انتخاب همسر با همه اهميت و جاذبه‌اي كه دارد، پيچيده‌ترين و دشوارترين انتخاب زندگي است و تشخيص و انتخاب ملاک‌هاي انتخاب همسر بيش از همه شما را با چالش مواجه مي کنند. قرآن كريم در بيان اهداف ازدواج مي فرمايد: «رَبنا هَبْ لَنا مِنْ اَزواجنا وَ ذُريّاتِنا قُرَّة اَعْيُنٍ وَاجْعَلْنا لِلْمْتَّقينَ اِماماً (فرقان 74): پروردگارا به ما همسران و فرزنداني ده كه مايه روشني چشم‌ها و آرام‌بخش دلهايمان باشند و ما را پيشواي پارسايان و پرهيزگاران قرار ده.»

همسري كه برمي‌گزينيد بايد شما را در اجابت اين دعا و رسيدن به اين قله بلند و روشن كمال ياري رساند و اين فراهم نمي‌شود مگر اينكه هر دو شما علاوه بر هماهنگي در برخي ويژگي‌هاي فردي و خانوادگي داراي صفات شخصيتي بهنجار و سالمي باشيد و با آموزش‌هاي مناسب سطح مهارت‌هاي زندگي و ارتباطي خود را افزايش دهيد.


ويژگي‌هاي هر فرد را مي‌توان در سه گروه جاي داد:

1 - تغيير ناپذير: جسم (قد، چهره و...)، نژاد، هوش، سن، عده خواهران و برادران، سواد پدر و مادر و...

2 -نسبتاً ثابت (صفات شخصيتي): ميزان برون‌گرايي، صداقت، حياء، امانت‌داري، حسن خلق، سخاوت، دينداري، استقلال و...

3 - تغييرپذير: رفتارها و مهارت‌هاي آموختني، ناراحتي‌هاي رواني گذرا مانند اضطراب، افسردگي، پيشرفت تحصيلي، ميزان درآمد و...

مسلما ويژگي‌هاي گروه سوم را نبايد جدي گرفت و كسي را به خاطر آنها قبول يا رد كرد. از بين ويژگي‌هاي گروه اول، برخورداري ازسطح هوشي بالاتر از متوسط را مي‌توان با كمي بررسي و در صورت ترديد از طريق مشاوره‌هاي علمي در كمتر از يك ماه بدست آورد و بقيه را نيز به آساني مشخص كرد. ملاک‌هاي اصلي به گروه دوم تعلق دارند كه بعد از ازدواج خود را نشان مي‌دهند وبه سادگي تغيير نمي‌پذيرند.

در مورد درونگرايي- برونگرايي، مشخص شده است که زوج هايي احتمال موفقيت بيشتري دارند که در آنها، ميزان برونگرايي مرد، بيش از زن باشد نارضايتي‌هاي خانوادگي و طلاق‌ها بيشتر مربوط به اين صفات و ويژگي هاي شخصيتي نسبتاً پايدار است.

متأسفانه چون‌علماي اخلاق و روان‌شناسان مسلمان در ايران، در زمينه‌ تعيين ملاک‌هاي اصلي ازدواج و راه‌هاي تشخيص آنها مطالعات دقيقي انجام نداده‌اند، جوانان و پدران و مادران دچار سردرگمي‌ شده‌اند و كار مهم انتخاب همسر را يا با آزمون و خطا، نگراني، استخاره و دعا گرفتن انجام مي‌دهند و يا عيني‌ترين و نمايان‌ترين ويژگي‌ها مانند ظاهر فرد، تحصيلات، وضعيت اقتصادي را در نظر مي‌گيرند و چنين مي‌شود كه در گرداب سطحي‌نگري فردي مي‌افتند و يا اسير ظاهرسازي‌هاي مذهبي مي شوند.

اما از تمام اين ها گذشته، مي توان با انجام برخي آزمون هاي روانشناسي، به تعدادي از ويژگي هاي شخصيتي افراد پي برد. مثلا در مورد درونگرايي- برونگرايي، مشخص شده است که زوج هايي احتمال موفقيت بيشتري دارند که در آنها، ميزان برونگرايي مرد، بيش از زن باشد. براي پرداختن به اين امر، بهتر است ابتدا تعريفي از اين دو اصطلاح داشته باشيم:

شخصيت درون گرا: درونگرا بيشتر دربرابر نفوذهاي بيرون مقاومت دارد. درارتباط با اشخاص ديگر و جهان خارج اعتماد به نفس کمتري دارد و کمتر از برونگرا مردم آميز است. (يونگ ،1927 ـ به نقل از شولتز )

شخصيت برون گرا: سنخ برون گرا به شدت زيرنفوذ نيروهاي محيطي قرار دارد و در گستره وسيعي از موقعيت ها مردم آميز و داراي اعتماد به نفس است. (يونگ ، 1927 ـ به نقل از شولتز)

يکي از بهترين ابزارها براي سنجش درونگرايي- برونگرايي، پرسشنامه شخصيتي آيزنک است که کلينيک هاي روانسنجي و مشاوره هاي پيش از اين تست را براي شما اجرا مي کنند. اين تست شامل90عبارت و براي سنين16سال به بالا است و مشکلات رواني افراد يا زمينه آنها را هم در نامزد شما مي سنجد. مشکلاتي مثل روان رنجورخويي و روان پريشي، دروغ‌ پردازي و...

اما از کجا بايد متوجه درونگرايي يا برونگرايي همسر آينده تان شويد؟ معمولا علايم بيروني و رفتار فرد نشان دهنده اين خصوصيات هستند. اگر فرد مورد نظر شما اجتماعي است، اهل فعاليت هاي متنوع است، از احساسات و ماجراهاي خود به راحتي صحبت مي کند، اعتماد به نفس خوبي دارد، واکنش هاي طبيعي مثل غم، گريه يا شادي اش را پنهان نمي کند، يعني با يک فرد برون گرا طرف هستيد.

برعکس اگر همسر آينده شما فرد آرام و ساکتي است، معمولا شروع کننده يک رابطه نيست، کمتر ريسک مي کند،

اهل بروز احساسات خود نيست، با يک فرد درونگرا طرفيد. اما اگر هر دو شما فرضا برونگرا هستيد، چطور مي توانيد متوجه شويد کدام يک از شما دو نفر برونگراتر است؟

يکي از بهترين ابزارها براي سنجش درونگرايي- برونگرايي، پرسشنامه شخصيتي آيزنک است که کلينيک هاي روانسنجي و مشاوره هاي پيش از ازدواج اين تست را براي شما اجرا مي کنند. اين تست شامل90عبارت و براي سنين16سال به بالا است وعلاوه بر درون‌گرايي و برونگرايي، مشکلات رواني افراد يا زمينه آنها را هم در نامزد شما مي سنجد. مشکلاتي مثل روان رنجورخويي و روان پريشي، دروغ‌ پردازي و...

البته اين عوامل به تنهايي نمي توانند ضامن موفقيت يا عدم موفقيت يک ازدواج شوند، اما يکي از مواردي است که مي توان از آن، هم براي بالا بردن آگاهي در انتخاب همسر و هم کمک به شناخت زوجين از يکديگر استفاده کرد.