يادآوري وضـو
 

هنگام بردن زائران به اماكن مقدس يا طواف و ساير اعمال، بسيار مناسب است قبل از حركت به زائران يادآور شويد كه وضو بگيرند و آماده حركت شوند، تا هنگام زيارت كسي براي وضو گرفتن از جمع جدا نشود كه سبب معطل ماندن سايرين و گاهي گم شدن آن فرد مي‏شود، و بسيار مشاهده شده است كه حاجي به سبب غفلت از وضو، طواف را بدون ضو انجام داده و اين امر مشكلاتي براي كاروان و خودش پديد آورده است.

احـرام در ميقات
 

تلاش بي‏وقفه مسؤولان كاروان با شروع اعمال و احرام در ميقات آغاز مي‏شود، كه از آنجا به بعد، دقّت بسيار زياد و مديريت كامل، ضامن پيشبرد كارها خواهد شد.
كساني كه مدينه بعد هستند و براي احرام به «جُحفَه» مي‏روند، نسبت به احرام مشكل خاصي ندارند، چون ميقات جُحفه اختصاص به مسجد ندارد و تمام منطقه جحفه، ميقات است و احرام در آنجا اشكال ندارد.6 لذا بردن زائران به داخل مسجد بويژه در مواقع ازدحام و زيادي جمعيت، ضرورتي ندارد و براي خانمهايي كه از رفتن به مسجد معذورند مشكلي وجود ندارد. ولي كساني كه مدينه قبل هستند و براي احرام به مسجد شجره مي‏روند، چون تنها مسجد شجره ميقات است و بنابر احتياط واجب بايد احرام در مسجد واقع شود 7 توجه به نكات ذيل لازم است:
1 ـ قبل از رفتن به مسجد زائران را نسبت به جغرافياي مسجد، محل وضو و غسل احرام توجيه نماييد كه به راحتي بتوانند اعمال را انجام دهند و زائري گم نشود و احرامي در حياط اوّلي كه پس از دستشوييها و قبل از مسجد است انجام نشود، چون برخي از حجاج خيال مي‏كنند آنجا نيز جزو مسجد شجره است.
2 ـ خانمها را راهنمايي كنيد كه پس از رفتن به مسجد، پشت نرده‏هاي چوبي جمع شوند تا روحاني كاروان، نيّت و لبيك را براي آنها بگويد، چون قسمت زنانه مسجد جداست و مردان حق ورود به آن قسمت را ندارند و بين قسمت مردانه و زنانه، نرده چوبي بلندي قرار دارد. در اين قسمت، وظيفه «خانم دستيار» نيز سنگين‏تر خواهد بود.
3 ـ خانم دستيار بايد نسبت به شناسايي و انجام احرام خانمهايي كه از رفتن به مسجد معذورند روحاني كاروان را ياري دهد.
4 ـ احرام در هر جاي مسجد اشكال ندارد، حتي در قسمتهايي كه اخيرا توسعه يافته و جزو مسجد به حساب مي‏آيد، لذا گرداندن زائران در قسمتهاي مختلف مسجد لازم نيست، بلكه گاهي سبب مزاحمت براي ديگران نيز مي‏باشد.
5 ـ اگر وقت احرام مصادف با نماز جماعت مسجد شجره شد، لازم است زائران را به نماز جماعت راهنمايي نماييد، و از تكرار لبيك، به صورت دسته‏جمعي، آنهم صداي بلند بپرهيزند.
6 ـ زائران را نسبت به نبردن ساكها به داخل حياط اوّلي مسجد توجيه كنيد، چون ممكن است گم شود و يا بر اثر مشابه بودن ساكها اشتباه شود و مشكلاتي پديد آورد.
7 ـ شايسته است چند دمپايي مناسب، جزو اثاث كاروان باشد، كه اگر دمپايي كسي گم شد، بتواند با عاريه گرفتن آن، به راه خود ادامه دهد و اين مسأله را به زائران گوشزد كنيد كه هنگام رفتن به مسجد شجره يا مسجد الحرام، محل گذاشتن دمپايي خود را به خوبي بخاطر بسپارند، تا به اشتباه نيفتند يا آن را در پاكتي گذاشته و همراه خود ببرند.

نذر احرام قبل از ميقات (براي بانوان)
 

چون به فتواي حضرت امام خميني ـ قدس سره ـ و برخي از فقهاي بزرگوار، نذر زن بدون اجازه شوهر خود صحيح نمي‏باشد و ممكن است براي بانواني كه از رفتن به مسجد معذورند اين مسأله مورد نياز باشد تا قبل از ميقات؛ مثلاً در مدينه منوّره با نذر محرم شوند، و نيازي به وارد شدن به مسجد نباشد، مناسب است مدير كاروان اين مسأله را قبل از سفر به روحاني كاروان يادآوري كند تا او هم خانمهايي را كه به تنهايي مشرف مي‏شوند، راهنمايي كند كه از شوهرشان نسبت به نذر اجازه بگيرند.
س ـ در مناسك مرقوم است كه زنهاي حائض بايد عبوراً از مسجد شجره محرم شوند و اگر نمي‏توانند، در خارج مُحرم شوند و در مُحاذي جُحفه تجديد احرام كنند، چون اين كار مشكل است و مُحاذي جُحفه معلوم نيست، آيا حضرت امام اجازه مي‏فرمايند كه اينگونه اشخاص در مدينه با نذر محرم شوند؟
ج ـ چون احرام قبل از ميقات با نذر صحيح است، زنهاي حائض كه عذر شرعي از دخول مسجد دارند، مي‏توانند در مدينه با نذر براي عمره محرم شوند، و در اين صورت لازم نيست به مسجد شجره بروند، ولي نذر زن بايد با اذن شوهر باشد.8

داشتن حوله اضافي
 

مديران كاروان، زائران را راهنمايي كنند تا يك يا دو تكه پارچه سفيد يا دو حوله اضافه همراه داشته باشند كه اگر لباس احرامشان گم شد، از آن استفاده كنند و اگر نجس شد و امكان تطهير آن نبود به راحتي بتوانند تعويض كنند.

زير سايه رفتن
 

يكي از محرمات احرام براي مردان، زير سايه رفتن است، لذا توجه شما را به مسائل ذيل جلب مي‏كنيم:
1 ـ حرمت زير سايه رفتن اختصاص به حال حركت بين دو منزل دارد؛ مانند پيمودن مسافت جحفه به مكه، يا مدينه به مكه و مكه به عرفات. بنابراين در حال توقف براي غذا خوردن، استراحت و همچنين در جايي كه منزل كرده‏اند زير سايه رفتن مانع ندارد.9
2 ـ وقتي كه زائران به مكه، عرفات، منا وارد مي‏شوند، اين اماكن حكم منزل را دارد و زير سايه رفتن اشكال ندارد، بنابر اين مي‏توانند با ماشين سقف‏دار مسافت منزل تا مسجدالحرام را طي كنند.10
3 ـ به فتواي حضرت امام ـ قدس سره ـ و بسياري ديگر از مراجع تقليد، مردان محرم در شب مي‏توانند سوار ماشين سقف‏دار شوند.11
4 ـ چنانچه تعداد زيادي از مردان كاروان مقلّد كساني بودند كه استفاده از اتومبيل مسقف (حتي در شب) را جايز نمي‏دانند، بايد با هماهنگي روحاني كاروان، نسبت به اين مسأله اقدام لازم انجام گيرد.
5 ـ زمان حركت زائران از جحفه يا مدينه به مكه، طوري تنظيم شود كه به طلوع آفتاب برنخورد. با كمال تأسف در سالهاي اخير نمونه‏هاي بسياري اتفاق افتاده كه به سبب تأخير در حركت يا اهمال و سستي مسؤولان كاروان و گاه بر اثر پديد آمدن نقص فني براي اتومبيل، به صبح برخوردند و با مشكل استظلال مواجه شدند.