اسلام درباره بسياري از مسائل ازدواج مثل مهريه، جهيزيه، تشريفات و غيره... به سادگي امر مي کند؛ اما وقتي پاي انتخاب همسر به ميان مي آيد، به دقت و مواظبت دستور مي دهد. به طوري که در آموزه هاي ديني ما آمده است: خير النکاح ايسره: بهترين ازدواج آسانترين آنهاست؛ اما در مورد انتخاب همسر مي آيد: ايّاکم و خضراء الدّمن.... يعني بپرهيزيد از سبزه اي که بر فراز مزبله اي روييده است.

در اسلام چگونگي انتخاب همسر با چگونگي ازدواج کردن تفاوت دارد. در حقيقت ازدواج اسلامي، ازدواجي است که در آن آسانگيري و سهولت به جاي خود دقت، سختگيري و مواظبت نيز به جاي خود رعايت شود.

اما اگر بخواهيم مواظبتي (سختگيري) که براي انتخاب همسر به آن بسيار توصيه شده را به اجرا در آوريم بايد به چه ملاکها و معيارهايي حساس باشيم؟


زبان ترجمان و بيانگر احوال درون است. از کوزه همان برون تراود که در اوست. امکان ندارد که درون انسان سالم و پاک باشد، اما زبانش

کثيف و با نيش و زخم زبان

معيارهاي انتخاب همسر

به طور معمول براي انتخاب همسربايد معيارهايي داشته باشيم، يعني دختر و پسر بايد ملاکها و ميزان هايي داشته باشند و بدانند چه همسري مي خواهند با چه مشخصاتي و صفاتي؟ اين اصل کار است. مانند مسافري که ابتدا مقصد و هدف خود را مشخص مي کند و بعد راهي سفر مي شود. او اگر فقط بداندکه نياز به مسافرت دارد، اما مکان و مقصد و هدفي را در نظر نگيرد، مطمئنا به بيراهه مي رود.

معيارها، ملاکها و خصوصيات و صفاتي که در انتخاب همسر بايد در نظرگرفته شود، دو نوع است:

الف) آنهايي که رکن و اساسند و براي يک زندگي سعادتمندانه حتماً لازمند.

ب) آنهايي که شرط کمال هستند و براي بهتر و کاملتر شدن زندگي اند و مي توان گفت بيشتربه سليقه و موقعيت افراد بستگي دارد.


شرط ازدواج از نگاه پيامبر اکرم (ص)

از جمله ملاک هاي اساسي در انتخاب همسر تدين است که در اسلام به آن توصيه شده است. پيامبر اکرم(ص) مي فرمايند: «بر شما باد که همسر ديندار انتخاب کنيد.» البته منظور از متدين بودن معناي حقيقي آن است؛ يعني پايبندي کامل به اسلام؛ اسلام را با جان و دل پذيرفتن و عمل کردن به آن. بايد بدانيم که تدين مانند اصل و ريشه اي است که ثمره هاي فراواني دارد از جمله اين فوايد عبارتند از: عفت، نجابت و حيا که همه اين امور مي تواند به نوعي تضمين کننده زندگي زناشويي باشد.

پيامبر در اين خصوص مي فرمايند: «کسي که با زني به خاطر ثروتش ازدواج کند، خداوند او را به حال خودش وا مي گذارد و کسي که فقط به خاطر زيبايي با ديگري ازدواج کند در همسرش امور ناخوشايند خواهد ديد! و کسيکه به خاطردين و ايمانش با او ازدواج کند، خداوند همه ي آن امتيازات را برايش فراهم خواهد کرد.»


پيامبراکرم(ص) درباره صفات و ويژگيهاي همسرشايسته مي فرمايند:

«با کسي که اخلاق و دينش مورد پسند باشد ازدواج کنيد.» در واقع اين دو ويژگي به عنوان دو ملاک و معيار درازدواج و انتخاب همسر است و ملاکهاي ديگر،

هر چه که باشد اهميتشان بعد از اين دو قرار دارد

بايد بدانيم يک فرد ديندار نمي تواند با همسر بي دين کنار بيايد. او ممکن است بتواند برخي از نقص هاي همسرش را تحمل کند اما نقص بي ديني را نمي تواند تحمل کند. واقعيت اين است که بعضي از صفات و خصوصياتي را که اسلام به آن توصيه کرده، غير متدين ها هم مي پسندند. انساني که از نظر عقيده و عمل پايبند و معتقد به دين و ايمان نيست، باز هم بايد در انتخاب همسر بعضي از صفات متدين ها را درنظر بگيرد.

مثلا عفت، نجابت و پاکي جنسي را همسر غير متدين نيز بايد داشته باشد و گرنه مشکلات فراواني در زندگيش پيش خواهد آمد. زيرا حتي غير متدين ها هم نمي توانند بي عفتي و ناپاکي همسرشان را قبول کنند.

اما از ديگر معيارهايي که به عنوان ويژگي اساسي و حتمي براي طرفين ازدواج محسوب مي شود اخلاق نيکوست. منظور از اخلاق نيک تنها خنده رويي و خوش خلقي نيست؛ زيرا که خنديدن هميشه ممدوح نيست و حتي در بعضي مواقع مضموم و ضد اخلاق نيز مي باشد، بلکه منظوراز اخلاق نيک، صفات و خلق و خوهاي پسنديده مي باشد.


جايگاه اخلاق نيک درانتخاب همسر

پيامبراکرم(ص) درباره صفات و ويژگيهاي همسرشايسته مي فرمايند: «با کسي که اخلاق و دينش مورد پسند باشد ازدواج کنيد.»

در واقع اين دو ويژگي به عنوان دو ملاک و معيار درازدواج و انتخاب همسر است و ملاکهاي ديگر، هر چه که باشد اهميتشان بعد از اين دو قرار دارد. امام رضا (ع) در پاسخ به نامه فردي که از ايشان پرسيده بود فردي از خويشاوندانم به خواستگاري دخترم آمده است که سوء خلق دارد، دخترم را به او بدهم يا نه فرمودند: «اگر بد اخلاق است دخترت را به او نده.»

نمونه هايي از اخلاق خوب و بد

اگر بخواهيم درباره اخلاق پسنديده جزئي تر بحث کنيم، بايد نمونه هايي را از اخلاق نيک و بد بيان نماييم تا مفهوم و منظور از آن درباره انتخاب همسر روشن تر شود:

1- خوش زباني و بد زباني: بد زباني، زبان درازي، بي ادبانه و بي پروا سخن گفتن و فحش و ناسزا گفتن از نمونه هاي برجسته بداخلاقي است و خوش زباني، نرمخويي در سخن و مودبانه سخن گفتن از نشانه هاي بارز خوش اخلاقي. حقيقت اين است که زبان ترجمان و بيانگر احوال درون است. از کوزه همان برون تراود که در اوست. امکان ندارد که درون انسان سالم و پاک باشد، اما زبانش کثيف و با نيش و زخم زبان.

2- بزرگواري و حسادت: حسادت از نشانه هاي مهم اخلاق بد است و بزرگواري از نمونه هاي برجسته اخلاق پسنديده.

3- خوش خلقي وکج خلقي: زندگي با همسر کج خلق بسيار مشکل است در حالي که زندگي با افراد خوش خلق و خوش برخورد به شما نشاط و اميد مي دهد. خوش خلقي يکي ازنشانه هاي ايمان است و بد خلقي از نمودهاي ضعف ايمان.

غير از اين موارد، خلق هاي نيک ديگري هم هستند که در سمت ديگر آنها اخلاق ناپسندي قرار دارد. توجه داشتن به اين خصوصيات انتخاب همسر مي تواند از بسياري از مشکلات بعدي پيشگيري کند:

حق پذيري و لجاجت

تواضع عاقلانه وتکبّرو غرور احمقانه

راستگويي و دروغگويي

وقار و متانت در مقابل سبکي و هرزه گي

حسن ظن و سوءظن

بردباري در مقابل کم ظرفيتي و بي تابي

با محبت و عاطفه بودن در مقابل بي محبتي و بي عاطفگي

گذشت و کينه توزي

مؤدب بودن و بي ادبي

شجاعت و ترس

نرم خويي و خشونت

وفاداري و بي وفايي

سخاوت و بخل

قناعت در مقابل حرص و طمع کاري