پاسخ: بهشت داراي مقامات و مراتبي است كه از آن ها به درجات بهشت تعبير مي شود.هر گروهي از مؤمنان و اهل بهشت طبق اعمال و شايستگي هايي كه در دنيا كسب كرده اند در درجه اي از بهشت جايگزين مي گردند. مقامات اولياء الله ايجاب مي كند كه درجات آن ها در بهشت متفاوت باشد. بهشتِ مقرّبين با اصحاب اليمين متفاوت است، و بهشت كساني كه در قلّه هاي ايمان و معرفت و اعمال صالح قرار دارند با كساني كه در پايين ترند فرق دارد. رسول خدا(ص) فرمود: " بهشت را صد درجه است و ميان هر درجه با درجة ديگر به مقدار فاصلة آسمان با زمين است. بالاترين درجة آن فردوس است كه چهار رود بزرگ بهشت از آن مي جوشد، و هر گاه از خداوند حاجتي خواستيد فردوس را بخواهيد".[1]حضرت امام صادق(ع) فرمود: "نگوييد يك بهشت است، خداوند عزّ و جلّ مي فرمايد:" بهشت را درجاتي است كه بعضي فوق بعضي ديگر است".[2]امام علي(ع) فرمود:"بهشت درجات و جايگاه هاي مختلف و برتر از هم،و نعمت هاي پياپي و مداوم دارد".[3]رسول خدا(ص) فرمود: "در بهشت درجه اي است كه جز پيشوا و رهبر عادل، يا كسي كه صلة رحم مي كند، يا آن كس كه با داشتن نان خور زياد (و درآمد اندك) صبر مي كند و مي سازد، به آن درجه و مقام نمي رسد".[4]امام صادق(ع) فرمود: "بهشتياني كه داراي كم ترين و كوچك ترين مقام و درجه اند (مقامشان چنان است) اگر تمام آدميان و پريان بدان وارد شوند،همه از طعام و شرابش سير شوند و چيزي از آن كاسته نمي گردد".[5]رسول خدا(ص) فرمود: " در بهشت (عدن) جز سه گروه مسكن نمي كنند؛ پيامبران، صدّيقان و شهدا".[6]امام صادق(ع) فرمود:"خدا مي فرمايد: بهشت درجاتي دارد. بعضي برتر از بعضي است. مردم به وسيلةاعمالشان برتري مي يابند".[7]امام صادق(ع) فرمود: "بر تو باد تلاوت قرآن زيرا درجات بهشت به تعداد آيات قرآن است. روز قيامت به قاري قرآن گفته مي شود: بخوان و ترقي كن. هر آيه اي بخواند يك درجه بالا مي رود".[8]قرآن كريم مي فرمايد: "و لمن خاف مقام ربّه جنّتان؛ براي كسي كه از مقام پروردگارش بترسد دو باغ بهشتي است و پايين تر از آن دو، دو باغ بهشتي ديگر است".[9]دو باغ اوّلي براي مقرّبين و دو باغ دوّمي كه در مرحلة پايين تر است، از اصحاب اليمين است، كه اشاره به درجات مختلف اهل بهشت است.مرحوم شيخ صدوق مي فرمايد: "بهشتيان كه در نهايت خوشي هستند نوع كامراني آنان متفاوت است. آن ها كه در عبادت پروردگار همت والايي داشته و شوق لقاي خدا انگيزة بندگي شان بود، به نعمت تقديس و تسبيح و حمد و ثناي ذات اقدس خدا متنعم مي شوند، و آن كه به منظور راه يافتن به بهشت برين،خدا را عبادت كرده،به انواع خوردني ها و نوشيدني ها و حوريان دست مي يابد. چنان كه امام علي(ع) فرمود: "مردم در عبادت سه دسته اند: گروهي به انگيزة رسيدن به ثواب، عبادت مي كنند. اين بندگي بازرگانان است، و گروهي عبادتشان به خاطر ترس است. اين عبادت غلامان و نوكران است و گروهي خدا را از روي شك و سپاس گزاري عبادت مي كنند،اين عبادت آزادگان است[10]".[11] بنابراين بهشت داراي مراتب و مقامات است كه از آن ها به "درجات" تعبير مي شود نه به "طبقات". درجات به حسب اعمال و كردار و اعتقادات و نيّت ها به بهشتیان داده مي شود. در قرآن كريم از بهشت هاي عدن،[12] خُلد،[13] مأوي،[14] عاليه،[15] نعيم،[16] فردوس،[17] و بهشت منسوب به پروردگار (جنّتي)[18] اسم برده شده است.جهنم نير داراي مراتب و نقطه هاي مختلفي است كه از اين مرتبه ها به "دركات" تعبير مي شود. دركات جهنم روي هم ديگر است. از اين رو جهنم داراي طبقات مي باشد. پايين ترين طبقه و پست ترين نقطة جهنم جايگاه منافقين است. قرآن كريم مي فرمايد: "منافقان در پائين ترين طبقة دوزخ قرار دارند".[19]مرحوم علامه طباطبايي مي فرمايد: از اين آيه شريفه اين مطلب واضح مي شود كه اهل آتش در آن مراتبي دارند كه از حيث پستي و پايين بودن با يكديگر اختلاف دارد و بر حسب همين اختلاف، مراتب عذابشان هم در سختي و دردناكي مختلف است. اين مراتب را خداوند "دركات" مي نامد.[20]قرآن مي فرمايد: "جهنم ميعادگاه همة آن ها است. هفت در دارد، و براي هر دري گروه معيّني از آن ها تقسيم شده اند".[21]اميرمؤمنان(ع) فرمود: "جهنم داراي هفت در است كه به صورت طبقه طبقه است. بعضي بالاي بعض ديگر است".يكي از دست هايش را بر ديگري گذارد و فرمود: "اين چنين، خداوند بهشت ها را در كنار هم قرار داد، ولي طبقات جهنم روي هم اند. بعضي فوق بعض ديگر است كه پايين ترين آن ها جهنم است. بالاي آن "لظي" است. بالاي آن "حطمه" بالاي آن "سقر" بالاي آن "جحيم" بالاي آن "سعير" و بالاي آن "هاويه"[22] است.[23]امام صادق(ع) فرمود: " در جهنم صحرايي است براي متكبران كه آن را سقر گويند كه از سختي و بسياري گرمايش به خداوند شكايت كرد و اجازه خواست تا نفس بكشد، خدا اجازه داد، نفسي كشيد و جهنم را سوزاند".[24]بنابراين جهنم داراي طبقات است. هر يك از سعادت و شقاوت درجات و مراتبي دارد،نه اهل سعادت يك درجه و مرتبه اند و نه اهل شقاوت،اين مراتب و تفاوت ها دربارة اهل بهشت به عنوان درجات و دربارة اهل جهنم به عنوان دركات تعبير مي شود.[25]بار الها! به آبروي محمد و آل محمد(ص) همة ما را از عذاب دردناك جهنم دور بدار و بهشت برين را نصيب ما فرما.
[1] صادق احسان بخش، آثار الصادقين، ج2، ص340، حديث 42.[2] همان، ص 338، حديث 32.[3] نهج البلاغة(فيض الاسلام)، ص 195، خطبة 84.[4][5] بحارالأنوار، ج 8، ص 120، حديث 11.[6] صادق احسان بخش، آثار الصادقين، ج 2، ص 341، حديث 44.[7] بحارالأنوار، ج 8، ص 106.[8] همان، ص 186، حديث 152.[9] الرحمن(55) اية 46 و 62.[10] باب حادي عشر، اعتقادات صدوق،اعتقاد نا في الجنه.[11] نهج البلاغه (فيض الاسلام)، ص 1182،كلمة 229.[12] توبه (9) آية 72.[13] فرقان (25) آية 15.[14] نجم (53) آيه 15.[15] حاقه (69) آية 22.[16] مائده(5) آية 65.[17] كهف (18) آية 107.[18] فجر (89) آيه 30.[19] نساء (4) آية 145.[20] علامه طباطبايي، تفسير الميزان(ترجمه) ج 5، ص 187.[21] حجر(15) آيه 43 و 44.[22] همه اين اسامي در قرآن كريم ذكر شده است: جهنم : آل عمران(3) آية 162، لظي: معارج (15) آية 17، حطمه: همزه(104) آية 4، سقر: مدثر ( 74) آية 26، جهيم: بقره (2) آية119، سعير:نساء (4) آية 10،هاويه: رعد (101) آية 9.[23] مجمع البيان، ج 5 - 6، ص 338.[24] محمد محمدي ري شهري،ميزان الحكمه، ج 1، ص 473،حديث 2920.[25] مرتضي مطهري، عدل الهي،ص 414.
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید