تدبير ش33
ضرورت تأمين نيازهاي فرهنگي و اخلاقي كشور با زبان هنر و شعر
گسترش شعر از وظايف دستگاههاي مسئول و شعراست.  تأمين نيازهاي فرهنگي و اخلاقي كشور با زبان هنر و شعر، داشتن صفا، يك رنگي، روحيه اخوت و برادري، قدرت ابتكار و شجاعتِ نوآوري، خطر پذيري، ترحم به يكديگر و اميد به آينده را اخلاقيات مورد نياز جامعه امروز است كه با زبان هنر مي توان فضاي‌جامعه‌را‌با اين ويژگي‌ها پُر كرد و آن را به صورت اخلاق ملي در آورد و راه تكامل را پيمود.    (گزارش خبري) ديدار با شاعران 26/6/87
تأكيد بر خارج نشدن بر فضاي كلي شعر از حالت اسلامي و ايراني
خلاءهاي موجود در عرصه شعر سياسي و انقلابي، توجه بيشتر به پيام عدالت و معنويت انقلاب اسلامي و ارائه اصيل آن در قالب شعر مورد تأكيد است.  انقلاب اسلامي با ارائه حرف نو در دنيا، قدرتهاي بزرگ را به چالش گرفته و در مقابل زياده خواهي استكبار ايستاده است.
گرايش ذوقي هر شاعر،( يك امر طبيعي است) و‌خارج‌نشدن فضاي كلي شعر‌از‌حالت‌اسلامي‌و ايراني مورد تأكيد است.    (گزارش خبري) ديدار با شاعران 26/6/87
فضاي فرهنگ‌را درست كنيد تا همه سالم   تنفس كنند.
توجه به مقوله‏ ي فرهنگ خيلي مهم است... همان طور كه بارها گفتيم مثل هوايي است كه انسان در آن تنفس مي‌كند. همه - بزرگ، كوچك، بالا، پائين، قشرهاي مختلف، مسئول، غيرمسئول- در فضا تنفس مي‌كنند. اين فضا را درست كنيد، تا همه سالم تنفس كنند.                  ديدار با اعضاي هيئت دولت   2/6/87
    تدبير ش45
ما بايد به سمت استقلالِ فرهنگي برويم
 شعر انقلاب يك حركت مستمرِّ رو به جلو داراي اوج داشته. ... نكته‏اي كه در اينجا وجود دارد اين است كه شعر انقلاب بايد در خدمت مفاهيم انقلاب باشد. ... شعرهاي مذهبي و شعرهاي مربوط به ائمه  را، به اصطلاحي كه حالا باب شده، تعبير مي‌كنند به؛ «شعر آييني». ... اشعار مربوط به جنگ و دورة دفاع مقدّس يا مربوط به شهدا يا مربوط به جانبازان ... اينها خيلي خوب است؛ ليكن  ... اهداف و آرمان‌هاي انقلاب منحصر در اينها نيست. انقلاب يك مجموعه‏اي از ستاره‏هاي درخشان آرماني را بالاي سر ما قرار داده و ما را به حركت و پرواز و جهش به سمت اين نقاط نوراني دعوت كرده. ما هم امتحان كرديم، ديديم مي‌توانيم پرواز كنيم؛ ديديم اين پرواز ممكن است. البته در دورة دفاع مقدّس نمونه‏هاي بارزش ديده شد و ديديم وقتي اين ملّت به سمت اين آرمان‏ها پر بگشايد، مي‌تواند خوب حركت بكند؛ امّا بسياري از اين آرمان‌ها هنوز بالاي سر ماست؛ ما بايد حركت كنيم: به سمت عدالت بايد برويم؛ به سمت اخلاق بايد برويم؛ به سمت استقلالِ به معناي حقيقي كلمه - شامل استقلال فرهنگي كه از همه عميق‌تر و دشوارتر است - بايد برويم؛ به سمت بازيابي حقيقي هويت اسلامي- ايراني خودمان بايد برويم.4 4.  ۸۸/۰۶/۱۴       بيانات درديدار جمعي از شعرا، فرهختگان و اهال فرهنگ
  در عالَم فرهنگ بايستي حقيقت و گره ‏هاي ذهني را باز كرد
انسانِ هنري و انسانِ فرهنگي، در اين صحنه [پس از انتخابات] چه وظيفه‏اي دارد؟ به نظر من وظيفه خيلي سنگين است، خيلي بزرگ است. مهمّ‌ترين وظيفه هم تبليغ و تبيين است؛  «الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالاَتِ اللَّهِ وَيَخْشَوْنَهُ وَلاَ يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلاَّ اللَّهَ»؛ (احزاب: 39) اين يك معيار است؛ حقيقتي را كه درك مي‌كنيد، آن را تبيين كنيد. كسي انتظار ندارد برخلاف آنچه كه مي‌فهميد حرف بزنيد. نه، آنچه را كه مي‌فهميد، بگوييد. البته براي اينكه آنچه مي‌فهميد درست و صواب باشد، بايد تلاش و مجاهدت كنيد؛ چون در حوادثِ فتنه‏گون، شناخت عرصه دشوار است، شناخت اطراف قصّه دشوار است، شناخت مهاجم و مدافع دشوار است، شناخت ظالم و مظلوم دشوار است، شناخت دشمن و دوست دشوار است. اگر بنا باشد يك شاعر هم مثل ديگران گول بخورد، فريب بخورد و بي‏بصيرتي به سراغش بيايد، اين خيلي دون شأن يك انسان هنري و يك انسان فرهنگي است. پس بايد حقيقت را فهميد؛ بعد هم بايد همان حقيقت را تبليغ كرد. نمي‌شود با شيوه‏هاي سياسي - شيوه‏هاي سياستگران و سياستمداران - در عالم فرهنگ حركت كرد؛ اين خلاف شأن فرهنگ است. در عالم فرهنگ بايستي گره‏گشايي كرد؛ بايستي حقيقت را باز كرد، بايستي گره‏هاي ذهني را باز كرد. و اين تبيين لازم دارد، يعني همان كار انبيا؛ فصاحت و بلاغتي هم كه گفته‏اند در بيان لازم است، بلاغتش به اين معناست. ... بلاغت يعني رساندن، بلاغ يعني رساندن. ... بليغ يعني رسا؛ رسا بگوييد، روشن بگوييد، مبيَّن بگوييد؛ امّا آنچه را كه مي‌فهميد بگوييد؛ هيچ انتظار نيست - حق هم نيست كه انتظار باشد - كسي بر خلاف فهميدة خودش حرف بزند. سعي هم بكنيد كه آنچه كه فهميديد درست باشد.4 4.  ۸۸/۰۶/۱۴       بيانات درديدار جمعي از شعرا، فرهختگان و اهال فرهنگ
در جنگ نرم هنر را بايستي تمام عيار به ميدان بياوريد
حركت عظيمي كه با انقلاب اسلامي شروع شد، يك حركت تمام شده نيست؛ مطلقاً تمام شده نيست؛ آن حركت ادامه دارد. هميني كه حالا معمول شده كه در بيان‌ها و در تلويزيون و تبليغات و دادگاه و زبان همه، مي‌گويند: جنگ نرم؛ راست است، اين يك واقعيت است؛ يعني الآن جنگ است. البته اين حرف را من امروز نمي‌زنم، من از بعد از جنگ - از سال 67 - هميشه اين را گفته‏ام؛ بارها و بارها. علّت اين است كه من صحنه را مي‏بينم؛ چه بكنم اگر كسي نمي‏بيند؟! چه كار كند انسان؟! من دارم مي‏بينم صحنه را، مي‏بينم تجهيز را، مي‏بينم صف‏آرايي‏ها را، مي‏بينم دهان‌هاي با حقد و غضب گشوده شده و دندان‌هاي با غيظ به هم فشرده شده عليه انقلاب و عليه امام و عليه همة اين آرمان‌ها و عليه همة آن كساني كه به اين حركت دل بسته‏اند را؛ اينها را انسان دارد مي‏بيند، خوب چه كار كند؟ اين تمام نشده. چون تمام نشده، همه وظيفه داريم. وظيفة مجموعة فرهنگي و ادبي و هنري هم وظيفة مشخصي است: بلاغ، تبيين؛ بگوييد، خوب بگوييد. من هميشه تكيه بر اين مي‌كنم: بايستي قالب را خوب انتخاب كنيد و هنر را بايستي تمام عيار توي ميدان بياوريد؛ نبايد كم گذاشت، تا اثر خودش را بكند.4  4.  ۸۸/۰۶/۱۴       بيانات درديدار جمعي از شعرا، فرهختگان و اهال فرهنگ
   عيب‏ جويانه به شعر خودتان نگاه كنيد تا آن را كامل كنيد
 هنر خوب، لازم است. حالا شما كارتان در باب هنر، كار شعر است؛ ان‏شاءاللَّه بايد هر چه بهتر و هرچه بيشتر آثار قدما و آثار اساتيد را بخوانيد، در آنها متوقف نباشيد، امّا از نيكويي‌هاي آنها اصلاً صرف‏نظر نكنيد و به آنچه كه تا حالا گيرتان آمده قانع نباشيد. من عرض بكنم تعريف‌هايي كه اوّل كرديم همه‏اش درست؛ امّا معنايش اين نيست كه شعرهاي جوان‌هاي خوب و عزيز ما - كه مي‌خوانند و واقعاً تحسين ما را بر مي‏انگيزند- بي‏عيب است؛ نه، اينجا به آن معنا جلسة نقّادي نيست كه آدم بنشيند، نقد كند و عيار شعر را مشخص بكند؛ والاّ اگر پاي عيارسنجي باشد، اشكالاتي وارد خواهد شد. بايد اين اشكالات را خودتان پيدا كنيد. حالا اگر جلساتي مخصوص اين كار داريد ...كه چه بهتر، اين خيلي خوب است، در آن جلسات شعر را كامل نقد كنيد؛ اگر هم نيست خود شما نگاه كنيد، دقّت كنيد، فكر كنيد و عيب‏جويانه و با نگاه انتقاد به شعر خودتان نگاه كنيد تا ان‏شاءاللَّه اين را كامل كنيد. به نظر من اين مي‌شود. انس با شعر اساتيد موجب مي‌شود كه انسان بهتر بتواند بعضي از عيوب شعر خودش را پيدا كند.4 4.  ۸۸/۰۶/۱۴       بيانات درديدار جمعي از شعرا، فرهختگان و اهال فرهنگ
در مسئلة فرهنگ، بر مبناي شرعي و ديني عمل بكنيد
مسئلة فرهنگ، بسيار مسئلة مهمّي است. ما در زمينة فرهنگ و پرداختن به فرهنگ چه كار مي‌خواهيم بكنيم؟ اوّل، تكليف اين را روشن كنيم. يك وقت هست كه يك دستگاهي به امور فرهنگي بي‏اعتناست، يك وقت نه، يك دستگاهي اعتنا و اهتمام به امور فرهنگي دارد، ليكن هدفگذاري‏هاي فرهنگي‏اش دچار اختلال يا دچار خدشه است. اين هدفگذاري‏ها خيلي مهمّ است؛ از اين نبايستي غفلت كرد. ما چه مي‌خواهيم بكنيم با اخلاق مردم، با فرهنگ مردم؟ آيا ما به عنوان دولت اسلامي مي‌توانيم هدايتِ فرهنگي جامعة خودمان را رها كنيم؟ قطعاً نه، جزو وظايف ماست. حالا مخالفين، معترضين حرف‌هايي مي‌زنند، نقد مي‌كنند، گاهي مسخره مي‌كنند، گاهي اهانت مي‌كنند، بكنند؛ ما كه نمي‌توانيم تكليف الهي را با اين چيزها فراموش كنيم. ما وظيفه داريم مردم خودمان را هدايت بكنيم؛ هدايت. رياست در جامعة اسلامي، رياست مادّي محض و صرف نيست؛ ادارة امور زندگي مردم هست، همراه با هدايت. تا آنجايي كه مي‌توانيم، بايد راه هدايت مردم را باز كنيم و مردم را هدايت كنيم. خيلي از ابزارهاي هدايت در اختيار دستگاه‏هاي حكومتي است؛ حالا يك نمونه ‏اش صدا و سيماست و نمونه‏هاي فراوان ديگر هم دارد؛ ... وزارت ارشاد، ... وزارت علوم، ... وزارت آموزش و پرورش؛ اينها همه دستگاه‏هاي خدماتي هدايتي است. ما از اينها چگونه استفاده مي‌كنيم ؟ بايد در جهتي حركت كنيم كه مردم متديّن بار بيايند، متديّن عمل بكنند، به مباني ديني معتقد بشوند، عملاً پايبند بشوند؛ جهت‌گيري ما در همة زمينه‏ها بايد اين باشد. حالا در وزارت ارشاد، مسئلة كتاب هست، مسئلة هنرهاي تجسمي هست، مسئلة هنرهاي گوناگون صوتي، تصويري هست؛ در همة اين جهت‌گيري‏ها، بايستي ما جهتمان اين باشد كه مردم به سمت دين، به سمت خدا حركت بكنند. والاّ اگر قرار باشد كه نگاه كنيم، ببينيم بيگانگان ما را بر چي ملامت مي‌كنند - اگر اين را بخواهيم رعايت بكنيم - خيلي كارها انجام نخواهد شد. ريشي هم كه شما مي‌گذاريد، دنيا قبول ندارد. كراواتي هم كه شما نمي‏بنديد، دنيا قبول ندارد. خيلي از اطعمه و اشربه‏اي هم كه شما حاضر نيستيد استفاده كنيد، دنيا اينها را قبول ندارد. حجابي كه خانم‌هايتان دارند، دنيا قبول ندارد. اين حرف‌ها يعني چه؟.... اين حرف‌ها را در باب فرهنگ بكلّي كنار بگذاريد و برويد سراغ آنچه كه متن است. البته گرايش‌‌هاي بي‏مبنا و بي‏پاية افراطي را من قبول ندارم. توصيه هم هيچ وقت نكردم، باز هم نمي‌كنم؛ امّا آن چيز‌هايي كه مبناي شرعي و ديني دارد، آنها را محكم بايستيد، افتخار هم بكنيد و عمل بكنيد.6  6 . ۸۸/۰۶/۱۶       بيانات در ديدار اعضاي هيئت دولت
ضرورت جستجوي مضامين بكر و گوياي دفاع مقدّس براي توليد آثار هنري
يك نكته‏اي كه در باب روايت دفاع مقدّس و كار هنري براي آن مدت، بايد مورد توّجه باشد، اين است كه اين ميدان يك ميدان بسيار وسيعي است و واقعاً هنوز بسياري از بخش‌هاي آن كشف نشده است. نه اينكه انسان يا ذهن‌ها نتواند آن را به دست بياورد و بفهمد و بشناسد؛ نه! منعكس نشده. نبايد تصوّر كرد كه مضامين دفاع مقدّس، مضامين تكراري است. خيلي از مفاهيم و مضامين در مجموعة اين تلاش هشت ساله وجود داشته كه هنوز دربارة آنها كار نشده، فكر نشده. يك فهرست طولاني پيش من هست كه ... در اين بخش‌ها فكر كردن و جستجو كردن، هنرمند را مي‌رساند به مضامين بكر و گويايي كه مي‌تواند اثر هنري توليد كند. بالاخره آنچه كه در جمع‏بندي دفاع مقدّس، انسان مي‌تواند بگويد، اين است كه: اين هشت سال، مظهري از برترين صفاتي است كه يك جامعه مي‌تواند به آنها ببالد و از جوانان خودش انتظار داشته باشد. يعني دفاع مقدّس مظهر حماسه است، مظهر معنويت و دينداري است، مظهر آرمان‏خواهي است، مظهر ايثار و از خودگذشتگي است، مظهر ايستادگي و پايداري و مقاومت است، مظهر تدبير و حكمت است.8  8.   ۸۸/۰۶/۲۴      بانات در ددار فعالان عرصه هنر دفاع مقدّس
دوستان هنرمند، با شوق و اميد، هنر دفاع مقدّس را دنبال كنند
اينكه تصوّر بشود كه هنر دفاع مقدّس در جامعة ما مخاطب ندارد، طالب ندارد، اين هم خطاي بزرگي است؛ از اشتباهات فاحش است اگر كسي اين را خيال كند. تحقيقاً پرمشتري‏ترين آثار هنري بعد از انقلاب در زمينه‏هاي مختلف، آن آثار هنري است كه مربوط به دفاع مقدّس بود؛ چه در زمينة فيلم و سينما، چه در زمينة كتاب، خاطره، داستان. ...در كشور ما چنين تيراژهايي وجود نداشته كه در ظرف دو سال، صد بار كتابي چاپ بشود. ... ما هيچ‌گونه كتابي از كتاب‌هاي گوناگون را با اين تيراژها نداريم - مخصوص كتاب‌هاي مربوط به دفاع مقدّس است. در زمينة فيلم هم همين جور است؛ پرفروش‏ترين فيلم‌ها و پرجاذبه‏ترين و پرمشتري‏ترين فيلم‌ها، فيلم‌هايي است كه مربوط به دفاع مقدّس است. ... البته بعضي از كارها هست مشتري پيدا نمي‌كند؛ اين اشكال در مضمون و محتوا نيست، اشكال در ساخت است، در قالب است، در كيفيّت است، در مايه‏هاي كمِ هنري است كه به خرج داده مي‌شود و در يك اثر به كار مي‌رود و طبعاً طالب پيدا نمي‌كند. بنابراين، در اين زمينه هرچه بتوان كار كرد، هرچه بتوان سرمايه‏گذاري مالي و مديريتي و وقتي و اينها كرد، جا دارد؛ و سفارش ما اين است. دوستان هنرمند هم با شوق و اميد، اين كار را دنبال كنند. البته اين كار افراد پابه‏ركاب و آماده و مسئوليت‏شناس لازم دارد؛ يعني كساني كه حقيقتاً احساس مسئوليت كنند و حالت تنبلي و خواب‏آلودگي و اينها در انسان نباشد. يك چنين عناصري مي‌توانند خوب در اين عرصه و در اين ميدان نقش   ايـفا كـنند.8 8.   ۸۸/۰۶/۲۴      بانات در ددار فعالان عرصه هنر دفاع مقدّس
كار هنري در زمينة دفاع مقدّس را مغتنم بشمريد
كار هنري در زمينة دفاع مقدّس يكي از برترين كارهاي هنري است. آن كساني كه در اين رشته كار كردند، در اين صراط حضور داشتند و آن را پيش ببرند، اين رشته را مغتنم بشمرند. هشت سال دفاع مقدّس ما صرفاً يك امتداد زماني و فقط يك برهة زماني نيست؛ گنجينة عظيمي است كه تا مدّت‌هاي طولاني ملّت ما مي‌تواند از آن استفاده كند، آن را استخراج كند و مصرف كند و سرمايه‏گذاري كند. حادثة عظيم اين هشت سال، مجموعه‏اي است از صفات والا، فرهنگ‌هاي پسنديده و برگزيده و ممتاز، عقايد و معارف والا ... شما كه دفاع مقدّس را روايت مي‌كنيد، بخصوص آنهايي كه روايت هنري مي‌كنند، در واقع آيينه‏اي هستيد در مقابل يك مظهر جمال و جلال، كه او را منعكس مي‌كنيد.8  8.   ۸۸/۰۶/۲۴      بانات در ددار فعالان عرصه هنر دفاع مقدّس
تلاش براي انعكاس بين ‏المللي آثار دفاع مقدّس
يكي از نقص‌هاي كار ما هم البته اين است كه ما آثارمان امكان انعكاس بين‏المللي، كمتر پيدا كرد. البته دلايلي دارد؛ اين جشنواره‏هاي بين‏المللي، كارهايي را كه حقيقتاً راوي خوب و درستي از دفاع مقدّس يا از انقلاب يا از ارزش‌هاي نظام جمهوري اسلامي باشد، مطلقاً به خود راه نمي‌دهند و دوست ندارند؛ مگر وقتي مجبور باشند يك چيزي را در مجموعة كار خودشان راه بدهند. سياست جشنواره‏هاي بين‏المللي، سياست برخلاف و برعكس اين است؛ اما بالاخره مستمع به اين جشنواره‏ها اختصاص ندارد و مي‌توان مستمعيني، طالباني، خوانندگاني براي كتاب‌ها، بينندگاني براي فيلم‌هاي دفاع مقدّس پيدا كرد؛ در صورتي كه براي كار و اثر ترجمة درست و خوبي انجام بگيرد كه به نظر من يكي از عرصه‏هاي  كار اين است.8  8.   ۸۸/۰۶/۲۴      بانات در ددار فعالان عرصه هنر دفاع مقدّس
ضرورت تلاش هر چه بيشتر مسئولين  و هنرمندان در زمينة دفاع مقدّس
در اين زمينة كار دفاع مقدّس هر چه تلاش ممكن است، انجام بدهيد. هم مسئولين تلاش كنند، هم هنرمندان تلاش كنند، هم در بخش‌هاي تحقيقاتي ... هم در آن بخش‌هايي كه اسناد را در اختيار دارند؛ نگهداري اسناد، پردازش اسناد، تدوين اسناد؛ اينها خيلي مهمّ است؛ اينها نبايستي بگذارند از دست برود؛ در اختيار محققين قرار بگيرد و ان‏شاءاللَّه ادبيات دفاع مقدّس از تحقيق استفاده كند؛ هنر دفاع مقدّس هم از ادبيات و تحقيق حداكثر استفاده را ان‏شاءاللَّه بكند.8 8.   ۸۸/۰۶/۲۴      بانات در ددار فعالان عرصه هنر دفاع مقدّس