تدبير ش23

بنده به اين تلاوتها خيلي اعتقاد دارم. قبلها در بعضي از همين جلسات، علت اين اعتقاد را هم عرض كرديم كه ديگر تكرار نمي‌خواهم بكنم. و خوانندگان خوبمان و تلاوتگران مسلط و استاد و وارد را حقيقتاً ارجمند مي‌دانم، ليكن همه‏ي اينها مقدمه است؛ مقدمه براي حاكميت فضاي فرهنگي قرآن در ذهن جامعه‏ ي ما. يعني شما جوان مسلمان، مرد و زن مسلمان، كودكان مسلمان بايد با قرآن انس پيدا كنيد. قرآن را به معناي حقيقي مخاطب قرار گرفتنِ در مقابل خدا، بخوانيد و در آن تدبر كنيد و از آن بياموزيد. مرحله‏ي بعدش هم عمل است؛ اما من مرحله‏ي قبل از عمل را عرض مي‌كند آموختن قرآن، فهم معارف قرآن، تدبر در آيات قرآن و كلمات قرآني. اين كلماتي كه شما ملاحظه مي‌كنيد، همان چيزهايي است كه خداوند متعال به عنوان آخرين ذخيره‏ي معنوي وحي الهي به بشريت عطا كرده است. همينهاست كه بايد بشر را تا ابدالآباد، تاانتهاي اين عالم، به راههاي سعادت و فلاح و رستگاري هدايت كند؛ پر از معارف است اينها؛ اينها را بايد فهميد... قرآن را براي تدبر كردن و فهميدن و استفاده كردن بخوانيد. يك نوع قرآن خواندن اين است كه انسان ظاهر قرآن را بگيرد بخواند تا آخر. اين نوع نمي‌خواهيم بگوييم هيچ اثري ندارد. البته بنده سابقها مي‌گفتم هيچ اثر ندارد، بعد تجديد نظر كردم. نمي‌شود گفت هيچ اثر ندارد، ولي اثرش در مقابل آن اثري كه متوقعِ از تلاوت قرآن است،‌ شبيه هيچ است؛ نزديك هيچ است.    22/6/86

متأسفانه ما حجاب زباني داريم، حجاب لغوي داريم؛ اين كمبود ماست. يعني كمبود ملتهاي غير عرب است. كساني كه زبانشان عربي است، همينطور كه قاري تلاوت مي‌كند، اينها كه نشسته‏اند، ولو نه به‏صورت كامل، آن را مي‌فهمند؛ بيان قرآن، بيان فصيح و بليغ و خيلي والايي است و هركسي جزئيات اين بيان را نمي‌فهمد. بلاتشبيه مثل گلستان سعدي كه انسان آن را مثلاً در جمعي بخواند. خوب، گلستان سعدي فارسي بليغ است، مردم هم مي‌فهمند؛ اما دقايق و جزئياتش را فقط ادبا، اهل ذوق و اهل درك بالا مي‌فهمند. حالا اين را هزاران برابر بكنيد. قرآن اينجوري است. دقايق و لطائف و جزئيات را ممكن است مستمعِ عرب‏زبانِ معمولي نفهمد، اما بالاخره مفهوم اين كلمات را مي‌فهمد؛ لذا دلش رقيق مي‌شود؛ لذا در شنيدن تلاوت قرآن اشك مي‌ريزد؛ چون موعظه‏ي الهي را درك مي‌كند. اين حجابي است كه ما داريم و قابل حل هم هست. نبادا كسي خيال كند حالا چه كار كنيم، نمي‌شود؛ نخير، اين كاملاً قابل حل است. بسياري از كلمات و لغات قرآني در زبان فارسي متداول ما تكرار شده است و ما مي‌فهميم... امروز الحمدللَّهانسان ترجمه‏هاي خوب را مي‏بيند كه متعدد وجود دارد. به اين ترجمه‏ها مراجعه كنيد؛ مردم مراجعه كنند، آن‏وقت مي‌فهمند. پس اين يك اشكال است كه بايستي اين اشكال برطرف بشود؛ يعني معناي آيات را بفهمند. 22/6/86

  قاري ما وقتي قرآن را تلاوت مي‌كند، بايد آنچنان تلاوت كند كه گوئي قرآن را دارد نازل مـــي‌كند بـــه قلب‌ مـخـاطـب؛ اينـجوري بـايـد قـرآن را بـخـوانيـد. الـبته ايــن قـرّاء معــروف مصري، همه‏شان هم اينجور نيستند؛ بعضي‏هايشان اينجورند؛ بعضي‏هايشان هم نه؛ اما شما به آنها كاري نداشته باشيد. شما بايد قرآن را جوري تلاوت كنيد كه اين مفاهيم قرآني و آيات‌ كريمه‏ي قرآن، گويي دارد نازل مي‌شود بر قلب مخاطب؛ آهنگها را با مضامين جُفت كردن، منطبق كردن و از آهنگ براي برجسته كردن معنا و مضمون آيه كمك گرفتن. اين آهنگها و‌ ‌اين نغمه ‏هاي قرآني، مهمترين هنرش اين است كه بتواند كمك كند به اينكه آن مضمون برجسته شود و در ذهن مخاطب بنشيند. پس قرائت‏كننده‏ي ما هم بايست اين نكات را توجه كند... اين نكته خيلي مهم است كه تلاوت ‏كــننده‏ي قـرآن قـصدش اثرگذاري اين كلام در ذهن مخاطب باشد؛ يعني شما بخواهـــيد دل ما را تكان بدهيد. هدف اين نباشدكه ماخواننده را تحسين كنيم، بلكه هدف بايد اين باشدكه خواننده دل ما را از جا بكند.  22 /6/86

ماه رمضان كه تمام شد، قرآن را ببنديم و ببوسيم و بگذاريم كنار. اين نبايد اتفاق بيفتد. قرآن را بايستي از‌ خودمان جدا نكنيم. دائم بايد با قرآن مرتبط و مأنوس باشيم. حالا در روايات دارد كه هر روز لااقل پنجاه آيه‏ي قرآن بخوانيد. اين، يكي از معيارهاست. اگر نتوانسـتيد، روزي ده آيــه‏ي قــرآن بخوانـيد؛ نگوييد ســوره‏ي حــمد را مي‌خوانم و اين چند آيه‏ي سوره‏ي حمد با چند آيه‏ي سوره‏ي قل‏هواللَّه - يك ركعت – مي‌شود همان ده آيه‏اي كه فلاني مي‌گويد. نه، غير از آن قرآني كه در نماز مي‌خوانيد - چه نماز نافله، چه نماز فريضه - قرآن را باز كنيد، بنشينيد، با حضور قلب، ده آيه، بيست آيه، پنجاه آيه، صد آيه بخوانيد.   22 /6/86

يك تلاوت اين است كه انسان مثل يك مستمعي بنشيند پاي صحبت خداي متعال. خداي متعال دارد با شما حرف مي‌زند. مثل اينكه از يك عزيزي، از يك بزرگي، نامه‏اي به شما رسيده باشد. شما نامه را مي‌گيريد مي‌خوانيد. براي چه مي‌خوانيد؟ براي اينكه ببينيد چه براي شما نوشته. قرآن را اينجوري بخوانيد. اين نامه‏ي خداي متعال است. امين‏ترين زبانها و دلها اين قرآن را از خداي متعال گرفته و به شما رسانده است. ما از آن استفاده كنيم؛ بهره ببريم؛ لذا در روايت هست كه سوره را وقتي كه مي‌خوانيد، همت شما اين نباشد كه به آخر سوره برسيد، همت شما اين باشد كه قرآن را بفهميد؛ ولو حالا به آخر سوره، به وسط سوره، وسط جزء، به وسط حزب نرسيد و آن را تمام هم نكنيد؛ تأمل و تدبر كنيد. قرآن را اينگونه بخوانيد. اگر كسي با قرآن مأنوس بشود، از قرآن دل نمي‌كَند. اگر ما با قرآن مأنوس بشويم، حقيقتاً از قرآن دل نمي‌كَنيم.     22/6/86

حفظ قرآن يك نعمت بزرگ است. اين جوانها و نوجوانها سن توانايي حفـظ را قـدر بـدانند. شـماها در سني هستيد كه مي‌توانيد حفظ كنيد و در ذهنتان بماند. ما هم مي‌توانيم حفظ كنيم؛ در سنين ما هم مي‌شود؛ اما خيلي ماندگار نيست؛ زود از ذهن ما مي‌رود. اينطور نيست كه در سنين امثال بنده نشود حفظ كرد؛ چرا؟ سنين بالاتر از ما - يعني سنين هفتاد و پنج، هشتاد – مي‌شود حفظ كرد. من شنيدم مرحوم آيت‏اللَّه خويي در همين سالهاي آخر عمر قرآن را حفظ كرده بود. خيلي مهم است؛ پيرمرد مثلاً هشتاد ساله قرآن را حفظ كند! مي‌شود حفظ كرد، اما ماندگار نيست؛ از ذهن زائل مي‌شود. اگر شما در دوره‏ي جواني و بخصوص در دوره‏ي نوجواني؛ يعني از سن همين نوجوانهايي كه اينجا براي ما تلاوت كردند يا بالاتر از اينها، قرآن را حفظ كنيد، اين يك سرمايه و ذخيره‏اي براي شماست. و امكان تدبر در قرآني كه در حفظ انسان هست، بمراتب بيشتر از امكان تدبر براي كسي است كه قرآن را حافظ نيست. گاهي انسان يك آيه‏اي را در قرآن نگاه مي‌كند، مثل اينكه هرگز اين آيه را تلاوت نكرده؛ امـــا كسـي كه حــافظ هســت،چنين چيزي بــرايش‌ پيــش‌ نمي‏آيد‌.‌                22/6/86