«به من گفتند بشین سر خونه زندگیت! آدم سفره دلش رو پیش هر کس باز نمی‌کنه. همین حرف‌ها باعث شد تا اختلاف بین من و شوهرم، هر روز بیشتر بشه و با این نگاه که نباید با کسی درددل کنم، زندگی‌ام از هم پاشید.»

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری زنان ایران “ایونا” ، مرجان۳۴ ساله، یک بار در ازدواج شکست خورده و حالا برای ازدواج دوم، اصرار دارد که حتما با مشاوره خانواده مشورت کند؛ در حالی که همسر انتخابی او هیچ تمایلی به حضور در مطب روانشناس و مشاور ندارد. چرا برخی افراد مایل به رفتن نزد مشاور نیستند ؟

قدرت‌الله هدایت کارشناس ارشد مشاوره بخصوص در حوزه خانواده است و بیش از آن که به فعالیت مشاوره بپردازد، به پژوهش در این حوزه مشغول است که می‌گوید: «هنوز بسیاری از مردم به مشاوران اعتماد ندارند و هرچه فضای جامعه بازتر می‌شود و افراد کمتر همدیگر را می‌شناسند، اشتیاق افراد برای عقده‌گشایی و مشاوره گرفتن از متخصصان بیشتر می‌شود» .

یک ساعت مشاوره ۲۰ تا ۴۰ هزار تومان

دورتادور سالن انتظار کلینیک مشاوره روانشناسی، بیماران نشسته‌اند. سکوت سنگینی حاکم است. متاسفانه وقتی خانم منشی می‌فهمد که قصد صحبت با بیماران را دارم، اخم می‌کند و از من می‌خواهد مطب را ترک کنم. مجبورم مقابل در ورودی مطب منتظر خارج شدن بیماران باشم؛ هرچند هیچ‌کدام، دل و دماغ پاسخ ندارند؛ اما بیشتر آنان از مبلغ ویزیت مشاوران، روانشناسان و روانپزشکان گله‌مندند .

در حال حاضر براساس این که کلینیک روانشناسی و مشاوره یا روانپزشکی در کدام نقطه شهر واقع شده، تعرفه‌ها متفاوت است. بنابراین به نظر نمی‌رسد نظارت دقیقی برتعرفه‌ها باشد؛ هرچند که مرجع تعیین تعرفه‌ها، سازمان نظام مشاوره روانشناسی است؛ اما اختلاف بیش از ۲۰ هزار تومانی تعرفه‌ها در نقاط مختلف شهر، نشان می‌دهد که شوراهای این سازمان که در ۱۰ منطقه کشور مسوولیت نظارت را دارند، به وظیفه خود عمل نمی‌کنند .

از سوی دیگر و در حالی که تنها روانشناسان و مشاوران با مدرک دکتری می‌توانند بالاترین حق‌الزحمه را دریافت کنند؛ اما در برخی موارد تفاوتی بین تعرفه مشاوران کارشناسی ارشد و دکتری دیده نمی‌شود .

بنابراین گزارش، رعایت نشدن تعرفه‌های مصوب و دریافت وجوه اضافی از مراجعه‌کنندگان، یکی از عوامل پرهیز افراد برای مشورت با متخصصان است. تعرفه این مشاوره چه در خصوص خانواده،‌ ازدواج و مشکلات روحی – روانی تابع قوانینی است که وسع مالی خانواده‌ها، توان تامین آن را ندارد .

مردان گریزان از مشاوره

دهقان، مدرس دانشگاه در گفتگو با ایونا، بر اهمیت مشاوره در زندگی خانوادگی و اجتماعی تاکید می‌کند و می‌گوید: این موضوع در بین مردان ناشناخته‌تر است، پس باید فرهنگ‌سازی بیشتری صورت گیرد .

شواهد موجود هم این امر را تایید می‌کند. هدایت به عنوان پژوهشگر امور مشاوره می‌گوید: «بررسی پرونده‌های موجود در کلینیک‌های روانشناسی و مشاوره نشان داده است که در مسائل مربوط به ازدواج یا اختلافات خانوادگی، زنان پیشقدم هستند. وقتی مشاور یا روانشناس از زنان می‌خواهد جلسه آینده با همسرشان بیایند، با امتناع ورزیدن مرد، روند مشاوره متوقف می‌‌ماند» .

در میان مشاوران حقوقی، تحصیلی، مذهبی، پزشکی، خانواده و ازدواج، دو مورد آخر بیش از بقیه با بی‌مهری روبه‌رو هستند. «این روزها مردم بیشتر تمایل دارند برای مشاوره تحصیلی، پزشکی و حقوقی پول بدهند تا رفع مشکلات خانواده یا حتی مشاوره قبل از ازدواج.» به این نکته هدایت اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «من به پرونده‌هایی برخورده‌ام که وقتی زن به مشاوره ازدواج یا خانواده مراجعه می‌کند، اختلافات خانوادگی شدت می‌یابد و نه تنها مرد که سایر اعضای خانواده هم زن را مورد سرزنش قرار می‌دهند. پس در خیلی موارد زنان به صورت پنهانی به مشاور یا روانشناس خانواده مراجعه می‌کنند» .

اما این که چرا هنوز اعتماد به نقش مشاوره در ازدواج یا ارتباط درون اعضای خانواده نیازمند فرهنگسازی بیشتر است، امری است که پاسخ آن را باید از مقالات و پژوهش‌های موجود یافت. نگاه به روانشناس درست نیست؛ بسیاری از افراد تصور می‌کنند که با مراجعه به روانشناس ناچارند دارو مصرف کنند که نشان می‌دهد آنان به تفاوت روانشناس و مشاوره با روانپزشک آگاه نیستند .

از سوی دیگر، هدایت عقیده دارد: در مشاوره پیش از ازدواج بعضی از جوانان، حرف‌های مشاوران را آرمانی و دست‌نیافتنی و حتی تکراری می‌دانند و نمی‌خواهند دوران نامزدی خود را به خاطر قضاوت‌های به گفته آنان نادرست مشاور خراب کنند؛ چون در بسیاری موارد مشاوران به جوانان هشدار می‌دهند با وجود علاقه زیاد بین دختر و پسر، ازدواجشان به صلاح نیست .

ضرورت مشاوره

در کشور ما خانواده‌ها هنوز از نقش مشاور به عنوان حضور یک بی‌طرف در تنظیم روابط خانوادگی آگاه نیستند. چه بسا مراحل مختلف مشاوره ازدواج، مشاوره پیش از ازدواج، حین ازدواج و بعد از آن بتواند از بروز اختلافات خانوادگی حاد جلوگیری کند، بویژه شرایط خاص کشور ما نشان می‌دهد که تنها در تهران ۳۱ درصد طلاق‌ها در سال اول ازدواج رخ می‌دهد .

در سایر نقاط کشور هم ۵ سال اول ازدواج، بیشترین آمار جدایی‌ها را به خود اختصاص می‌دهد که نشان می‌دهد، انتخاب همسر و نحوه حل مشکلات خانوادگی در جوانان، با ضعف‌هایی روبه‌روست.

به هر حال به نظر می‌رسد، بازار مشاوره تحصیلی، حقوقی، پزشکی در حالی گرم است که هنوز قدر مشاوره ازدواج و خانواده بدرستی درک نمی‌شود. در حالی که آمار طلاق هر سال نسبت به میزان ازدواج‌ها افزایش می‌یابد، استفاده از اهرم‌های تشویقی برای مراجعه به مشاوره پیش از جدایی می‌تواند از روند صعودی طلاق اندکی بکاهد .