتاب «وسایل الشّیعه» دو حدیث از امام صادق(علیه السلام) در این باره نقل شده که فرمود: خاک تیمّم را از زمین هایی که زیر پای مردم است و مردم روی آن رفت و آمد می کنند تهیّه نکنید»[ii]

این تأکید برای این است که خاکی که در این زمین هاست غالباً در معرض آلوده شدن و کثافت است؛ ولی خاک هایی که در زیر پای مردم نبوده و در نتیجه دور از دسترس است، غالباً تمیز و پاکیزه می باشد."[iii]

--------------------------------------------------------------------------------

[i]- سوره نساء، آیه 43.

[ii]- وسایل الشّیعه، ج طهارت، باب تیمّم.

[iii]- جواب بین دو علامت " " از سایتدفتر آیت الله مکارم شیرازیقسمت استفتاآت، سؤال نود و یکنقل شده است.

 
منبع: پایگاه حوزه54055405