یکی از مطالبی که بسیار بر روی آن تأکید شده است و از دلایل و بهانه های ایجاد رابطه، بیان می شود شناخت قبل از ازدواج است که اگر میان دختر و پسر رابطه ای نباشد و طرفین از هم شناختی نداشته باشند، ازدواج آن ها کورکورانه خواهد بود.
بدون تردید زوج های جوان باید با دیدی باز و آشنایی کامل از استعدادها و خصوصیات اخلاقی و فرهنگی یک دیگر، زندگی مشترک خود را آغاز نمایند تا در فراز و نشیب زندگی، با همراهی و همدلی مشکلات را پشت سر بگذارند. در اسلام نیز هم سطح بودن زوجین مورد تأکید قرار گرفته است. اما نکته اصلی در این است که آیا ارتباط و دوستی قبل از ازدواج، شناخت کامل را تأمین می کند؟ در این زمینه بهتر است دختر و پسرهای عزیز به نکات زیر توجه کنند:

1ـ در آغاز باید به این نکته توجه نمود که چه شناختی تفاهم و درک متقابل را به همراه خواهد داشت و یکرنگی و یکدلی لازم را در زندگی به وجود خواهد آورد.
واضح است زمانی شناخت کامل و دقیق به دست می آید که با عقل و خرد، فرد مقابل را از جهات مختلف مورد ارزیابی قرار دهیم. در ضمن باید تلاش های شناختی خویش را به گونه ای تحت کنترل در آوریم که از کجروی در اندیشه مصون بمانیم و در نتیجه، به شناخت یا بازشناسی صحیح از یکدیگر راه یابیم.
2ـ بسی روشن است که دوستی های خیابانی و تلفنی و روابط میان دختر و پسر، از آن جا که زیبایی و جذّابیت جسمانی و تشابه ظاهری در آن نقش پررنگی دارد و افراد در آن مقطع در هاله ای از احساسات و عواطف غوطه ورند و در پی فردی هستند که با ساخته های ذهنی شان مطابق باشد، در ارکان شناخت ناتمام است و کوری حاصل از عشق و محبت بر آن حکومت می نماید. در این گونه روابط، چون احساسات و هیجانات و شور جوانی در حدّ بالایی قرار دارد، حسّ واقعیت آزمایی، ضعیف است و در مقابل، حالت های کام بخشانه، بسیار قوی هستند.
چنان که امام علی ـ علیه السلام ـ می فرماید: «چشم عاشق از دیدن عیب های معشوق کور است و گوش او از شنیدن زشتی های او کر است.»[1]
دکتر... در مجله «ایران جوان» در ضمن گفت و گویی درباره روابط و عشق ـ علی رغم اصرار بر روابط آزاد ـ اذعان می دارد:
در یک سری تحقیقات، به مردان مورد آزمایش گفتند که در این جا دو خط تلفن وجود دارد؛ با یکی از آن ها با خانمی زیبا صحبت می کنید و در دیگری با خانمی زشت. هنگام صحبت با خانم زیبا آن ها فکر می کردند که او باهوش تر است و مثلا معاشرتی هم هست و لذا خود این ها در صحبت با او معاشرتی می شدند و سعی می کردند جذّات تر جلوه کنند؛ یعنی هر دو طرف، بهترین چیزهایشان را در ویترین می گذارند و این ویترین ها هستند که با هم صحبت می کنند. هنگامی که دست از پیش گویی کام بخشانه برداریم، انتظاراتمان هم متفاوت خواهد بود؛ یعنی هنگامی که با واقعیت ها رو به رو شویم، حس می کنیم معشوق، چهره اش عوض شده است.[2]
3ـ به اعتراف قائلین به روابط آزاد نیز این دوستی ها شناخت لازم برای زندگی را تأمین نمی کند و طرفین را از الزام های درونی نسبت به عشق، محبّت، خانواده، احساس مسئولیت و مقدار ظرفیت های روانی و عاطفی یک دیگر با خبر نمی سازد؛ بلکه این آشنایی، سطحی و کاملا عاطفی است و حرف هایی هم که در آن مقطع رد و بدل می شود به همین گونه است و در آن ها از اصول مؤثّر در شناخت، خبری نیست.

4ـ سرانجام بیشتر آشنایی های تلفنی و ازدواج های خیابانی طلاق است.
به حکایت آمارهای منتشر شده، این گونه ازدواج ها از استحکام کم تری برخوردارند و تعداد قابل توجهی از آن ها به طلاق کشیده می شوند. در این گونه روابط، طرفین، نقاط ضعف خود را می پوشانند و بیش تر سعی در جلب توجه دیگری دارند و نقش بازی می کنند. آن ها سعی دارند همان گونه باشند که طرف مقابل می پسندد!
اگر سری به هفته نامه ها و مجلاّت خانوادگی بزنیم، صفحات هم راز و پزشک مشاور، مملو از غم نامه هایی است که دخترها و پسرها از دوستی ها و ازدواج های ناکام خود نوشته اند. بسیاری از ایشان، وقتی شور و اشتیاق اوّلیه شان فرو نشست و با واقعیت های زندگی، بیش تر رو به رو شدند، با یک دیگر احساس نوعی بیگانگی و غرابت نموده، با عدم تفاهم در زندگی مشترک مواجه شده اند.
5ـ بسیاری از ازدواج هایی که از روابط خیابانی، پارک و دانشگاه ها شروع شده اند، یا به سرانجام روشنی نرسیده، یا قبل از ازدواج رها شده و حاصلی جز بدنامی نداشته اند. عشق و علاقه هایی که از طریق آشنایی در خیابان و تماس تلفنی و ... حاصل می شود، به همان صورت که با شتاب ایجاد می شود، به سردی می گراید و خاموش می شود.
دکتری جامعه شناس، دلیل ضعف چنین پیوندهایی را در بی پایه بودن عشق های زودگذر جست و جو می کند و می گوید:
جوانانی که هم دیگر را در پارک ها و خیابان ها می یابند، یا از طریق تماس های تلفنی به هم دیگر علاقه مند می شوند، اصولا مبنا و اساس علاقه مندی خود را بر همان نگاه های اولیه پایه گذاری می کنند و این عشق و علاقه وقتی ظاهری باشد، قاعدتاً بعد از مدت زمانی به تحلیل می رود و نهایتا خاموش می شود. لذا می بینیم که اغلب چنین ازدواج هایی حتی بعد از مدّت زمان کوتاهی (کم تر از یک سال) به طلاق می انجامد.[3]

[1] . محمدی ری شهری، محمد، منتخب میزان الحکمه، ترجمه حمید رضا شیخی، دارالحدیث، 1383، ص 125، ح 1323.
[2] . ایران جوان، ش 135، ص 22.
[3] . دکتر شیخی، هفته نامه ی دیدگاه، پیش شماره ی 3، آبان 79، ص 5.
[4] . ایران جوان، ش 135، ص 36.
[5] . همان.