در گفتگو با كارشناسان بررسي شد:
روابط دختر و پسر قبل از ازدواج؛ بايدها و نبايدها
 
موضوع چگونگي روابط دختر و پسر قبل از ازدواج مبحثي است كه دكتر مرضيه بهرامي،مشاور خانواده و ازدواج، دكتر فردوسي، روانشناس ،حجت الاسلام والمسلمين حسن ملك محمدي ،عضو كميسيون فرهنگي مجلس و دكتر مجيد صفار نيا ، رئيس انجمن روانشناسان اجتماعي ايران، به بحث درباره آن پرداخته اند.
 
مشروح اين گفتگو به شرح زير است :

لطفا چگونگي رابطه دختران و پسران را قبل از ازدواج بررسي كنيد و بفرماييد اينگونه روابط خوب است يا نه؟
بهرامي: جواب شما را با يك حكايت بيان مي كنم . از بزرگي مي پرسند كه زن خوب است يا مرد؟ آن بزرگ در پاسخ مي گويد كدام زن و كدام مرد؟ يعني كيفيت يك موضوع است كه باعث مي شود ما راجع به آن بتوانيم نظر بدهيم. حالا ارتباط دختر و پسر قبل از ازدواج كه ما آن ديدگاه ميانه را به چهار مرحله تقسيم مي كنيم .بايد آشنايي صورت بگيرد اينكه در دوران قديم مي ديديم كه حتي دختر و پسر يكديگر را نمي شناختند و نمي دانستند كه قرار است با چه كسي زندگي تازه اي را شروع كنند .بعد از اينكه خطبه عقد خوانده مي شد با يكديگر آشنا مي شدند معمولا پدر و مادرها بودند كه براي آنها همسر انتخاب مي كردند ما آن ديدگاه افراطي را اصلا نمي پذيريم و قبول نداريم اما اينكه دخترها و پسرها هم بدون آگاهي و تجربه و بدون اينكه بدانند با چه كسي قرار است آشنا شوند روابط داشته باشند درست نيست . آيا ابزار لازم براي محك زدن را دارند . متاسفانه بسياري از مادر و پدرها چون تجربه آشنايي قبل از ازدواج را خودشان نداشتند مي گويند ما كه نمي خواهيم زندگي كنيم اينها مي خواهند زندگي كنند پس خودشان انتخاب كنند. آيا واقعا آنها خودشان ابزارهاي لازم براي شناخت را دارند. در اين مرحله قرار است اين آشنايي به ازدواج بپيوندد ، قرار نيست كه يك دوستي را داشته باشندو بعد از 6 ماه يا يكسال تازه ببينند كه بدرد هم مي خوردند يا نه ؟يك مرحله آشنايي است يا مرحله هيچ تعهدي كه در آن ما در قبال يكديگر هيچ تعهدي نداريم فقط آشنا شديم. با لايه هاي سطحي شخصيت يكديگر مي خواهيم آشنا شويم. اين آشنايي قرار است شناختي به ما بدهد كه ما با آن شناخت بتوانيم تصميم بگيريم در آن مطرح شده كه ما شما را خلق كرديم از جنس زن و مرد تا در كنار يكديگر آرام بگيريد . ما اين را با بررسي بلوغ هاي 8 گانه طي اين مدت در نهايت طي آن شعاري كه عاقلانه تصميم بيگيريم عاشقانه شروع كنيم و ماهرانه ادامه دهيم پيش خواهيم رفت.

اين چهار مرحله چه چيزهايي است و آيا براي دختر و پسرها پيش مي آيد؟

بهرامي: دختر خانمي براي مشورت آمده بود و مي گفت با آقا پسري 10 سال است كه دوست است طي اين ده سال قهر و دعوا كرده ايم و از ديد خودشان پدر ومادرشان هم خبر داشتند و بعد از ده سال با تمام توهين ها و تحقيرهايي كه اين دختر خانم شده بود مي خواست بداند ازدواج كند يا نه . گفتم از همان ابتدا جاده را اشتباه رفتي ما اين چهار مرحله را عرض مي كنيم . خيلي وقت ها دختر و پسرها بعد از اينكه دو سه سال با هم دوست هستند تصميم مي گيرند با هم ازدواج كنند . براي مشورت مي آيند . ما مي گوييم پدر و مادر با فرزندانشان ارتباط داشته باشند تا فرزندانشان با آنها مشورت كنند و به فرزندانشان در شناختن طرف مقابلشان كمك كنند.

از بعد شرعي و رواني آيا روابط بين دختر و پسر قبل از ازدواج درست است؟

ملك محمدي: اسلام دين محبت است. وپيامبر اسلام (ص) فرموده اند اساس اسلام محبت است. دوستي و صحبت كردن در ابعاد و چارچوب هاي اسلام و ارزشهاي ديني مي تواند آثار مثبتي داشته باشد . ليكن صحبت تا كي ، تا كجا و با چه شرايطي باشد . اين ها مباحثي است كه نياز به دقت و تامل دارد. درباره روابط دختر و پسر قبل از ازدواج بايد گفت اگر اين روابط با رعايت ملاكهاي ديني باشد و موازين شرعي و احكام حيات بخش اسلام در آن مرزهاي محرم و نامحرمي رعايت شود و آن هم با هدفي مقدس يعني همين ازدواج كه محبوبترين كانوني است كه خداوند متعال آن را دوست دارد باشد اشكالي ندارد. بنابراين اگر چنانچه فردي قصد قطعي براي ازدواج داشته باشد اسلام اجازه مي دهد كه اين دو نفر با هم ديدار و گفتاري داشته باشند . با هم صحبتي داشته باشند و از افكار و عقايد يكديگر آشنا شوند.

رابطه بين دختر و پسر تا چه حد و به چه صورت باشد مي تواند مفيد باشد؟

ملك محمدي: اين رابطه كوتاه در همان حدي كه در ارزشهاي جامعه اسلامي نه جامعه غربي متعارف است مناسب است. گاهي افراد چندين ماه با هم رابطه دارند و رفت و آمد مي كنند تا يكديگر را بشناسند ولي اين روابط از همان ابتدا مبهم است و پايان مثبتي هم نخواهد داشت. ما در يك جامعه اسلامي صحبت مي كنيم و بعنوان پيروان دين اسلام بايد تمام حركات و گفتار و كردارهايمان مطابق دين اسلام و آيات نوراني قرآن باشد . جوانان ما مي دانند آنچه كه موجب تداوم و تحكيم كانون خانواده مي شود پايبندي به دستورات ديني است و از همان آغاز بايد اين امر رعايت شود. افرادي كه دين مدار تر هستند زندگي هاي بهتر و محكم تري دارند . به همه شنوندگان عزيز تاكيد مي كنيم كه روابط را در حد ضرورت رعايت كنند. پدر و مادر طرفين حضور دارند و پسر و دختر خانم در يك اتاق ديگر مي توانند صحبت كنند اگر حتي نياز به اين بود كه به صورت يكديگر نگاه كنند اشكالي ندارد و در اين حد اسلام اجازه مي دهد. وقتي طرفين با رعايت حد متعارف به آشنايي هاي كلي در مورد يكديگر رسيدند اسلام اجازه مي دهد كه آنها در حد 5تا 10 دقيقه با يكديگر در مورد جزئيات صحبت كنند. اما ارتباط به مدت چند ماه را من صلاح نمي دانم مگر اينكه رفت و آمدهاي فاميلي باشد.

بهرامي: شايد سالها قبل اين تربيت ديني پيش مي آمد كه دختر و پسرها بدانند كه خلاف شرع است اما آيا الان تربيت ديني در خانوادهاي ما حاكم است ؟ تا اين توصيه شما را بپذيرند كه شرعا روابط دختر و پسرها درست نيست. خانمي اگر بخواهد يك جفت كفش بخرد چند ساعت يا چند روز وقت مي گذارد و آقايان هم اگر بخواهد مثلا ماشيني بخرند يك هفته و شايد بيشتر وقت مي گذارند . حال وقتي قرار است يك فرد جفت خودش را عاقلانه انتخاب كند آيا در عرض 5 دقيقه در حضور خانواده مي تواند شناختي در مورد آن فرد پيدا كند . در اين مدت به چه شناختي مي تواند برسد.

ملك محمدي: موضوع ازدواج نكته مهمي است و موضوع ريشه اي و پايه است كه در زندگي بسيار مهم است. درست است در مورد خريد اجناس چندين بار آن جنس بررسي ميشود در مورد ازدواج هم بايد بسيار بررسي شود و بايد صحبتهايي صورت گيرد ولي در حد متعارف آن اسلام اجازه نمي دهد كه محرم و نامحرم خلوتي داشته باشند و با هم بيش از حد ضرورت صحبتي داشته باشند.مي توانند صحبتهايشان ادامه داشته باشد اما در حدي كه ضرورت ايجاب مي كند . مثلا در جلسه اول بخواهند به مباحث اعتقادي بپردازند و در جلسه دوم به مباحث تحصيلي و در فرصت ديگر به شيوه هاي زندگي بپردازند. مي تواند پدر و مادر حضور داشته باشند و دختر وپسر هم در گوشه اي صحبت كنند كه اين روابط تعريف شده و با رعايت حقوق يكديگر مي باشد. زماني دلمان را به همين خواب و خيالها خوش كنيم كه اينهااحتمال دارد با يكديگر ازدواج كنند حال يك روز، يك هفته و يك ماه و چندين ماه مدام اين روابط ادامه پيدا كند اين اصلا كار عاقلانه و اسلامي محسوب نمي شود غيرت ديني به ما اجازه اينگونه كارها را نمي دهد.

نظر شما در رابطه با روابط دختر و پسرقبل از ازدواج چيست ؟ آيا مي توان مراحلي در نظر گرفت كه در اين مراحل با هم آشنا شوند و صحبت كنند؟

صفاري نيا: سال گذشته آمار طلاق 13.6درصد رشد داشته است . 125 هزار واقعه طلاق در سال گذشته به ثبت رسيده است . اين آمار به ما نشان مي دهد كه ما بايد در فرايند ازدواج ها يك تغييرات و بازنگري داشته باشيم . وقتي ما دين كاملي داريم كه آئين هاي بزرگي در ارتباط با ازدواج و همسرداري دارد( قطع تماس)

بهرامي : ما بايد تكليف خودمان را با خودمان مشخص كنيم . در ارتباط مان داراي يك معجون هستيم. بعضي جاها حتما مذهب را در نظر مي گيريم و الگويمان مي شود مذهبي بعضي جاها الگويمان مي شود شيوه هاي غربي ، بعضي جاها هم سنتي نگاه مي كنيم. در حقيقت آداب و روشهاي ما يك معجون است مشخص نيست بايد چه كاره باشيم و چه رفتاري راانجام دهيم .ما بايد ببينيم كه با چه ديدي بايد به بحث ازدواج نگاه كنيم. با توجه با اينكه ما اصلا كاري نداريم كه در جامعه مذهبي زندگي مي كنيم . زماني دختر و پسر با هم زندگي مي كنند كه خطبه عقد جاري شده باشد در اينجا مذهب را جلو مي آوريم . پس يك مقدار عقب تر هم بايد همين ديدگاه مذهبي را داشته باشيم اما با توجه به آماري هم كه آقاي دكتر دادند به واقع نشان داده شده كه سلب مسئوليت خانواده ها كه كارها را به خود جوانان واگذار كردند نتايج خوبي نداشته است . پس اگر ما نخواهيم شيوه قبل را برويم و اين نظارت خانواده ها را هم نداشته باشيم پس چه چيزي را بايد دست جوانان بدهيم.. اسلام مي گويد اگر خواستيد كسي را بشناسيد با او همسفر و هم سفره شويد. هم خانواده ها و هم دختر و پسرها به اين بلوغ هاي 8 گانه اشراف داشته باشند و بعد اين ارتباطات را بررسي كنند.
صفاري نيا: در ارتباط با زوجيني كه مشكلات خانوادگي داشتند و به يك كلينيك مراجعه كردند مطالعه اي را اواخر سال 88 انجام داديم. ديديم مشكلات عمده اين خانواده ها در مرحله اول يك شكايت است ودر مرحله بعدي عامل استقلال اقتصادي و بعد استقلال عاطفي است كه پيامد همين استقلال اقتصادي است . عامل بعدي وابستگي است كه بخاطر فقدان اقتصادي است و عوامل ديگر خشم و عصبانيت است. طبق صحبتهاي خانم بهرامي يك عامل مهم اين است كه چه ملاكهايي براي ازدواج داريم . اگر از دخترهاي الان ملاك ها را بپرسيم مي بينيم كه آنها مي خواهند با فردي كه ازدواج خواهند كرد از نظر اقتصادي مستقل باشد .وجهه اجتماعي خوبي داشته باشد درس خوانده هم باشد . به تنها چيزي كه توجه نمي شود استقلال عاطفي است. رشد جوانب مختلفي دارد شما رشد فيزيكي داريد و رشد اجتماعي و رشد شناختي داريد. يك رشد عاطفي هم وجود دارد. به نظر من الان آن چيزي كه در ازدواج ها به آن توجه نمي شود همان رشد عاطفي است. بايد ديد كه اينها چقدر استقلال عاطفي دارند و چقدر مي توانند مستقل از خانواده هايشان تصميم گيري كنند . دختر و پسرها بايد حداقل 200-300 ساعت با هم صحبت كنند تا به يك آشنايي مختصر برسند . و فضا بايد به گونه اي باشد كه در مذهب و دين ما مرسوم باشد و دختر و پسر بايد در يك فضاي كنترل شده در اين مدت زمان صحبتهاي عميقي داشته باشند . و فقط با سوال و جواب شناخت ايجاد نمي شود و بايد مشاوره اي هم داشته باشندو همچنين در اين رابطه كتابهايي هم مطالعه كرده باشند و در سايه مشاوره و آموزشهايي كه مي بينند ممكن است تصميم گيري خوبي براي ازدواج داشته باشند. بايد تغيير استراتژي بدهيم . دين به اين بزرگواري و پيامبراني به اين بزرگواري و تاريخي به اين گستردگي داريم بايد فكر كنيم و برنامه ريزي ها را عوض كنيم و جلسات كارشناسانه بگذاريم و نظات را بگيريم و استفاده كنيم.