2 - 1. جایگاه ارتش در نظام سیاسی اسلام‏

از جمله مواردی که اهمیت جهاد را آشکار می‏سازد اهتمامی است که شارع مقدس برای ارتش و نیروهای نظامی قائل شده است، در احادیث از نیروهای نظامی با عنوان «حصن» و دژ یاد شده که حفظ و اقتدار نظام سیاسی و تمامیت ارضی بلاد اسلامی ، مرهون آن است.

حدیث اول:

ومن کلامه [علی‏](علیه السلام) :... والملک راع یعضده الجیش ، والجیش أعوان یکفلهم المال....(7)

حدیث دوم:

... فالجنود باذن اللَّه حصون الرعیّة، وزین الولاة، وعزّ الدین، وسُبُل الأمن، ولیس تقوم الرعیّة الابهم.(8)

3 - 1. تقدیس شهادت و شهیدان‏

در اسلام ، اعتقاد به مبدأ و معاد از اصول مهم دین است و لازمه پذیرش دین اعتقاد به سرای دیگر است. از سوی دیگر جهادی که در نظام سیاسی اسلام مشروعیت یافته، از لحاظ ارزش معنوی و اخروی مبتنی بر اصل معاد است. از این رو مجاهدانی که جهاد می‏کنند، به آنها زندگی برتر معنوی بشارت داده می‏شود.

حدیث اول:

... عن السکونی، عن ابی عبداللَّه(علیه السلام) قال: قال رسول اللَّه(صلی الله علیه و آله و سلم) : فوق کل ذی بِرّ بِرٌّ حتی یُقْتَل الرجل فی سبیل اللَّه فلیس فوقه برّ... .(9)

حدیث دوم:

و من کلام له [علی‏](علیه السلام) لأصحابه فی وقت الحرب:... إن الموت طالب حثیث لا یفوته المقیم و لا یعجزه الهارب، إنّ اکرم الموت القتل، والّذی نفس ابن ابی طالب بیده لألف ضربة بالسیف أهون علیّ من میتة علی الفراش.(10)

4 - 1. آمادگی نظامی «مرابطه»

در نظام بین‏الملل در هر عصر و زمان، دولتی قدرت‏مند محسوب می‏شود که دارای قوای نظامی برتر نسبت به دیگر دولت‏ها باشد. برای تأمین چنین هدفی در سیاست‏های نظامی حکومت اسلامی ، اصلی با عنوان مرابطه و «مرزداری» مطرح است که به مفهوم آمادگی نیروهای نظامی در شرایط صلح و جنگ است.
مفهوم مرابطه‏
علامه مجلسی در تعریف رباط و مرابطه می‏نویسد:
الرباط فی الأصل الأقامة علی جهاد العدوّ بالحرب، و ارتباط الخیل و إعدادها... قال القتیبی: أصل المرابطة أن یربط الفریقان خیولهم فی ثغره و کلٌّ منهما معدّ لصاحبه، فسمّی المقام فی الثغور رباطاً.(11)
وی در جای دیگر می‏گوید:
والمرابطة: الأرصاد لحفظ الثغر.(12)
آیه «وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللّهِ وَ عَدُوَّکُمْ»، قانون کلی برای آمادگی نظامی برای همه دوران‏ها بیان کرده است.(13)
مجلسی در تفسیر این آیه از میان اقوال چندگانه، اولین قولی که نقل کرده همان معنای عام و تعمیم مفهوم قوّه بر مصادیق متعدد آن است. وی در این باره می‏نویسد:
... و اعدّوا لهم ما استطعتم من قوّة «قیل: ای کل ما یتقوّی به فی الحرب».(14)
همچنین آیه: «اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» بنابر بعضی از تفاسیر به مرابطه تطبیق داده شده است.(15)
علامه مجلسی اعداد نیرو بر حسب توان را اختصاص به عصر حضور ندانسته و آن را به عصر غیبت نیز تعمیم داده و بر رجحان مرابطه در زمان غیبت امام نظر می‏دهد:
اقول: خصوص السبب لا یدلّ علی خصوص الحکم، ویدلّ علی رجحان رباط الخیل للجهاد، و لأرهاب اعداء اللَّه، و ان کان فی زمن غیبة الامام(علیه السلام) توقّعاً لظهوره کما ورد فی الأخبار.(16)
چنانچه وی نظر علامه در منتهی را که فتوا به استحباب مرابطه داده است نقل کرده است.
ذکر العلّامة قدس سرّه فی المنتهی... و قال: ویستحبّ اتخاذ الخیل وارتباطها استحباباً مؤکّداً.(17)
و اما درباره احادیثی که در خصوص اهمیّت مرابطه و رجحان آن رسیده، باید به این نکته توجه داشت که این احادیث در عصر حضور صادر شده است. و لذا اصطلاحاتی که در آنها به کار رفته از قبیل: خیل و مانند آن ناظر به اصطلاحات رائج در عرف و فرهنگ عصر حضور می‏باشد.