اصل كم رنگ شده
 
يكى از وجوهاتى كه مومنين مى پردازند، زكات است. زكات براى كسانى كه واجد شرايط باشند واجب است. در فرهنگ لغت درباره معنى زكات آمده است زكات يعنى برگزيده چيزى، بركت يافتن و باليدن و افزون شدن نيكى، پاكى و پاكيزگى اموال.
در قرآن كريم لفظ زكات بسيار به كار رفته است. خصوصا همراه با صلاة (نماز) و اين نشانگر آن است كه اسلام هم به بعد معنوى و هم به نيازهاى جسمانى فردى و اجتماعى جامعه اسلامى توجه كامل كرده است. البته كلمه زكات در قرآن كريم به دو معنى به كار رفته است؛ اول به معنى عام صدقاتى كه مومنين براى رضاى خداوند متعال مى پردازند. و دوم به معنى يكى از فروع دين است كه چنانچه انسان داراى حد معينى از خرما، مويز، گندم، جو، گاو، گوسفند، شتر و طلا شد بايد بخشى از آن را كه به عنوان نصاب هر يك ناميده مى شود، به حاكم شرع يا ولى فقيه يا مجتهد جامع الشرايط بپردازند.

در آيه ۳۹ سوره روم خداوند متعال فرموده است: «... و ما اتيتم من زكوة تريدون وجه الله فاولئك هم المضعفون: ... و آنچه را كه شما به عنوان زكات مى پردازيد و فقط رضاى خداوند را مى طلبيد (مايه بركت شماست) كسانى كه چنين مى كنند، پاداش مضاعف دارند. از اين آيه سه نكته فهميده مى شود: ۱- زكات فقط بايد با نيت رضاى خداوند متعال پرداخته شود و جنبه ريا و خودنمايى و تظاهر نداشته باشد ۲- زكات و صدقات و انفاق اموال موجب بركت مال مى شود. ۳- خداوند متعال نيز در برابر اين كار پاداش مضاعف و زياد به زكات دهندگان عطا مى فرمايد.

در آيه ۴ سوره مومنان نيز خداوند متعال يكى از ويژگى ها و صفات مومنان را پرداختن زكات دانسته است: «قد افلح المومنون... والذين هم للزكوة فاعلون»: مومنان رستكار شدند... كسانى كه زكات (اموال) خويش را مى پردازند.

در آيات ۷۲ و ۷۳ سوره انبيا هم خداوند متعال وقتى صفات پيامبران و مومنان صالح را ذكر مى فرمايند، به يكى از اين ويژگى ها كه پرداخت زكات است، اشاره فرموده اند:
«و همه آنان (پيامبران) را مردانى صالح قرار داديم و آنان را پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما (مردم را) هدايت مى كردند و انجام كارهاى نيك (مثل) برپا داشتن نماز و پرداخت زكات را به آنها وحى كرديم و فقط ما را عبادت مى كردند. در آيه ۳۷ سوره نور هم خداوند متعال از راد مردانى ياد فرموده است كه: «لا تلهيهم تجاره و لا بيع عن ذكر الله و اقام الصلواه و ايتا والزكوة...: هيچ چيز آنها را از ياد خدا و بر پا داشتن نماز و پرداخت زكات غافل نمى كند...
اين رادمردان در خانه هايى زندگى مى كنند كه خداوند متعال اجازه فرموده ديوارهاى (باور و يقين) آن را (آنقدر) بالا ببرند (كه از دستبرد شك شياطين و كفر هوسبازان و كفار در امان باشد)...
با كمى تامل در اين آيه و با توجه به نظر مفسران مشخص مى شود كه در چنين خانه هايى ائمه معصومين (ع) و مردان ممتاز و مومن زندگى مى كرده و مى كنند و يكى از صفات اين بزرگان پرداخت زكات بوده است.

در آيه ۳۱ سوره مريم نيز از قول حضرت عيسى آمده است: «و جعلنى مباركا اين ما كنت و اوحانى بالصلوه و الزكوه ما دمت حيا: و مرا (خداوند متعال) پربركت قرار داده و تا زمانى كه زنده ام مرا به نماز و زكات توصيه فرموده است.
از مجموعه آيات مذكور استفاده مى شود كه توجه به پرداخت زكات حاوى حداقل دو فايده بسيار مهم براى پرداخت كننده و يك فايده مهم براى جامعه و خصوصا نيازمندان و فقرا است. اما دو فايده اى كه پرداخت زكات براى زكات دهنده دارد عبارتند از:

۱- پرداخت زكات و چشم پوشى از بخشى از مال باعث تقويت حس بخشش و سخاوت و انبساط روحى بخشنده و روح خاطر و وجدان او شده و موجب رشد معنوى و روحى او مى شود.
۲- طبق آنچه گفتيم، پرداخت زكات موجب تزكيه اموال و رشد و بركت آن مى شود. به عبارت ديگر پرداخت زكات موجب كم شدن اموال نمى شود، بلكه مانند درختى كه در اثر هرس و بريدن شاخه هاى اضافى پربار مى شود - پرداخت زكات اموال نيز باعث زيادى و بركت دارايى مى شود. و اما فايده اى كه پرداخت زكات براى جامعه دارد بسيار است: وقتى اغنيا حقوق فقرا را كه در اموالشان است بپردازند، فقرا و مساكين از حداقل زندگى برخوردار مى شوند و علاوه بر آن كارهاى عام المنفعه در جامعه گسترش مى يابد: حس ديگر خواهى و كمك به غير در بين مردم رايج و دايمى مى شود و مى دانيم زكات به ۹ چيز تعلق مى گيرد كه عبارتند از گندم، جو، خرما، كشمش، طلا، نقره، شتر، گاو و گوسفند. دادن زكات زمانى واجب مى شود كه مقدار از اين ۹ چيز كه گفته شد به حدنصاب برسد و مالك اينها نيز بالغ، عاقل و آزاد باشد و بتواند در مال خويش تصرف كند. مصرف زكات:

زكات را مى توان به اين ۸ گروه تقسيم كرد:
۱- فقير و آن كسى كه مخارج ساليانه خود و خانواده اش را ندارد.
۲- مسكين و آن كسى است كه آهى در بساط ندارد.
۳- ماموران جمع آورى زكات كه از جانب مرجع تقليد ماذون هستند.
۴- كفارى كه در اثر گرفتن زكات به اسلام متمايل مى شوند يا در جنگ به مسلمانان كمك مى كنند.
۵- آزاد كردن بنده.
۶- بدهكارى كه نمى تواند قرض خود را بپردازد.
۷- براى كارهاى عام المنفعه مانند ساختن پل و راه و... چيزهايى كه به نفع همه مردم است.
۸- به مسافرى كه در راه مانده و خرجى برگشتن به وطن را ندارد.

زكات به معنى وسيعترى هم در قرآن عظيم استفاده شده است كه به معنى هر نوع پرداخت واجب و مستجب اقتصادى اعم از زكات، خمس، زكات فطره، انواع صدقات و وجوهات و غيره مى شود.
در حقيقت سومين اشاره اقتصادى قرآن كريم به مساله زكات نشانگر اين است كه خداوند متعال به رابطه اقتصادى مردم با مردم و خصوصا اغنيا با فقرا توجه ويژه اى مبذول فرموده اند. در آيات متعدد قرآن عظيم فراوان واژه «زكات» و در اكثر موارد با نماز آمده است و اين مطلب نشان دهنده آن است كه مومنان ضمن برپايى نماز كه رابطه انسان با خداوند است و اصلاح رابطه خود با معبودشان در اثر استغفار و راز و نياز و شكر و سپاس موظف به اصلاح خود با همديگر هستند. خصوصا بايد به وضعيت فقرا و نيازمندان و مشكلات آنان توجه داشته باشند و با پرداخت مقدار اندكى از دارايى هاى خويش از يك طرف به رفع نياز فقراى جامعه بپردازند و از سوى ديگر به تزكيه اموال خويش و تقويت فضيلت وجود خود و بخشش در وجود خويش بپردازند. از طرفى چنانچه كسانى كه در اموالشان حقوق فقرا و نيازمندان وجود دارد، اقدام به پرداخت اين حقوق نكنند، ساير اموال خويش را هم مخلوط به حرام كرده اند و استفاده و خوردن اموال مخلوط به حرام در عرصه زندگى آنها و فرزندانشان تاثير بد فراوان دارد. چنانچه نقل شده است كه در روز عاشورا، چندين مرتبه امام حسين (ع) براى لشكريان عمر سعد صحبت كرد و وقتى ديد حرف هاى منطقى و حق در وجود آنان بى تاثير است فرمود: چون شكم هاى شما از مال حرام پر شده، گوش هاى شما حرف حق را قبول نمى كند.

ضمنا پرداخت نكردن زكات موجب هجوم آفات و خشكسالى و حوادث طبيعى به محصولات است. چنانكه بيشتر از آنچه بايد پرداخت مى شد و پرداخت نشده از بين مى رود، اما صاحب اموال بدهكار به فقرا و شرمنده خداوند متعال و خورنده مال حرام است. «فاعتبروا يا اولى الالباب! عبرت بگيريد اى عاقلان !